Ok boomer: tekenen van een nieuwe tijd

Wie een beetje thuis is op internet heeft al meerdere malen de term ‘Ok boomer’ voorbij zien komen. De kreet staat synoniem voor het simpelweg negeren van de oudere generatie: de jongeren zijn aan de beurt. Online vindt er een heuse generatieoorlog plaats. Generatie Z gaat voor een gewetensvol kapitalisme, waarbij zingeving de boventoon voert. En als purpose het toegangsbiljet wordt tot de economie van de eenentwintigste eeuw, dan moet dit in de strategie van organisaties worden opgenomen.

Ok Boomer: een uit de VS overgewaaide internet-meme die ontstond op socialmediaplatform TikTok. In een virale video predikt een bejaarde man: “De millennials en generatie Z hebben het Peter Pan-syndroom. Ze willen maar niet volwassen worden.” De reactie van de bekritiseerde generaties was eenvoudig, doch doeltreffend: “Ok boomer”.

“Met een simpele ‘Ok boomer’ wordt simpelweg het minachtende commentaar van oudere generaties genegeerd”

Het is een term die synoniem staat voor ‘klets maar lekker een eind weg, jouw tijd is voorbij, wij zijn nu aan de beurt’. Jongeren vinden het problematisch dat de boomer-generatie haar verantwoordelijkheid niet neemt en zich te vaak beroept op lege autoriteit en drogredeneringen. Voor de nieuwe generatie, die is opgegroeid met de ongemakkelijke waarheid die Al Gore verkondigde, is het de moeite niet waard om het gesprek aan te gaan. Met een simpele ‘Ok boomer’ wordt de dialoog doorbroken en negeert de generatie simpelweg het minachtende commentaar van oudere generaties op hun idealen en de complexe problemen waar zij voor staan.

‘Ok boomer’ markeert volgens een artikel in de New York Times het einde van een vriendschappelijke relatie tussen generaties. Online vindt er een heuse generatieoorlog plaats. De meme legt een wijdverbreid gevoel van maatschappelijke en economische onvrede bloot. Oude generaties hebben de toekomst van de jeugd gestolen. #howdareyou De nieuwe generatie hebben zij in hun niets aflatende jacht naar recordgroei opgezadeld met een groot aantal problemen.

Voor het eerst is er nu een generatie die het slechter heeft dan voorgaande generaties. De lijst van zogeheten wicked problems is schier oneindig. De stress slaat neer op de jeugd, het aantal jonge mensen dat lijdt aan depressiviteit of aan een burnout is historisch gezien nog nooit zo hoog geweest.

Het botst tussen de boomers en de jongste generaties, op alle fronten. Het opwarmen van de aarde, de ongelijkheid in de wereld die is toegenomen, falend politiek leiderschap, Brexit, Trump, de niet aflatende toestroom van vluchtelingen, de Zwarte Pietendiscussie, LGBTQ-inclusiviteit, verbod op wapens, nepnieuws, racisme, terrorisme, de stikstofcrisis, robots die het werk dreigen over te nemen, vraagtekens bij vaccinaties, secularisatie, afnemende sociale normen en waarden en ontwrichting van onze economie en samenleving door nieuwe technologische ontwikkelingen: het zijn allemaal problemen van deze tijd, waar volgens de nieuwe generatie de babyboomers verantwoordelijk voor zijn.

Dit mag geen verrassing heten

Een wereldwijd netwerk van sociologen meet al decennia lang de waardeverschuiving die tussen generaties plaatsvindt. Met professor Ron Ingeart aan het roer worden deze vastgelegd in de zogenaamde World Value Survey. De splijtzwammen in het lijstje, van Zwarte Piet tot de opwarming van de aarde, zijn allemaal terug te voeren tot de waardeverschuiving die de Survey heeft vastgelegd.

“Het botst tussen de boomers en de jongste generaties, op alle fronten”

De jongeren zijn op alle terreinen ‘inclusief’ – van klimaat en milieu tot ras en seks – en dat veroorzaakt de pijnlijke confrontatie met de boomers. De boomers aan de macht voelen de druk van inmiddels 63 procent van de wereldbevolking (millennials en generatie Z) en de vraag is wat deze jongste generatie met hun verlangens gaat doen.

Cancel-cultuur

Voormalig Amerikaans president Barack Obama liet zich eind oktober tijdens de Obama Foundation Summit in Chicago waarschuwend uit over de houding van de nieuwe generatie: “Dit idee van puurheid en dat je nooit gecompromitteerd wordt, en je altijd politiek woke bent, daar moet je snel overheen stappen. De wereld is rommelig. Een gevaar dat ik bij jonge mensen zie, en dit wordt versneld door sociale media, is het gevoel dat veranderingen in gang worden gezet door voortdurend een oordeel over andere mensen te hebben. Dus als ik tweet of hashtag over hoe je iets niet goed hebt gedaan, dan kan ik daarna weer achterover leunen. Dat is geen activisme. Dat brengt geen verandering teweeg.”

“Gevaarlijk is het gevoel dat veranderingen in gang worden gezet door voortdurend een oordeel over anderen te hebben”

Obama doelt hiermee op de zogeheten cancel-cultuur, waarbij jongeren anderen een permaban opleggen en ontvolgen. In het on-demand tijdperk waarbij iedereen overal een subscriptie op heeft, is deze culturele boycot het ergste wat je kan overkomen. Het is een extreme manier om iemand duidelijk te maken dat hij of zij uit je sociale netwerk is gezet en niet langer een rol van betekenis speelt. Met “Ok boomer” negeert de jongere generatie de belegen mening van ouderen compleet. Bij voorbaat wordt je niet toegelaten tot hun inner circle.

Meer dan een meme

Zo vroeg klimaatmeisje Greta Thunberg met de hashtag #climatestrike aandacht voor een wereldwijd probleem. Inmiddels heeft zij miljoenen klimaatspijbelaars op de been gebracht. Hashtags zijn hiermee de nieuwe protestborden van de nieuwe generatie. Het virale karakter van sociale media leent zich bij uitstek voor het verspreiden van nieuwe boodschappen waar aandacht wordt gevraagd voor het goede doel. Vliegschaamte, shaming van vlees, plastic, afval, en van ongelijkheid, het zijn allemaal aanklachten tegen het huidige systeem.

“Hashtags zijn de protestborden van de nieuwe generatie”

Pieter Elbers, de CEO van KLM Royal Dutch Airlines, nam een schot voor de boeg door een open brief te publiceren waarin hij mensen aanspoorde om ‘verantwoord te vliegen’. Hij stelt vragen als “Moet je elkaar altijd face to face ontmoeten?” en “Waarom kunt u niet de trein nemen?” Een luchtvaartmaatschappij die vraagt om niet te vliegen? Wie had dat tien jaar geleden kunnen bedenken? Maar met de hete adem van de opstormende jeugd in de nek, is daar alles bij voor te stellen.

Kapitalisme heeft een reset nodig

Elbers staat niet alleen. In augustus kwamen 181 grote Amerikaanse bedrijven, waaronder Apple, Salesforce en JPMorgan Chase, met een gezamenlijke verklaring waarin ze stelden dat organisaties zich meer moeten richten op het verbeteren van de samenleving en minder star moeten focussen op winst. Ze maakten hun ideeën bekend in het ‘Statement on the Purpose of a Corporation’. Het is een openbare berisping van het wereldbeeld van Milton Friedman. Deze econoom stelde dat “de sociale verantwoordelijkheid van bedrijven is om hun winst te verhogen”. Friedman was decennialang houvast voor talrijke economisch beleidsvormers die vasthielden aan de doctrine dat ‘de markt’ de problemen wel oplost.

Mediabedrijf Bloomberg heeft overigens de moeite genomen om de 181 bedrijven op de lijst te vragen hoe dit hun beleid zal veranderen. Het antwoord was unaniem: het zal niets veranderen. Daar mogen we dan even notie van nemen, maar de ogen zijn nu verscherpt op organisaties gericht, nadat de Financial Times met een eigen statement kwam. Enkele weken na de openbare aankondiging lanceerde Lionel Barber, redacteur van de Financial Times, de nieuwe journalistieke agenda voor de krant met als boodschap “Kapitalisme: tijd voor een reset”. De krant vertelt ons dat “het tijdperk van rijkdomaccumulatie voorbij is” en “Bedrijven moeten handelen volgens een nieuw hoger bedrijfsdoel”.

Half oktober klom een van de 181 ondertekenaars in de pen, Marc Benioff, CEO van Salesforce. The New York Times publiceerde zijn stuk onder de titel ‘We need a New Capitalism‘, waarin Benioff zegt dat de welvaart onrechtvaardig is verdeeld en hij een lang pleidooi houdt voor ‘purpose’.

Gewetensvol kapitalisme

Bovenstaande gedachtegang sluit naadloos aan op wat Generatie Z predikt. Ze eisen een gewetensvol kapitalisme, waarin bedrijven niet alleen gedreven worden door winst, maar waarbij zingeving de boventoon voert. Als purpose het toegangsbiljet wordt tot de economie van de eenentwintigste eeuw, dan moet dit in de strategie van organisaties worden opgenomen. De top van het bedrijfsleven moet hier proactief, zelfs activistisch, op in spelen.

“Als purpose het toegangsbiljet wordt tot de economie van deze eeuw, dan moet dit in de strategie van organisaties worden opgenomen”

Dit is ook hetgeen, volgens onderzoek van het Amerikaanse adviesbureau Edelman, 71 procent van de werknemers van hun leidinggevenden verlangt: stelling durven in te nemen ten aanzien van de problematiek die er wereldwijd heerst.

CEO-activisme is noodzakelijk om de kloof tussen jong en oud te overbruggen. Haal maatschappelijk verantwoord ondernemen uit de periferie en breng het naar het centrum van het bedrijf. Alles wat je doet, heeft immers een enorme ethische lading. Activisme vindt plaats in het werk zelf: geen bullshit-jobs, maar daadwerkelijke zelfontplooiing en tegelijkertijd samen bouwen aan een betere wereld.

Bedrijven als Unilever en cosmeticamerk Lush nemen hierin het voortouw. Zij vormen het prototype van het nieuwe activisme. Het verwijt van hypocriet leiderschap ligt op de loer tijdens deze omslag. De hypocrisie benoemen kan juist het begin zijn om de kloof tussen generaties te doorbreken. Jong of oud, CEO of trainee, iedereen heeft vuile handen. Een schonere, betere en meer betekenisvolle toekomst kan morgen beginnen als boomers en jongeren hun dedain aan de kant schuiven en pragmatisch aan de slag gaan.