Hoe bouw je een platform? Denk in blokjes

Deel 1: begin bij de basis en bouw een API

De snel digitaliserende wereld creëert een nieuwe dynamiek van innoveren en de markt betreden. Organisaties staan voor de uitdaging om in te spelen op de nieuwe mogelijkheden die tegelijkertijd dirsuptief zijn. Platformen zijn een cruciaal onderdeel van de strategie en de bedrijfsvoering van succesvolle bedrijven: ze vormen de basis voor nieuwe innovaties en coördineren samenwerking met anderen en het betrekken van gebruikers. Zo creëerde Apple met zijn App Store rond smartphone en tablet een nieuwe ecosysteem van talloze appontwikkelaars dat nu bezig is zich te verspreiden richting de zorg en mobiliteit. Kleine, jonge bedrijven als WhatsApp, Instagram, Uber en Airbnb groeiden dankzij hun apps en daarop gebaseerde platformen in korte tijd uit tot bedrijven met een beurswaarde van vele miljarden. De concurrentie tussen losse producten en diensten is veranderd in een concurrentie tussen ecosystemen van organisaties die samenwerken via platformen.

Hoe werkt zo’n platform en hoe bouw je er zelf een? In drie blogs bespreek ik de essentiële voorwaarden om als organisatie een succesvol platform te worden of er een op te richten. In deze eerste aflevering begin ik bij de basis van elk platform: de ‘API’.

Wat is een API

Om in de toekomst nog mee te kunnen doen, is het voor organisaties essentieel dat ze ‘plug and play’ worden: dat hun (digitale) infrastructuur en bedrijfsprocessen kunnen samenwerken met die van andere spelers. Nieuwe spelers die niet langer in de eigen traditionele productieketen zitten maar in nieuwe ecosystemen van complementaire spelers waarmee je samen toepassingen kunt ontwikkelen die inspelen op de vragen van consumenten en de maatschappij. Daarvoor zijn nieuwe combinaties van competenties nodig.

De sleutel hier naartoe is de application programming interface. De API ‘lijmt’ een veelheid aan hardware en software, bedrijfsprocessen, content en data aan elkaar. Daardoor ontstaat een pakketje dat gemakkelijk kan ‘inpluggen’ op andere pakketjes. API’s bevatten bibliotheken van specificaties voor routines, datastructuren, objectklassen en variabelen. API’s zorgen ervoor dat verschillende producten, diensten en bedrijfsprocessen van verschillende oorsprong met elkaar kunnen ‘praten’, data kunnen uitwisselen en kunnen onderhandelen over toegang en voorwaarden.

En dat alles zonder dat ze de complexe wirwar van achterliggende hardware, software en protocollen hoeven te kennen die onder de motorkap zitten. API’s vormen als het ware de LEGO-bouwstenen van digitale platformen.

Alles API

API’s zijn van oudsher iets van ingenieurs en ontwikkelafdelingen waar vele verschillende hardware en software (onder andere besturing) met elkaar moest kunnen samenwerken tot één product. Maar het gaat al lang niet meer om alleen hardware en software. Dankzij digitalisering zijn steeds meer bedrijfsprocessen en diensten als een platform aan te bieden. Inmiddels zijn API’s uitgebreid tot bedrijfsprocessen en geëvolueerd tot een businessmodeldriver die van strategisch belang is voor bedrijven in deze digitaliserende wereld.

Neem Amazon’s webdiensten op het gebied van cloudopslag en -verwerking van (consumenten-, betaal-, logistieke etcetera) gegevens. Oorspronkelijk ontwikkelde Amazon deze infrastructuur voor zichzelf, maar door het beschikbaar te maken voor anderen, is het gebruik van de infrastructuur die Amazon hiervoor heeft moeten bouwen enorm vergroot. Daardoor kunnen de marginale kosten dalen en kan Amazon meer en sneller investeren in de nieuwe generatie apparatuur. Tegelijkertijd ontstaat er een ecosysteem van innoverende partijen die gebruik maken van het platform om nieuwe toepassingen te bedenken en daarmee nieuwe markten betreden. De totale ‘koek’ wordt daarmee veel groter dan Amazon in zijn eentje had kunnen realiseren. En via een kleine fee profiteert Amazon mee van elke keer dat zijn bouwsteen gebruikt wordt voor het leveren van een dienst.

Een ander voorbeeld: IBM’s Watson-technologie: de supercomputer die dankzij kunstmatige intelligentie hele complexe berekeningen aan kan. Dat kunstje demonstreerde de computer al door in 2011 het tv-spelprogramma Jeopardy! te winnen van de menselijke kandidaten. De computer leert van de data die het te verwerken krijgt. IBM zelf rolt Watson uit zakelijke markten, waar het traditioneel sterk is zoals de gezondheidszorg en beheerssystemen voor overheden zoals smart cities. Maar de toepassingen zijn vrijwel eindeloos en onmogelijk door IBM alleen te ontwikkelen en ontginnen. Door Watson als een platform beschikbaar te maken voor derden, vindt de technologie zijn weg nu op allerlei manieren een weg naar eindgebruikers en consumenten. Zo ontwikkelde twee kleine Amerikaanse bedrijfjes intelligent speelgoed, genaamd Cogni-Toys, speelpoppen in de vorm van dinosaurussen die een eigen persoonlijkheid kunnen opbouwen op basis van hoe de kinderen ze gebruiken en stimuleren. De data uit het speelgoed over het gebruik worden via de API van IBM verwerkt en omgezet in ‘intelligentie’.

API als product: denk in blokjes

Op deze manier kunnen bedrijven hun producten, diensten, bedrijfsprocessen en activa beschikbaar en toegankelijk maken voor andere. API’s worden dan de nieuwe producten van de onderneming: bestaande uit een complexe mix van technologie en processen, inclusief oude breed ingeburgerde en wijds verbreide protocollen (zoals het internet) en componenten van derden (bijvoorbeeld data). De kernactiviteiten en kerncompetenties van de organisatie worden opnieuw gebundeld en verpakt en beschikbaar gesteld aan de buitenwereld. Externe spelers kunnen inpluggen op de API en toepassingen en diensten ontwikkelen die compatibel zijn met de API. In ruil daarvoor ontvangt het bedrijf (de platformprovider) een percentage van het verkeer of de omzet die via de API wordt verwerkt. De API vormt de basis voor het platform.

Een toenemend aantal bedrijven heeft het als strategie om een platformaanbieder te worden die zijn infrastructuur en bedrijfsprocessen beschikbaar stelt via een API. API’s gaan vaak vergezeld van ontwikkelingssoftware (afgekort SDK, software development kit), gereedschappen waarmee toepassingen kunnen worden ontwikkeld. Het streven is altijd om de ontwikkelsoftware zo eenvoudig en daarmee laagdrempelig mogelijk te houden en tegelijkertijd zo krachtig mogelijk gebruik te laten maken van alle (technische) mogelijkheden van de achterliggende hardware, software en processen. Zo is het ontwikkelen van een mobiele app eenvoudiger dan het programmeren en correct aansturen van alle achterliggende hardware, terwijl die hardware inmiddels krachtiger is dan de supercomputer van tien jaar geleden.

Killer-API’s

Enkele toonaangevende bedrijven hebben het voortouw genomen bij de ontwikkeling van API’s. Daarmee hebben ze in korte tijd hun bereik enorm vergroot en zijn ze ingebed geraakt in diverse nieuwe ecosystemen. Het gaat daarbij met name om bedrijven die ‘processen’ aanbieden die vandaag de dag vrijwel onmisbaar zijn voor organisaties, waar een veelheid aan protocollen en onderhandelingen aan ten grondslag liggen en die zich relatief gemakkelijk lieten digitaliseren.

Het gaat dan onder andere om ‘functies’ als:

• sociale netwerken die een directe toegang geven tot gebruikers en consumenten, inclusief advertenties (Twitter, Facebook, Google, Salesforce)
• marktplaatsen (eBay, Amazon, PayPal) waar transacties tot stand worden gebracht en afgehandeld, inclusief crowdfunding
• clouddiensten voor de opslag, synchronisatie, verwerking en interpretatie van data (Google, Amazon, IBM)
• toegang tot content en contentcreatie (Spotify, Netflix, YouTube)

Om een indruk te geven: de ‘killer’-API’s van Twitter, Facebook en Netflix worden dagelijks miljarden keren geraadpleegd!

Next wave API’s

De concurrentiestrijd in de markt is dus steeds meer een strijd geworden tussen platformen met API’s en de bijbehorende ontwikkelsoftware (SDK) als wapens. Hoewel standaarden achter de schermen een belangrijk rol spelen, wordt de strijd beslist via de API die erin slaagt het meest gebruikt te worden zowel in aantal gebruikers als in aantal toepassingen, zo zullen we in de volgende aflevering zien.

Nu digitalisering zich snel uitbreidt naar alle domeinen van de samenleving, komt er een nieuwe generatie API’s en bijbehorende platformen op in de fysieke wereld rond domeinen als:

• de volgende generatie internet en robotsystemen: het internet der dingen (GE, IBM, Ericsson)
• mobiliteit en on demand dienstverlening inclusief intelligente vervoersmiddelen (Uber, Expedia, British Airways, Airbnb, Google Car)
• 3D-ontwerpen en -maken (Autodesk, Quirky)
• energie: nieuwe generatie energie – en data – infrastructuren (NEST, Tesla)
• circulaire economie en deeleconomie: principes van gesloten kringlopen, gedeeld gebruik van producten (Peerby)
• overheden: publieke informatie over de openbare ruimte en de stad

Geïntegreerde dienstverlening

Grotere spelers nemen daarbij een rol van platformprovider op zich en stellen hun infrastructuur via een API beschikbaar. Kleinere spelers ontwikkelen toepassingen bovenop de API’s of ze ontwikkelen eigen API’s die een lijm vormen tussen andere bouwstenen. Bedrijfjes als Apigee en 3Scale spelen in op de trend door met een overkoepelende API te komen die over verschillende bouwstenen (meerdere API’s van anderen) heen werkt.

Opgeteld kun je een platform voorstellen als een complexe constructie van diverse in elkaar vallende Tetris-blokjes. Met als voornaamste profiteur: de consument, de burger die een betere dienstverlening krijgt, die beter en sneller inspeelt op zijn behoeften en hem centraal stelt. Processen die naadloos op elkaar aansluiten zodat bijvoorbeeld het op vakantie gaan een eitje wordt terwijl er achter de schermen talloze spelers samenwerken en concurreren. Heb jij al een API? Wie afwacht wordt straks misbaar. Het credo is: platform or perish!

In mijn boek de ‘Kracht van platformen’ kun je meer lezen over de opbouw van platformen en de succesvolle bedrijfsstrategieën van spelers als Apple, Google, Uber, Kickstarter en Stratasys.