Focus je op de streep op de horizon

Werken we niet allemaal graag naar een punt toe? Een doel dat focus geeft? Maar is die zogenaamde stip op de horizon niet te beperkt? Gaandeweg verandert er immers altijd wel wat of gebeurt er iets onverwachts waardoor je moet bijsturen. Ik stel daarom voor dat we ons niet blind staren op een stip, maar ons juist focussen op een streep op de horizon. Dus geen specifiek doel, maar een bredere visie die sturing geeft.

Deze gedachte zie ik terug in het werk van twee mannen die veel indruk op me hebben gemaakt: Joi Ito en Nassim Nicholas Taleb. Ito legt in zijn 9 Principles (zie ook de video hieronder) uit dat verandering een constante factor is. Taleb beschrijft in zijn boek The Black Swan hoe onverwachte en onvoorspelbare zaken de grootste impact op onze samenleving hebben.

Wat mij betreft omarmen we deze uitgangspunten en trekken we met een kompas, rugzak vol ervaring en een hoog MacGyver-intellect naar de horizon! De sleutel tot succes is te leren omgaan met het onvoorspelbare en de verandering. Met de juiste houding kunnen we – al improviserend, bijsturend én lerend – die streep te allen tijde in het vizier houden.

Focus als oogklep

Natuurlijk, focus is een geweldige drijfveer. Maar focus zorgt er ook voor dat we niet meer buiten de box denken. Als onze aandacht teveel gericht is op het doel, wordt diezelfde focus een oogklep.

We moeten de rol van toevalligheden niet onderschatten. De meeste grote ontdekkingen zijn per toeval gedaan: tijdens de zoektocht naar de oplossing voor een bepaald probleem vinden we vaak het antwoord op een heel andere vraag. Zo lijkt het soms wel alsof technologische innovaties op een geplande manier worden uitgerold, maar niets is minder waar. We borduren met ad-hocexperimenten voort op huidige ontwikkelingen.

Door deze toevalligheden – serendipity – neemt de toegevoegde waarde van focus af. Met een te beperkte blik zouden ontwikkelingen die buiten je focus vallen je namelijk zomaar kunnen ontgaan.

Ito legt uit dat veerkracht daarom belangrijker is dan kracht. Resilience over strength is een van zijn principes: als je te krachtig aan je doel – of focus – vasthoudt, zul je een keer breken. Dan is het moeilijk om weer terug te krabbelen. Maar met voldoende veerkracht heb je de mogelijkheid om te kunnen omgaan met veranderingen.

Voorspelbaar geeft weinig ruimte

Ondanks de steeds doorzettende ontwikkeling van predictive tools en algoritmes, blijft het volgens Taleb onmogelijk om de onverwachte zaken te voorspellen. En, zo beargumenteert hij verder, onverwachte zaken zijn vaak de game-changers: de ontwikkelingen of gebeurtenissen die de wereld op zijn kop zetten.

Als recente black swans noemt Taleb bijvoorbeeld het internet – in het bijzonder Google – en de aanslagen op 11 september 2001. Beide kwamen als een verrassing en hebben een duidelijke stempel op de samenleving gedrukt. Deze onvoorspelbaarheid, en de impact ervan, maakt het lastig om focus als een stip op de horizon aantrekkelijk te blijven vinden. In dat opzicht is inspelen op onzekerheid de nieuwe focus.

Taleb haalt verschillende onderzoeken en tests aan die hebben uitgewezen hoe slecht de mens is in de kunst van het voorspellen. We blijken altijd aan de gunstige kant te gaan zitten. Of het nu gaat om de doorlooptijd of de opbrengst van een project, we zien het altijd te rooskleurig. Het is volgens Taleb dan ook een misvatting dat meer kennis voor betere voorspellingen zorgt. Het nieuws volgen en alle informatie proberen bij te houden geeft geen garantie op een voorspelbare toekomst.

Ook hier blijkt: in plaats van een stip als mikpunt, kun je beter een breder doel hebben. Een doel waarbinnen ruimte is om mee te bewegen met onverwachte en onvoorspelbare gebeurtenissen.

De route naar de streep

Hoe breng je dit in de praktijk? Door (weer) te denken als een kind: leren door te vallen en op te staan. Door te onderzoeken, door tegendraads te zijn en niet altijd te luisteren naar de autoriteit.

Heb jij wel eens binnen je bedrijf een middag georganiseerd waar je juist niet ging focussen? Wij noemen dat hier een filosofiesessie: nadenken zonder oogkleppen, elkaar de ruimte geven om van het plan af te wijken, divergeren, associëren en niet weten waar het heengaat. Loslaten!

Google X is hierin een mooi voorbeeld. In het lab van Google wordt gewerkt aan uiteenlopende projecten, waaronder de zelfrijdende auto en Google Glass. Proberen, falen, leren, opstaan en per toeval ook nog een andere briljante ontdekking doen. Het heeft Google – en inmiddels Alphabet – geen windeieren gelegd.

Inspelen op ontwikkelingen en veranderingen, flexibel zijn, meebewegen, meebuigen en weer terugveren – wat mij betreft zijn dát kwaliteiten die je als professional en als bedrijf verder zou moeten ontwikkelen. Kwaliteiten die waardevol zijn voor de groei van je merk, maar waar ook je klanten van zullen profiteren.

Stel je dus open voor wat er om je heen gebeurt. Navigeer naar die streep op de horizon en omarm alles wat je onderweg tegenkomt.