Namaak, nep, imitatie en fake in de wereld van e-commerce

Met de toenemende populariteit van Chinese webwinkels onder Nederlandse shoppers, wordt het onderwerp ‘namaakproducten’ een hot topic onder e-commerce ondernemers in eigen land. De artikelen zijn vaak goedkoper dan het origineel en, volgens Alibaba-baas Jack Ma, soms nog beter ook. Moet de branche de strijd tegen namaak verder opvoeren?

Dit artikel is geschreven door Marit Smits, redacteur bij Twinkle.

Wat is nu eigenlijk een namaakproduct? Hieronder worden – ter duidelijk onderscheid – producten die het logo en/of de merknaam van het origineel dragen, maar niet afkomstig zijn van de rechthebbende, ‘nepartikelen’ genoemd. ‘Namaakartikelen’ zijn producten die wat betreft design zijn nagemaakt van het origineel, maar onder een andere merknaam worden verkocht.

“Bol.com verkoopt alles, tenzij het volgens de wet verboden is”.

Raoul van de Laak, juridisch adviseur bij ICTRecht, geeft aan dat beide soorten producten een inbreuk kunnen zijn op verschillende rechten van intellectueel eigendom. “Denk aan auteursrecht – op de vormgeving -, merkenrecht – op het merk en het logo – en eventueel octrooirecht – op de uitvinding”, zegt hij. “Deze rechten zijn er niet voor niets. Zij bestaan om creativiteit te stimuleren en bevorderen dat investeren en ondernemen lonend is. Want waarom zou je als bedrijf nog investeren in bijvoorbeeld het ontwikkelen van een innovatief product, als vervolgens iedereen deze uitvinding zomaar mag namaken?”

Bol.com verkoopt volgens woordvoerster Marjolein Verkerk “alles, tenzij het volgens de wet verboden is”. Het bedrijf heeft in de voorwaarden opgenomen dat zakelijke partners de wet moeten volgen. “Indien wij merken dat er artikelen worden verkocht die in strijd zijn met de wet, dan handelen wij direct en zorgen we dat ze verwijderd worden uit onze winkel, omdat het dan namelijk ook onze verantwoordelijkheid is om dit te doen.”

Daarbij maakt bol.com geen onderscheid tussen nepartikelen en namaakproducten. Beide zijn verboden op het platform, maar over merkloze adapters die gebruikt kunnen worden voor het opladen van een iPhone is het bedrijf soepeler, zo liet directeur Daniel Ropers weten in het Algemeen Dagblad. Deze moeten dan wel in de beschrijving gekenmerkt worden als ‘accessoire geschikt om een merktelefoon mee op te laden’.

Ropers: “Als er alternatieven zijn die het net zo goed doen en een stuk goedkoper zijn, is dat prima. Het belangrijkste is volgens mij of het artikel waarmaakt wat het belooft.”

Gejat ontwerp

Bij woonwebwinkel Flinders, dat via Alibaba ook aan Chinese consumenten verkoopt, komen zowel nepartikelen als namaakproducten er niet in, geeft directeur Geert-Jan Smits duidelijk aan. “Het is gewoon niet fair om zulke items te verkopen”, zegt hij over de meubelbranche. “Over de originele producten is soms wel drie tot vijf jaar nagedacht en gewerkt. De research- en developmentkosten mogen ook worden terugverdiend. Daarnaast ontvangt de ontwerper of het merk geen royalty’s over zijn idee. Je verkoopt gewoon producten die een ontwerp gejat hebben, hoe triest is dat?”

“Wanneer een prijs te mooi is om waar te zijn, dan is hij dat in de meeste gevallen ook”

Van de Laak geeft aan dat ook de verkoop van namaakartikelen niet toegestaan is. “Het leidt ertoe dat het produceren en verkopen daarvan lucratiever wordt en het zorgt voor oneerlijke concurrentie”, zegt hij.

“Handelaars in originele producten worden dan beperkt in hun mogelijkheid om aan de verkoop daarvan te verdienen. Het is belangrijk dat webshops zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid. Merkvervalste producten kunnen bijvoorbeeld onveilig zijn door een ondeugdelijke manier van productie.”

Eigen aandachtspunten

Hoe zouden webwinkels de Nederlandse e-commerce markt én daarbij dus ook hun eigen shop ‘schoon’ kunnen houden? Webwinkels doen er bijvoorbeeld goed aan alert te zijn in de samenwerking met leveranciers.

“Ik zou erop letten dat je alleen samenwerkt met leveranciers die rechten hebben op de productie van de (merk)goederen”, aldus Smits. Verkerk geeft aan dat webwinkels ook elkaar zouden moeten attenderen op partijen die de wet overtreden. “En maak goede afspraken met leveranciers die vaak tussenpartijen inzetten om nepvarianten op een merk te ontdekken”, zegt zij. Bij de inkoop kunnen ondernemers volgens Van de Laak letten op de prijs. “Wanneer een prijs te mooi is om waar te zijn, dan is hij dat in de meeste gevallen ook”, zegt hij.

“Verder is het verstandig om niet altijd blind te varen op de informatie die door een leverancier wordt verstrekt. Je kunt als je een onderhandelingspositie hebt bijvoorbeeld vragen om een garantie van ‘echtheid’ en een vrijwaring voor eventuele claims van derden in de overeenkomst opnemen. Neem dus je eigen verantwoordelijk door ‘geen goedkope namaakrommel te verkopen”, besluit Smits. “Het levert in ieder geval karmapunten op!”

Melding van Inbreuk

Marktplaats gedraagt zich als platform voor vraag en aanbod en trekt daarom zijn handen af van de beoordeling of een product echt of namaak is. “Wij zijn geen experts”, laat het bedrijf weten in een reactie. “Merkhouders zijn dat wel en weten als geen ander hoe nep te herkennen. Zij kunnen gebruikmaken van ons Melding van Inbreuk programma, waarin zij advertenties met namaakproducten kunnen rapporteren. De adverteerder kan vervolgens eventueel door de rechthebbende juridisch worden aangesproken.”