Platformen: de ultieme natte droom van iedere inspecteur

Een andere kijk op hoe online platformen en inspectiediensten elkaar zouden kunnen versterken.

Het platform AirDnD, waarop hobbykoks etentjes bij hen thuis aanbieden, ligt onder vuur. Traditionele horeca willen dat voor thuiskoks dezelfde regels gaan gelden als voor ‘professionele’ keukens. Volgens mij wordt hier een verkeerde discussie gevoerd.

Steeds meer branches worden opgeschrikt door online ‘disruptieve’ platformen, platformen die pretenderen de macht terug in de handen van de consument te leggen. Denk aan Airbnb, een website waarop particulieren hun huis kunnen verhuren aan toeristen. Deze site is in een paar jaar tijd de grootste accommodatie-aanbieder ter wereld geworden, zonder zelf ook maar één hotelkamer in te richten.

Deze nieuwe manier van ondernemen heeft ook in Nederland de nodige interessante startups opgeleverd. Na Peerby (spullen lenen en huren van je buren) en SnappCar (autodelen) zag een paar maanden thuisrestaurant platform AirDnD (Air Drink ‘n Dine) het levenslicht.

Op dit platform kunnen hobbychefs hun huiskamer openstellen aan geïnteresseerden en zo laagdrempelig een thuisrestaurant exploiteren. Met al 1.502 ingeschreven hobbychefs lijkt het alsof de organisatie zich vooral op de aanbodkant focust. Ze hebben blijkbaar het vertrouwen dat de vraag wel zal volgen. Interessant is dat Koninklijke Horeca Nederland al vrij snel concludeert dat de strenge horeca-regelgeving ook van toepassing moet zijn op huiskamerrestaurants. Rob Lagendijk, oprichter van AirDnD, is het daar niet mee eens: “Hobbychefs zijn geen ondernemers, ze vragen alleen een onkostenvergoeding voor een diner dat ze serveren in hun eigen huiskamer. De meesten hebben een full-time baan en willen hun huiskamerrestaurant maar een of enkele keren per maand openen voor gasten. Studentenhuizen, vriendenclubs en buurtbarbecues waar kosten worden gedeeld, zijn ook niet bedrijfsmatig en hoeven om die reden ook niet aan horeca-regelgeving te voldoen.”

Om te ontdekken wat hier aan de hand is, moeten we kijken naar de bredere ontwikkeling

Opschalen door transparantie

Om te ontdekken wat hier aan de hand is, moeten we kijken naar de bredere ontwikkeling. De activiteiten die op het AirDnD-platform plaatsvinden zijn niet nieuw. Individuen organiseren zich sinds mensenheugenis in groepsverband om, al dan niet tegen een financiële vergoeding, samen te eten en drinken. Soms maakt iemand winst, vaak niet.

Wat een online platform als AirDnD doet is het aanbod in één klap transparant maken. Iedere bezoeker van het platform kan snel zien waar gekookt wordt, wat er op het menu staat en hoe andere bezoekers de chefs beoordelen. Klantenservice en recensies van andere gebruikers geven een extra stukje zekerheid om bij een vreemde de woning binnen te stappen. Voor de aanbieder verlaagt het platform de drempel om een groot publiek te bereiken. Ieder thuisrestaurant krijgt een eigen profiel waar de hobbychef, met hulp van het platform, zich kan profileren en recensies kan verzamelen. Het platform is erbij gebaat dat zowel vragers als aanbieders zich optimaal presenteren. Hoe beter de presentatie, hoe meer handel en dat betekent meer commissiegeld voor het platform.

Vergelijk het met de opkomst van Marktplaats.nl: waar vroeger de drempel om een tweedehands product te verkopen of te kopen heel hoog was, staat als verkoper jouw product nu met een paar klikken online voor een miljoenen publiek en heeft de koper een overzicht van het totale aanbod.

Onrust onder de gevestigde orde

In de markt van thuisrestaurants is het interessant om te zien dat AirDnD niet de eerste in deze markt is (Thuisafgehaald bestond bijvoorbeeld al), maar wel de eerste die serieuze onrust veroorzaakt. Volgens mij komt dit doordat AirDnD het eerste platform is dat zich primair richt op de Nederlandse markt. De oprichters zoeken erg actief de media op. Dat terwijl de pers de laatste maanden kritischer is gaan schrijven over ontwikkelingen rondom de deeleconomie.

De onrust van de gevestigde orde wordt dus in mijn ogen voornamelijk veroorzaakt door de potentiële schaal van de (in hun ogen) oneerlijke concurrentie

Maar hoe groot is het probleem nu echt? Hoewel de ambitie van AirDnD fors is, is voor de buitenwereld niet bekend wat er nu écht op het platform gebeurt (transparantie kent ook bij platformen zijn grenzen) en wat de toekomst gaat brengen. De onrust van de gevestigde orde wordt dus in mijn ogen voornamelijk veroorzaakt door de potentiële schaal van de (in hun ogen) oneerlijke concurrentie. Concurrentie die sinds mensenheugenis bestaat en waar instanties ook vast al sinds mensenheugenis iets van vinden, maar die door de beperkte schaal blijkbaar nooit serieus is genomen.

Het feit dat de markt voor huiskamerrestaurants door platformen als AirDnD in potentie snel kan groeien, zorgt voor de nodige urgentie om in discussie te gaan en deze grens helder neer te zetten. En een kans voor de gevestigde orde te bedenken hoe van deze mogelijke bedreiging een kans te maken.

Platform als belastinginspecteur

AirDnD maakt vraag en aanbod echter niet alleen voor de gebruikers inzichtelijk. Terug naar vroeger, toen mensen ook al voor elkaar kookten, al dan niet tegen vergoeding. De niet-transparante en gefragmenteerde markt was het voor inspectie wellicht inhoudelijk wel interessant om te controleren, maar de kosten wogen niet op tegen de baten. Nu is daar opeens een platform: de plek waar al dit gefragmenteerde vraag en aanbod bijeenkomt.

Volgens mij is de belangrijke vraag dus niet ‘moeten deelplatformen aan dezelfde regels voldoen?’ maar ‘welke consequenties en kansen bieden platformen voor regelgeving en privacy?’

Een platform dat inzicht heeft in alle transacties, gebruikers en ga zo maar door. Waar Facebook de natte droom van iedere inlichtingsdienst wordt genoemd (mensen vullen zelf in waar ze zijn en wat ze doen), kan een platform als AirDnD de natte droom worden van iedere voedsel- en belastinginspecteur. Volgens mij is de belangrijke vraag dus niet ‘moeten deelplatformen aan dezelfde regels voldoen?’ maar ‘welke consequenties en kansen bieden platformen voor regelgeving en privacy?’.

Wat belastingen betreft is het meest voor de hand liggende (en het meest discutabele scenario) dat een platform een directe link maakt met de database van de Belastingdienst en de inspecteurs van Koninklijke Horeca Nederland. Geen gedoe met aangiften, alle data wordt automatisch verwerkt. Gemak voor iedereen. Belangrijkste minpunt van een dergelijk systeem is privacy: ook al heb je misschien niets te verbergen, toch wil je niet dat iedereen maar weet wat jij doet.

Dit zou deels kunnen worden opgelost door voor de gebruiker inzichtelijk te maken wie welke data kan inzien en de controle bij de gebruiker te laten. Hierdoor wordt de link optioneel en als extra service aangeboden. Dit scheelt de gebruiker veel tijd bij het invullen van belastingformulieren. Deze service is dan een toegevoegde waarde van het platform voor gebruikers. De gemeente Amsterdam heeft samen met Airbnb een eenvoudigere oplossing gekozen: Airbnb houdt automatisch toeristenbelasting in bij huurders die in Amsterdam een Airbnb huren en maakt dit als één bedrag, zonder specificatie, over aan de gemeente. Dat hierbij de gemeente Airbnb op zijn blauwe ogen moet geloven, daar kun je een hoop van vinden. En daar vinden ze in Amsterdam intussen ook wat van.

Inspectie uitbesteden aan platformen

Voor de inspectie van de Voedsel- en Warenautoriteit zijn de kansen in mijn beleving het meest interessant. Ook al zou het platform de data van haar gebruikers afstaan, dan is alsnog de uitvoer van de inspectie een monsterklus. Dan is mijn vraag: waarom besteedt de inspectie deze taken niet uit aan het platform? Het platform heeft immers goed contact met de aanbieders.

Daarbij kan een kwaliteitslabel vanuit de inspectie zelfs voor meer handel op het platform zorgen: een inspectiekeurmerk is weer een extra reden voor eters om een hobbychef te vertrouwen. Daarnaast kan het uitvoeren van inspectietaken zelfs het verdienmodel van een platform verder legitimeren. Hierbij loop je wel een risico dat de slager zijn eigen vlees gaat keuren, dus moet men sowieso op zoek naar een combinatie van inspectie, gebruikerservaringen en meer.

Tot slot

Ontwikkelingen rondom platformen als AirDnD zullen de komende jaren in meer en meer branches hun intrede doen. Het is belangrijk om duidelijk te kijken naar wat er nu écht nieuw is, waar mogelijk een grens moet worden getrokken en hoe deze nieuwe ontwikkelingen ook tot nieuwe kansen kunnen leiden. Ik zie er genoeg, maar dan moet je vanuit alle kanten nét iets verder kijken dan je neus lang is.