Politiek & sociale media in aanloop naar 9 juni

Op 9 juni van dit jaar vinden de Tweede Kamer-verkiezingen plaats. Door de val van het kabinet Balkenende IV, afgelopen februari, mogen we een jaar eerder dan gepland naar de stembus. Als in een reflex trekken politici alle bekende politieke (steek)spelletjes weer uit de kast en we mogen daar getuige van zijn via radio, tv en internet. Toch is er iets bijzonders aan deze verkiezingen. We zien iets wat we bij (landelijke) verkiezingen in Nederland nog niet eerder hebben meegemaakt; de inzet van sociale media. Een mooi moment om eens te kijken hoe groot die rol precies is en hoe de kandidaat-Kamerleden ermee omgaan.

‘The Godfather’ on social media

Onlangs publiceerde Patricio Robles een artikel waarin hij enkele klassieke quotes uit de openingsscene van de film ‘The Godfather’ relateerde aan social media. En daarbij kwam hij tot verrassende gelijkenissen. Ik ben van mening dat enkele van deze quotes ook uitermate geschikt zijn om het gebruik van sociale media voor politieke doeleinden te duiden.

“The richest man is the one with the most powerful friends.”

In de aanloop naar elke verkiezing die we tot nu toe hebben gehad, draait het om ‘vriendjes maken’ met de eigen achterban. Sympathisanten en zwevende kiezers aan je binden. Zo is het altijd al geweest, ook voor de komst van sociale media. Het verschil is echter dat er door de nieuwe media veel meer mogelijkheden zijn bijgekomen om deze ‘binding’ op veel grotere schaal, en op een relatief laagdrempelige wijze, te bewerkstelligen. Sociale netwerken als Linkedin, Hyves en Twitter bieden de kandidaat-Kamerleden de mogelijkheid om op een effectieve wijze te werken aan hun ‘personal branding’. Het winnen van zieltjes heeft zich voor een deel verplaatst naar online omgevingen. Net als in het echte leven, gaat het bij het aangaan van relaties binnen sociale netwerken om kwaliteit en niet om kwantiteit, en de invloed die hieruit voorvloeit. Het organiseren van een Twitterfeest is hier een goed voorbeeld van. Want wie komen er op een Twitterfeest? Precies, de diehard Twitteraars die, over het algemeen, een groot netwerk (lees: invloed) hebben.

“Times have changed. It’s not like the old days, when we could do anything we want.”

Transparantie. Het mag misschien een modewoord zijn, maar het raakt mijn inziens de kern van wat sociale media voor de politiek kunnen en moeten betekenen. Jarenlang zaten politici veilig achter de muren van het Haagse binnenhof. Een deel van die muren zijn door sociale media naar beneden gehaald. Social media bouwen een brug tussen de kandidaten en de burgers. Een brug die het vrije verkeer van ideeën, meningen en visies mogelijk maakt, evenals persoonlijk contact en inhoudelijke discussies. We zijn niet alleen beter geïnformeerd over politieke standpunten en issues; we krijgen ook een beter en completer beeld van de politicus als mens. Op deze manier krijgen we meer handvatten om onze voorkeur voor een bepaalde kandidaat te onderbouwen, en komt de term ‘volksvertegenwoordiger’ een stuk beter tot zijn recht. Daarnaast maakt een brug tweerichtingsverkeer mogelijk. Politici kunnen, door hun oor te luister leggen binnen sociale netwerken, een beter beeld krijgen van wat er leeft en speelt in de maatschappij en bij de kiezer.

“Your enemies always get strong on what you leave behind.”

De inzet van sociale media leidt naar alle waarschijnlijkheid tot meer persoonlijke voorkeursstemmen binnen de verschillende politieke stromingen. Politici die social media negeren, raken op een zijspoor. Sociale media zal een belangrijke rol gaan spelen in de concurrentie tussen politici voor een plek op de kieslijst. Tegelijkertijd is het voor kandidaten voor de Tweede Kamer belangrijk om te beseffen dat een groot deel van hun (potentiële) achterban niet actief is op sociale netwerken. Net als bij bedrijven moeten sociale media daarom een onderdeel zijn van het pakket aan communicatiekanalen. Een belangrijk onderdeel, dat wel, want de online activiteiten en uitspraken komen steeds vaker via ‘offline’ kanalen (zoals traditionele media en mond-tot-mond) bij de burger terecht.

Casestudy

Ik wil bovenstaande gedachten handen en voeten geven aan de hand van een casestudy door Jurgen Appelo. Hij maakte een social media-versie van de definitieve kandidatenlijst van D66, die de partij op woensdag 7 april openbaar maakte. Een dergelijke kandidatenlijst komt tot stand door middel van (voorkeurs)stemmen van alle leden van de betreffende partij.

Uit zijn onderzoek blijkt dat bijna alle kandidaten op één of meerdere sociale netwerken zitten, waarbij het zakelijke netwerk Linkedin het meest populair is. De resultaten:

45 van de 50 D66 kandidaten hebben een LinkedIn-profiel

16 van de 50 hebben een Hyves-profiel

20 van de 50 hebben een Facebook-profiel

23 van de 50 hebben een Twitter-account

6 van de 50 hebben een eigen YouTube-kanaal

18 van de 50 hebben een eigen weblog of website

Opvallend hierbij is volgens Appelo dat een aanzienlijk aantal sociale profielen pas in de afgelopen weken is aangemaakt. Waarschijnlijk voelen de kandidaten de hete adem van hun concurrenten in de nek. De inzet van social media heeft een groot onderling effect gehad op de verschillende persoonlijk campagnes van de D66-kandidaten, waarbij een goed voorbeeld vaak deed volgen. Appelo nam duidelijk waar dat de kandidaten ‘elkaar aanstaken’ met het opzetten van websites, blogs en sociale profielen. Verder benadrukt hij dat activiteiten binnen social media geen garantie zijn voor een hoge plaats op de kandidatenlijst; een offline sociaal netwerk is ook nog steeds van groot belang. Daarnaast doet het bekende Nederlanderschap, zoals bij Pia Dijkstra, natuurlijk ook wonderen.

Een eervolle vermelding geeft Appelo aan Fleur Graeper, die een sterke campagne heeft gevoerd, zowel offline als online. Zo heeft ze op Twitter haar eigen hashtag, #fleurfan, en die hashtag zien we ook regelmatig terugkomen in de avatars van haar aanhangers.

Meer voorbeelden?

Heb je meer voorbeelden van kandidaat-Kamerleden die in jouw ogen een bijzondere, originele en/of effectieve online campagne voeren? Drop de namen in de comments, graag met linkjes naar de betreffende sociale profielen en websites.