Zelf een boek-app uitgeven. Is dat wat?

Met de digitalisering van het boekenvak, kwamen er auteurs en illustratoren die eigen werk gingen uitgeven als e-boek. Soms waren dat gearriveerde namen die vonden dat ze meer konden verdienen als ze zelf de digitale verkoop ter hand zouden nemen, vaker waren het echter schrijvers die geen uitgever hadden gevonden en met het e-boek hun boekendroom alsnog in vervulling zagen gaan. Tijd voor een klein kwalitatief onderzoek met de vraag: zelf een boek-app uitgeven, is dat wat? Ik vroeg het een aantal selfpublishing appmakers.

Sinds een paar jaar bestaat er naast het e-boek ook de boek-app. In een app kun je veel toevoegen: geluid, beweging en interactiviteit. Logisch dat de meeste boek-apps dus gemaakt worden op basis van kinderboeken en met name prentenboeken, waarin beeld belangrijk is. En weer zie je twee groepen auteurs/illustratoren hiermee aan de slag gaan. Maar de beweegredenen zijn iets anders.

Er is nog steeds de groep auteurs die geen uitgever kon vinden, maar wel iemand kennen die erg handig kan programmeren. Daarnaast is er een groep professionele schrijvers en/of illustratoren die een app willen. Ofwel omdat het ze een mooie manier lijkt om hun niet langer leverbare werk in vernieuwde vorm commercieel een tweede leven te geven, ofwel omdat ze een verhaal in het hoofd hebben dat het beste past bij de appvorm, ofwel omdat hun huidige uitgever geen app voor ze wil maken.

De afwachters

Met grote regelmaat krijgen wij van die laatste groep schrijvers/illustratoren vragen om informatie over het maken van een boek-app. Ik begrijp die informatiebehoefte. Wij zijn ook ooit begonnen en hebben veel in de praktijk geleerd. Maar wat opvalt is dat veel schrijvers en illustratoren vragen stellen zonder eerst zelf te hebben nagedacht of enig onderzoek hebben gedaan. Heel afwachtend en onzeker. Wel willen, maar zelf nauwelijks energie erin willen steken. Vaak zelfs bijna wereldvreemd.

De doorpakkers

Er is echter een groep schrijvers/illustratoren die niet heeft afgewacht en wel voortvarend de stap zette om één of zelfs meerdere apps te maken. Ik heb daar respect voor. Het maken van een app is niet iets dat je op een achternamiddag erbij doet. Het vergt veel tijd, energie en geld. Maar hoe is het ze bevallen? Gaan ze ermee door of was het een eenmalig uitstapje en raden ze het collega’s af om zelf de stap te maken? Ik vroeg het een aantal van hen. Niet iedereen wilde met naam genoemd worden, sommigen wel.

Ik geef hieronder mijn verslag van de antwoorden. De vragenlijst was langer dan wat ik hieronder weergeef, maar dat komt omdat ik sommige vragen/antwoorden samenvoegde.

1. Op de vraag waarom men zelf een boek-app ging maken, was het antwoord behoorlijk gelijkluidend: ‘experimenteren’, ‘spannend’, ‘mijn verhaal leende zich er goed voor’, ‘er was nog niet een app zoals ik in mijn hoofd had’, ‘de regie zelf houden’. Pas op de laatste plaats werd door enkelen ‘geld verdienen’ genoemd. Dat kan gêne zijn om te plat gevonden te worden, maar ik denk dat de antwoorden kloppen. In de eerste plaats willen schrijvers/illustratoren iets moois maken en als het even meezit, daar ook wat mee verdienen.
2. Ik vroeg ze of ze vooraf contact hadden gehad met hun uitgever en zo ja, hoe dat contact verliep.

   De meeste apps waren gemaakt van boeken waarvan de rechten niet langer bij de uitgever lagen, een paar hadden niet vanuit een bestaand boek gewerkt en er was één appmaker die als eigenaar van het character de app als game maakte ter promotie van de boeken waarvan de rechten bij de uitgever liggen.

   Allen die hun uitgever erover hadden gesproken, kregen nul op request voor wat betreft participatie. ‘Het is alsof apps ze weinig interesseert’, zei één van de ondervraagden. Anderszijds werkten uitgevers keurig mee, als het bijvoorbeeld ging over het geven de digitale bestanden.

3. Over hoe ze het maken van de app hebben aangepakt, lopen de antwoorden nogal uiteen.

   Sommigen sprongen echt in het diepe, anderen kregen hulp van de ontwikkelaars van de app, weer anderen hadden marktonderzoek gedaan en er was zelfs iemand die eerst een lite versie lanceerde om te zien hoe het werkte als iets eenmaal in de App Store stond. Maar zelfs voor degenen wie het uitgebreid voorbereid hadden, was het een avontuur.

4. Ik vroeg ze hoe ze de makers van de app hadden gevonden. De programmeurs, animatoren en dergelijke.

   Hier was niet of nauwelijks sprake van een echt selectieproces. Vrijwel allemaal werden de makers gevonden ‘uit hun netwerk’, ‘via-via’ tot zelfs ‘buren’ en ‘uit de kroeg’.

5. Wat viel, terugkijkend, mee en tegen?

   Vrijwel unaniem werd het proces van het maken leuk gevonden. Het inspirerende van het gezamenlijke creatieve proces was iets waar ze met veel plezier aan terugdenken. Maar ook vrijwel unaniem noemen ze de factor tijd als forse tegenvaller. ‘Ik kwam nauwelijks nog aan ander werk toe’.

   Twee keer werden de externe kosten genoemd. Dat is opvallend, want het maken van een app is niet goedkoop. Ik heb het niet gevraagd, maar neem dus aan dat in de andere gevallen een royaltyverdeling is overeengekomen.

   En allemaal, allemaal noemden ze de promotie en verkoop van hun app(s) als groot probleem. Eén ondervraagde zei zelfs, ‘dat gedeelte is moeilijker dan het maken van de app’. Een ander zei dat de interesse bij media zo klein is omdat er heel veel apps uitkomen. En zie dan nog maar eens gevonden te worden in de App Store.

6. Ik vroeg uiteraard wat men had gedaan aan de promotie van de app(s).

   Allen hadden persberichten gestuurd aan online en offline media. Sommigen hadden zelfs een PR-plan inclusief tijdpad en acties klaarliggen. Een aantal noemde het verkrijgen van reviews van kopers in de App Store via Twitter en Facebook om daarmee richting media te gaan. Schoolbezoeken werden genoemd en kortingsacties. Een respondent gaf aan dat het vooral veel energie kost om die ‘tweede’ golf publiciteit proberen te genereren.

7. Gaan ze meer apps maken?

   Het antwoord was overwegend positief. Men wilde wel meer apps maken, maar dan moesten eerst de kosten van de reeds gemaakte app eruit zijn. Slechts één iemand zei: “Alleen als ik ervoor betaald krijg.”

8. Zouden ze het collega schrijvers/illustratoren aanraden om zelf een app te publiceren?

   De meesten zeiden ‘Ja, maar niet als je denkt even geld te verdienen’. Of, ‘ja, maar dan wil ik ze wel het hele verhaal vertellen’.

   Het is vooral het proces van het maken, de nieuwe ervaring en de persoonlijke promotie die het oplevert, die men als positief ervaart.

   Zwaar tegenvallend noemt men de tijd die het vergt. Zeker in relatie tot de karige opbrengsten. Verder is de marketing en verkoop is iets waarmee men allemaal problemen heeft. Iemand zei dat het commercieel alleen interessant is als je meer allround bent. Dus veel meer zelf kunt doen.

Mijn conclusie

Verbaast mij deze uitslag? Een beetje. Niet de beschreven ervaringen, maar wel dat de meesten nog steeds zo positief zijn over het zelf uitgeven. Want het is duidelijk dat het financieel voor velen (nog) weinig succes heeft opgeleverd. Dat laatste wist ik ook zonder dit onderzoekje wel, vandaar mijn lichte verbazing. Dat positieve ligt dus in lijn met het feit dat geld verdienen pas op de laatste plaats werd genoemd bij de vraag over het waarom van het zelf apps uitgeven.

Hoe sympathiek ook, misschien zou het financiële aspect van het apps maken wel een wat prominentere plaats mogen krijgen in de beweegredenen. Niet omdat ik iemand de lol misgun om een eigen app uit te geven, maar wellicht zou het commerciële succes van de meeste apps er wat groter door worden. Ze moeten immers wel verkocht worden. Ik heb daarom een paar aanbevelingen op een rij gezet.

Mijn tips

1. Denk na waarom een uitgever financieel niet wil participeren in het maken van je app. Die weigering komt voort uit het risico. Het is voor veel uitgevers onbekend terrein, de productiekosten liggen relatief hoog en de maximaal haalbare verkooprijs van een app is laag. Dat is een combinatie die in een klein taalgebied als het Nederlandse heel gevaarlijk is. Jij hebt als selfpub maker minstens met dezelfde problemen te maken. Je grootste voordeel is dat je geen (hoge) overhead hebt en zelf bepaalt of je je uren wel of niet wilt doorberekenen in de ROI van de app. Beide maakt de app echter niet op voorhand succesvol.
2. Probeer de app niet als een losstaand project te zien waarop je je investering moet terugverdienen. Terecht noemen sommigen dat het hen persoonlijk meer bekendheid oplevert, dat zich vertaalt in nieuwe opdrachten, het geven van lezingen, het afleggen van schoolbezoeken en in uitnodigingen van uitgevers.
3. Zelfs bij de ondervraagden die wel het nodige verstand hebben van promotie, merk ik dat er nogal wordt gedacht in termen van ‘een lancering’. Zo’n app heeft dan een moment van succes, maar zakt vervolgens weer weg. Natuurlijk moet je lanceren, maar de promotie van apps is een doorlopend proces met daarin tal van elementen die op elkaar aan moeten sluiten, waaruit je weer feedback krijgt voor vervolgactiviteiten. App marketing is meer dan persberichten versturen en acties bedenken.
4. Vermeldingen in offline en online media zijn onontbeerlijk voor succesvolle verkoop van de app. Als jij promotie maken voor je app in Nederland al moeilijk vindt, bedenk dan dat het in andere landen, waar je vrijwel niemand kent, nog veel moeilijker is. In de meeste gevallen zou ik dus adviseren om niet investeren in een heleboel verschillende vertalingen. Tenzij je gokt op de toevalstreffer om opgemerkt te worden door nét de juiste persoon op het juiste medium, is het vaak weggegooid geld. Er zijn niet zoveel Esmee Denthers’ in deze wereld.
5. Ik lees bij sommige ondervraagden dat er plannen zijn om de app ook op andere platforms dan iOS uit te geven. Als je moeite hebt om een goede ROI in de App Store te krijgen, laat dan Google Play/Android Market (voorlopig) geen keuze zijn. Het is niet voor niets dat de shortlist van de mooiste kinderboeken apps van dé kinderboekenbeurs in Bologna uitsluitend iOS apps waren.

Niet iedereen wilde aan dit onderzoek meewerken en een aantal wilde niet met naam genoemd worden. De volgende ondervraagden wilden dat wel:

• Marieke Nelissen met ‘Giegel Spin’
• Charlotte Doornhein met ‘Lettervreters, vuurtorens en piratenboten’
• Marcel van Driel met ‘Bino’ (iPad) of ‘Bino!’ (iPhone)
• Sieneke de Rooij met een aantal apps, waaronder ‘Een lekker kusje’ en ‘Ik moet zo nodig!’