Social media in verkiezingstijd: een onderzoek (deel 1)

Een onderzoek naar de activiteiten van politici en politieke partijen in aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen

In samenwerking met Upstream en Coosto gaat Marketingfacts in aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen in september regelmatig aandacht besteden aan de rol van sociale media in de verkiezingsstrijd door politieke onderwerpen te monitoren. Marketing en politiek hebben tenslotte veel met elkaar gemeen: beide gaan over het goed overbrengen van een idee. Vandaag de kick-off.

In 2004 hebben sociale media voor het eerst grootschalig hun intrede gedaan in de politiek. Howard Dean, presidentskandidaat in 2004, was de eerste die internet en vooral tools als Meetup.com actief gebruikte in zijn campagne. Joe Trippi heeft daar een zeer lezenswaardig boek over geschreven: “The revolution will not be televised”.

We zijn nu acht jaar verder en sociale media zijn niet meer weg te denken in de politiek. Interessant is dan ook hoe de sociale media de Tweede Kamer-verkiezingen van 12 september a.s. zullen beïnvloeden. In de komende tijd zullen we op regelmatige basis een analyse maken over:

• waar twitteren politici (eerste en tweede kamer) over en hoeveel, wat is de trend

• waar twitteren politiek actieve twitteraars over (definitie is een politieke term in de bio) en wat is de trend

• welke politieke onderwerpen worden in het algemeen op sociale media besproken en wat is het sentiment. Hierbij richten we ons vooral op een aantal grote politieke onderwerpen (woningmarkt, pensioen, Europa, zorg, bezuinigingen).

Twittergedrag

Om te beginnen hebben we een eerste analyse gemaakt van het Twittergedrag van de Eerste en Tweede Kamer. Over de Eerste Kamer kunnen we kort zijn: van de 75 Eerste Kamerleden hebben er 23 een Twitteraccount (gegevens van 4 mei 2012). GroenLinks staat eenzaam bovenaan met een gemiddelde van 3.296 tweets met alle leden actief op Twitter. Bij D66 zijn er van de vijf leden slechts twee actief (Thom de Graaf en Roger van Boxtel), de overige drie niet. PVV, PVDA, SP, SGP, VVD, CDA, OSF en PvdD zijn niet of nauwelijks actief. Ruard Ganzevoort van Groenlinks is het meest actief met 7.649 tweets. Kortom, met een gemiddelde van 308 tweets en 376 volgers speelt de Eerste Kamer geen grote rol op Twitter, ondanks de met veel publiciteit in gebruik genomen iPad’s.

In de Tweede Kamer wordt beduidend meer gebruikgemaakt van Twitter met een gemiddelde van 2.095 tweets en 8.194 volgers. Van de 150 kamerleden hebben er 43 geen Twitter-account of versturen geen tweets. Acht leden heben meer dan 10.000 tweets de wereld in gezonden. Koploper hier is Jeanine Hennis-Plasschaert met 22.150 tweets. Van de fractievoorzitters loopt Diederik Samsom met 15.432 tweets ver voorop.

De Politieke Partijen

Opvallend is dat GroenLinks in zowel de Eerste als de Tweede Kamer koploper is, ze maken praktisch allemaal actief gebruik van Twitter (op één na). Het gemiddelde aantal volgers wordt bij GroenLinks sterk omhoog getrokken door Arjan El Fassed met 268.570 volgers; zonder hem zou het gemiddelde 12.037 zijn.

De Partij van de Dieren staat relatief hoog in de aantallen tweets die bijna allen voor rekening komen van Esther Ouwehand. Dit heeft natuurlijk ook te maken met de vervanging van Marianne Thieme wegens zwangerschap. Met 7.215 tweets en 18.797 volgers worden de gemiddelden fors hoger. Bij de VVD-kamerleden zijn er 9 van de 31 niet actief. Opvallend is ook dat Stef Blok weinig volgers heeft (1.122 volgers en maar 47 tweets).

Het gemiddelde aantal volgers bij D66 wordt sterk omhooggetrokken door Alexander Pechtold met 139.406 volgers. Zonder hem staat het gemiddelde op 7.930 volgers. Twee van de 10 D66-leden maken geen gebruik van Twitter. Pechtold was ook het eerste Tweede Kamerlid dat is gaan twitteren. Opvallend (voor mij) was het gebruik van Twitter door de SGP. Met 2.269 tweets gemiddeld (twee leden) en 9.420 volgers staan ze stevig in de middenmoot. Het is me niet bekend of vrouwen binnen de SGP mogen twitteren…

Bij de PVDA zijn er 10 leden (van de 30) die geen gebruik maken van Twitter, dit terwijl Diederik Samsom van de fractieleiders het meest actief is. Ronald Plasterk is vooralsnog het laatste Tweede Kamerlid dat is gestart met Twitter. Haersma Buma van het CDA is de enige van de fractieleiders van de grote partijen die geen gebruik maakt van Twitter. Bij de ChristenUnie is het vooral Arie Slob die actief is. Emile Roemer van de SP staat in zijn fractie eenzaam bovenaan met 34.308 volgers en dat met maar 411 tweets.

De PVV staat eenzaam onderaan in de communicatie op Twitter met een gemiddelde van 165 tweets. Het gemiddelde aantal volgers wordt daarbij sterk omhoog getrokken door Geert Wilders met 184.072 volgers, zonder hem zijn dat er gemiddeld maar 882. Opvallend is ook dat de PVV’ers gemiddeld maar 35 andere twitteraars volgen. Hero Brinkman laat met zijn 837 tweets en 20.037 volgers zien dat hij ook op Twitter afwijkt van zijn ex-fractieleden van de PVV.

Als we kijken naar de leeftijden dan valt op dat vooral de dertigers actief zijn op Twitter met een gemiddelde van 3.642 tweets en de twintigers gemiddeld slechts 1.080 tweets hebben verstuurd. Ook hebben de twintigers veel minder volgers ten opzichte van de dertigers en veertigers in de Tweede Kamer. Dit zal ongetwijfeld ook te maken hebben dat jongere leden relatief onbekend zijn.

Politiek actieve twitteraars

Met behulp van Coosto hebben we gezocht naar mensen die in hun Twitter-bio de naam van een politieke partij hebben staan. In totaal zijn dit 3.693 twitteraars (waarvan 620 gemeenteraadsleden en 100 Kamerleden). Deze hebben in totaal afgelopen jaar bijna 5 miljoen tweets verstuurd (gem. zo'n 1.350 tweets per twitteraar; deze gaan uiteraard lang niet allemaal over de politiek). Wel zijn we ervan uitgegaan dat deze groep een meer dan gemiddelde interesse in en kennis van politiek heeft. Deze selectie behoeft waarschijnlijk nog wat verbetering, want het lijkt onwaarschijnlijk dat er slechts 18 mensen zijn die de Partij voor de Dieren in hun bio hebben staan.

Trending topics

Met behulp van Coosto hebben we vervolgens gekeken welke onderwerpen de afgelopen 7 dagen (van 29 april tot en met 5 mei) besproken zijn in de sociale media. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar Twitter maar bijvoorbeeld ook Facebook, Google+ en vele tienduizenden blogs, fora en nieuwssites. In totaal gaat het in deze periode om 83.297 berichten.

Belangrijkste onderwerp deze week was minister Spies die vrij resoluut afstand heeft genomen van haar eigen beleid na het uiteenvallen van de gedoogcoalitie. Opvallend is dat als we inzoomen op het keyword ”Spies” zien we dat de berichten met 12% positief en 23% negatief worden beoordeeld (4.517 berichten). Kortom, binnen sociale media worden haar uitspraken als negatief beoordeeld met “ongeloofwaardig” en “opportunisme” als veel voorkomende associaties. Vooral haar opmerking over het boerkaverbod wordt hierbij aangehaald.

Andere populaire onderwerpen waren de problemen in de Oekraïne in relatie tot de boycot van het wereldkampioenschap voetbal. Aan het eind van deze periode komt de kandidaatstelling voor het CDA op, vooral van Henk Bleker.

Interessant is om te zien dat sentiment bepalen in sommige situaties best lastig is. Van de 2.220 berichten over Henk Bleker worden er 287 positief bestempeld (13%). Inzoomen op de berichten levert echter veel teksten op als: “Bleker als kandidaat #CDA, lijkt me een goede om definitief op zetel niveau SGP te komen.” Sarcasme, cynisme en ironie zijn toch nog moeilijk grijpbaar voor computers.

In dezelfde periode hebben de twitterende Tweede Kamer-leden 1.551 tweets verstuurd. Populair onderwerp was ook hier Minister Spies en de opmerking over het boerkaverbod, maar daarnaast ook het afscheid van Gerdi Verbeet als Kamervoorzitter. Ook is er veel getweet over nationale dagen als Koninginnedag, Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. Deze komen we bij het algemene publiek veel minder tegen.

Vervolg

Zoals gezegd gaan we de komende maanden ca. tweewekelijks volgen hoe de verkiezingsdiscussie zich op de sociale media gaat ontwikkelen. Deels zal dat bestaan uit vaste onderwerpen zoals genoemd in het begin van het artikel.

Om dit zo goed mogelijk te kunnen doen, zijn we op zoek naar aanvullende informatie. We hebben een eerste lijst gemaakt van twitterende politici in de Eerste en Tweede Kamer en het kabinet. Er is geprobeerd om de lijst compleet te maken en fake-accounts te voorkomen, maar alle hulp hierbij is welkom. De lijst is beschikbaar in Google Docs en als je aanvullingen hebt of fouten ziet dan horen we dat graag in de comments!

Daarnaast zijn we geïnteresseerd in jullie mening wat de grote onderwerpen worden tijdens de verkiezingen en waar we op moeten monitoren. In ieder geval zijn dat de woningmarkt, het pensioen, Europa, de zorg en bezuinigingen. Maar wat nog meer?

Ook horen we graag op welke fora en blogs veel politieke discussies gevoerd worden. Dat zijn uiteraard de websites van de politieke partijen zelf, maar ook vele onafhankelijke sites. We kunnen de huidige database daarmee aanvullen.

Als laatste hoor ik graag jullie suggesties over wie of wat we de komende tijd in de gaten moeten houden in relatie tot de politiek en verkiezingen. Alle ideeën zijn welkom!

Credits afbeelding: risastla (CC)