Hoe Apple’s medische platform de zorg gaat veranderen

En wat de Minister van Volksgezondheid daarvan kan leren

Vorige week lanceerde Apple verbeterde versies van de ontwikkelgereedschappen voor het gezondheidsplatform dat het bouwde bovenop het iOS-platform. Daarmee wil Apple het voor consumenten en medische specialisten makkelijker maken om toepassingen te ontwikkelingen waarmee gebruikers hun gezondheid kunnen monitoren. Apps die ontwikkeld worden met de ontwikkeltools van Apple kunnen onderling samenwerken en data uitwisselen als de gebruiker daar toestemming voor geeft. Met deze troeven zet Apple nieuwe stappen richting een toekomst van de zorg waarin zorgplatformen een hoofdrol gaan spelen.

Strijd tussen platformen

Apple is zeker niet de enige. Er is op medisch gebied inmiddels een heuse platformenstrijd gaande. Bedrijven als IBM (Watson), Philips (samen met Salesforce), General Electric en Medtronic (fabrikant van pacemakers en insulinepompjes), Johnson & Johnson (farmacie) hebben op medische toepassingen gerichte platformen gelanceerd.

Zij richten zich in eerste instantie op de medische wereld. Meer aan de kant van consumenten zien we naast Apple: Google, Amazon, Intel, Quallcomm en Samsung, al dan niet samen met ontwikkelaars van wearables, met platformen komen waarbij het accent ligt op de opslag van gezondheidsdata afkomstig uit smartphones en sensoren in een beveiligde cloud.

Het is een kwestie van tijd voor beide kanten, ziekenhuis en patiënt/gezonde burger thuis worden samengebracht. Microsoft ontwikkelde de Health Vault, een platform waar gebruikers hun gezondheidsdata uit verschillende bronnen kunnen bijhouden en zelf kunnen bepalen met wie ze deze data delen. HealthVault is in Amerika, Engeland en Zweden al op grotere schaal uitgerold en meer ingeburgerd geraakt. Het vervult een brugfunctie tussen de gebruiker (de patiënt) en het ziekenhuis (de medisch specialisten). In Nederland is een pilot project gedaan met HealthVault en ChipSoft, de grootste leverancier van patiëntendossiers aan ziekenhuizen.

Een andere categorie zorgplatformen, zoals het Nederlandse VieDome, het Belgische Cubigo en het Finse Active Life Village, richten zich op zorg op afstand en de combinatie van zorg (in eerste instantie van chronische patiënten) met domotica-diensten, die horen bij het thuis wonen van patiënten en hulpverlening. Hier zien we samenwerking tussen verzekeraars, zorgaanbieders, patiëntenverenigingen en telecombedrijven.

Medische platformen vervangen de arts

De zorg is hard op weg om drastisch van karakter te veranderen. Met smartphone, slimme sensoren en ‘wearables’ kan de gezondheid van burgers voortdurend worden gemonitord. Dat levert naast de informatie van medisch specialisten uit het ziekenhuis een veel completer beeld op dan ooit over iemands gezondheid en over een eventueel ziekteverloop. Met name in het combineren van gebruikersdata met gegevens uit het ziekenhuis kan grote winst behaald worden in de verbetering van de zorg ten opzichte van wat nu uitsluitend in het ziekenhuis wordt gedaan. En dat alles tegen lage marginale kosten.

De zorg verandert naar een systeem bestaande uit twee elementen:

• Een intelligent systeem dat kan leren van alle beschikbare gezondheid en levensstijl gerelateerde data van grote groepen gebruikers, en
• Een coach die medische inzichten vertaalt in een persoonlijk advies, en mensen begeleidt bij het plannen van een gezonde levensstijl en indien nodig te motiveert, verleidt, of bijna onbewust stuurt om gezondheidsdoelen te behalen met medische handelingen, zorg en aanvullende lifestyle-diensten.

Schematische weergave van het systeem voor collectieve intelligentie dat data uit verschillende bronnen (boven) aggregeert en interpreteert om vervolgens nieuwe kennis en coaching op maat te bieden (rechtsonder). Bron: ‘Samen slimmer. Hoe de wisdom of crowds onze samenleving zal veranderen’. M Kreijveld, 2014.

Intelligente computersystemen zoals IBM Watson zijn al in staat om medische data te analyseren en interpreteren en kunnen zo een betrouwbare inschatting maken over iemands gezondheid of ziekte. Ze verslaan daarbij zelfs al medische specialisten.

Enkele gezondheidsplatformen, zoals PatiensLikeMe.com hebben al geleid tot een nieuwe, snellere manier van klinisch onderzoek waarbij klinische studies in toenemende mate aangevuld of vervangen worden door ‘veldstudies’ met behulp van apps en draagbare sensoren die mensen in het echte dagelijkse leven kunnen volgen. Bovendien is het aantal deelnemers vaak tien tot honderd keer dat van een reguliere klinische studie.

Deze ontwikkelingen kunnen een grote impact hebben op de gezondheidszorg. Nu hebben de artsen en medisch specialisten daarin een bepalende poortwachtersrol: zij stellen een diagnose en bepalen wie er een doorverwijzing krijgt en hoe er behandeld wordt. Deze positie zou in de toekomst steeds meer overgenomen kunnen worden door de intelligente systemen van zorgplatformen.

Een nieuwe kijken op het EPD

De zorgplatformen die nu in ontwikkeling zijn richten zich op deelgebieden van wat ooit een geïntegreerde zorgmarkt zal zijn en waarbij medische data en kennis gecombineerd wordt met de informatie, kennis en inzichten, zowel soft als hard, van gebruikers, gecombineerd wordt. En waarbij allerlei vormen van dienstverlening kunnen aanhaken bij hetzelfde platform.

Voor gezonde burgers en tevreden patiënten is de naadloze samenwerking tussen vele spelers essentieel en de integratie van verschillende producten en diensten tot een gebruikersvriendelijk aanbod. Platformen zijn onontbeerlijk om die naadloze samenwerking mogelijk te maken.

In Nederland zijn enkele zorgplatformen opgericht maar erg succesvol zijn ze nog niet. Bovendien dreigt versnippering tussen aanbieders en regio’s waar op kleine schaal experimenten worden uitgevoerd. Daar komt bij de wereldwijde platformenstrijd die we hierboven bespraken.

De integratie van de verschillende deelplatformen tot een goed functionerend zorgstelsel gaat niet vanzelf. Het kan jaren duren voor de sector door consolidaties en nieuwe samenwerking tot verdere integratie komt. En dan nog is het waarschijnlijk dat er enkele grote eilanden ontstaan waarbij de data of de gebruikte hardware onderling niet uitwisselbaar is.

Burgers hebben niet nog meer losse innovaties nodig maar geïntegreerde oplossingen en een bundeling van kennis, waarbij ook patiënten een inbreng kunnen hebben en waarbij burgers voldoende controle hebben over hun gegevens en medisch specialisten hun beroepsgeheim kunnen respecteren. Geen versnippering over vele aanbieders.

Een nationaal gezondheidsplatform in plaats van een patiëntendossier

Het is van een nationaal belang dat er meer centrale regie komt zodat er uiteindelijk een onderliggend zorgplatform komt waarop diverse aanbieders hun aanbod kunnen inpluggen maar waarbij de veiligheid en onderlinge uitwisselbaarheid gewaarborgd is.

De overheid zou een belangrijke stap kunnen zetten in de totstandkoming van zo’n platform. De Minister van Volksgezondheid wil dat er een netwerk van startups komt om nieuwe zorginnovaties te ontwikkelen en werkt met verzekeraars ondertussen aan een elektronisch patiëntendossier, tegenwoordig schakelpunt genoemd. Toch adresseren deze initiatieven niet de kern van wat een kwalitatief betere gezondheidszorg nodig heeft: samenwerking tussen vele verschillende aanbieders om te komen tot een persoonlijk gezondheidsmanagement op maat waarbij de patiënt centraal staat.

Dit vraagt om een integrerend gezondheidsplatform waarop iedereen kan aanhaken, en waarop commerciële zorgverleners kunnen inpluggen net zo goed als sportverenigingen en diëtistes, sportmiddelenfabrikanten, verzekeraars, voedingsmiddelenfabrikanten, psychologen, enzovoorts. Zo’n gedeelde basis zou innovaties in de zorg enorm kunnen versnellen.

Het platform zou zelfs een rol kunnen vervullen in het vergroten van de algehele (gemiddelde) gezondheid en geluk van de samenleving en een koppeling hebben met de basis zorgverzekering. Allemaal zaken die een publiek belang betreffen en een overheidsrol kunnen rechtvaardigen.

Van Apple en de zijnen kan geleerd worden hoe zo’n ecosysteem gebouwd moet worden en hoe een goed platform voortdurend verder wordt ontwikkeld: door eenvoudige doch krachtige ontwikkelgereedschappen beschikbaar te stellen die de ontwikkeling van nieuwe toepassingen vergemakkelijken en tegelijkertijd de standaarden t.a.v. medisch handelen en de juridische, ethische aspecten integreren. Zo kan de minister er zeker van zijn dat de ontwikkelde innovaties ook daadwerkelijk aansluiten bij het platform en dus compatibel zijn met alle andere toepassingen in het zorgecosysteem.