De deeleconomie: een Uberweging

Te makkelijk. De goeroes die weer over Uber, Spotify en Airbnb beginnen. In praatjes, boekjes en blogposts. Als voorbeelden hoe jij jezelf als aanbieder opnieuw kunt uitvinden. Hoe consumenten ook investeerders, producenten en verkopers kunnen zijn, met de smartphone als intermediair. Steeds dezelfde boodschap: als je de Uber in jouw markt kunt worden, dan ben je innovatief. Zo werkt het volgens mij niet.

De hype is daar: Uberification. Met digitale platformen zullen we een deeleconomie creëren. De principes van delen, samenwerken en lenen worden tot jouw nieuwe businessmodel verheven. De connecties van je klanten zijn een nieuwe geldbron. Ga voor shareable, borrowable of collaborative. Maak die app. Gratis geld mensen, als je maar een Uber wordt.

Collaborative

De collaborative economy — de deeleconomie — lijkt het beloofde land. Terwijl er nog opvallend weinig bekend is over hoe consumenten willen delen, ruilen, lenen of doorverkopen. Die deeleconomie is volgens mij een gekunsteld fenomeen, hij bestaat niet, of staat in elk geval nog in hele kleine kinderschoenen. Toch stort de volgende generatie incrowd en social copycats zich over ons uit. Nou ja, je leest er genoeg over, maar je gebruikt ze eigenlijk nog niet.

De grote jongens, de ‘collaborative disruptors’, zijn vooral in the picture vanwege de vele miljarden die er in ingepompt worden en de rechtszaken die ze voor hun kiezen krijgen. Zij zitten bovenin de hype cycle en zijn voorlopig dus vooral waardevolle assets voor risk takers en meelopers.

Over 5 jaar kennen we nog slechts een fractie van deze nieuwe ondernemers. Misschien wel vooral omdat ze zijn bedacht voor investeerders, niet voor gebruikers.

Denk eens na über Uber

Ubers verhaal is meer dan dat van een app en een taxi. Laten we de Uberfacts eens op een rijtje zetten:

• Uber is superambitieus en wil van vervoer een commodity maken. Vervoer moet water worden. Uber introduceerde daarom een interessante combinatie van productvoordelen en merkbeleving. Prijs. Betaalgemak. Luxe. Vervoer in je binnenzak met een reteslimme app.
• Wat Uber’s founders Travis Kalanick and Garrett Camp in 2009 goed beseften, is dat economie en maatschappij fundamenteel aan het veranderen zijn. De wereld wordt individualistischer en drukker, markten worden globaler maar ook lokaler, technologie wordt toegankelijker. Met die inzichten richtten ze zich op een hele specifieke markt. Wereldwijd.
• Vooral UberPOP wordt regelmatig aangehaald als jouw innovatieve voorbeeld. Het peer-to-peer-label heeft alleen nog geen poot aan de grond, is in vele steden voorlopig nog niet toegestaan. Illegaal is niet echt een voorbeeld van innovatief, maar vooruit, dat hobbeltje zal omzeild worden.
• Geld dan. Uber maakt veel omzet, in sommige steden zelfs winst, maar door investeerders is het vooral gokken op een toekomst waarin het bedrijf echt gaat domineren. Als Uber over een paar jaar financieel overgewaardeerd blijkt te zijn, schrik ik daar in ieder geval niet van.

Kortom: Uberification prediken? Ik zou er nog even mee wachten. Je kunt Uber nog niet bombarderen tot een ‘category king’. Het is nog lang geen bedrijf dat een nieuwe markt heeft ontwikkeld of een bestaande domineert. Uber staat echt nog aan het begin van de innovatie van vervoer.

Uber’s innovatie is niet de jouwe

Digitaliseren, innoveren, het zijn nogal grote begrippen. Waarbij een voorbeeld bijna per definitie het verkeerde voorbeeld is. Jij staat namelijk niet in de schoenen van Travis en Garrett. Jouw innovatie is niet het kopiëren van het businessmodel van Uber.

We kunnen toch een stuk diepgravender schrijven, bloggen en spreken over innovatie? Dat moet ook, want het betekent voor iedere organisaties totaal iets anders.

Innovatie is de introductie van een baanbrekend product, maar ook de kleine aanpassing in je servicevoorwaarden. Innovatie kan groot of klein zijn, snel of langzaam. En innovatie is niet plat te slaan in de businessmodellen van Housetrip, Fiverr of Clinkle. Of cases buiten de zogenaamde deeleconomie, natuurlijk.

Vergeet al die Ubers eens even

Het belangrijkste wat je als onderneming moet blijven doen, is weten waar je jouw klanten blij mee kunt maken. Collaboratieve principes als delen, lenen en samenwerken zijn mooi, maar het zijn middelen die in iedere markt een andere waarde hebben. Voor traditionele organisaties bovendien niet 1-2-3 te integreren.

Zie innovatie meer als een evolutionair proces, zeker als je je al lang in een markt bestaat: je beweegt van ‘quick wins’ naar veranderingen met grotere impact; naar pionieren in nieuwe markten. Innovatie begint met weten wat er in jouw markt moet gebeuren. Vraag je voortdurend af: wat is jouw grootste uitdaging?

• Versterken: je bestaande product of dienst verbeteren?
• Groeien: de betere versie van je product of dienst ontwikkelen?
• Ontdekken: een echt nieuw resultaat voor je klant definiëren?
• Lanceren: een vernieuwende propositie introduceren?

Hoe je innoveert, wordt bepaald door je klanten, door je concurrenten, door de ontwikkeling van je markt. De middelen die jij inzet, worden dus volledig bepaald door wat jij moet doen om te overleven of te winnen.

Voorspelling

Het is pas net begonnen. De komende tijd ga je nog veel lezen, horen of zien over nieuwe Ubers. Het liefst onder nieuwe, gefabriceerde noemers als deeleconomie, sociale economie of disruptieve innovatie. Zomaar wat signaalwoorden die ik voel aankomen: ‘API-fiction’, ‘biochipping’, ‘beaconification’ en ‘prescriptive analytics’. De blogs, congressen en rubrieken moeten gevuld en boekjesschrijvers zitten al te tikken. Ik nu dus ook, hmmm…

Ik wil alvast het omgekeerde beweren van alles wat je gaat lezen: sharing, borrowing en collaborative zijn niet jouw ingrediënten voor vernieuwing. Het zijn en blijven middelen; technieken of tactieken om je business vorm te geven. Misschien ga je ze gebruiken, misschien ook niet.