Contentmanagement – terug naar de essentie

Bij vrijwel elke aanvraag die we als bureau ontvangen, komt het begrip contentmanagementsysteem (CMS) terug. De keuze voor een CMS kan bij zo’n traject doorslaggevend zijn. De scenario’s zijn divers: opdrachtgevers hebben al een keuze gemaakt voor een specifiek CMS, geven ons bepaalde uitgangspunten mee (zoals open source) of laten zich leiden door onze ervaring. Hier op Marketingfacts wordt er veel over content gesproken. Het gaat daarbij slechts zelden over het CMS, waarschijnlijk omdat dergelijke systemen tegenwoordig commodity zijn. Toch is het goed om kritisch te zijn en nieuwe vormen te blijven onderzoeken.

Iteratieve aanpak

“Alle content, zowel tekst als beeld, op de website moet op een gebruiksvriendelijke wijze (middels een WYSIWYG-editor) door verschillende beheerders met uiteenlopende kennisniveaus vanaf verschillende locaties beheerbaar zijn.” – Paragraaf uit een willekeurige aanvraag.

De keuze van het CMS weegt voor de meeste opdrachtgevers gevoelsmatig zwaar. Het is de omgeving waarin voor een lange periode gewerkt gaat worden om content op een online platform te beheren. Het geeft de opdrachtgever een gevoel van controle. Hieruit volgt – onder andere – de behoefte aan open source: het platform en technologie dienen overdraagbaar te zijn, zodat de afhankelijkheid van een specifiek bureau laag is.

Voor ons is de keuze van het CMS onderdeel van de uiteindelijke oplossing. We bepalen graag gezamenlijk met de opdrachtgever de definitieve oplossing, en daarmee ook het CMS. Deze keuze heeft consequenties: het bepaalt gedeeltelijk de benodigde investering en het platform – en daarmee onze kennis – dient gedurende een langere periode onderhouden te worden. Kortom, een dilemma: het CMS als vaststaand feit (vanuit de opdrachtgever) versus het CMS als ondersteunend middel om tot de ideale oplossing (vanuit het bureau) te komen.

We pleiten bij elk traject voor een iteratieve aanpak: een kort en krachtig traject voor de realisatie en vervolgens het online platform doorontwikkelen op basis van daadwerkelijke feedback van de doelgroep. Voor wat het CMS betreft, geldt dat we deze flexibiliteit ook willen. Een rigide systeem voor het beheren van content kan in de weg staan omdat bepaalde procedures er te nadrukkelijk in vast liggen. Dat laatste bedoel ik letterlijk én figuurlijk.

De meeste contentmanagementsystemen zijn inmiddels uitgegroeid tot de Microsoft Word-variant van de oorspronkelijke tekstverwerker: rommel, ruis, onoverzichtelijkheid en vol met features die (vrijwel) nooit worden gebruikt. We (opdrachtgever en bureau) voelen de behoefte terug te keren naar de essentie, namelijk een werkwijze met een bijbehorende verzameling van hulpmiddelen (zoals het CMS) die in dienst staan van online doelstellingen. We willen de vrijheid bij deze hulpmiddelen om voortschrijdend inzicht – net zoals bij onze aanpak – te omarmen.

Nieuwe website, geen CMS

Recentelijk hebben we onze eigen website vernieuwd. Niet alleen een nieuw ontwerp, maar voor ons ook een experiment om een vorm van contentbeheer te vinden die eenvoudig is en aansluit bij de veranderlijke omgeving waar we ons in bevinden.

Onze website zien we als digitale ruimte waarin we volledig kunnen ingaan op wat we doen en waar we goed in zijn. Niet alleen vanuit de inhoudelijke content – zeker net zo van belang daarbij is de gekozen vorm en interactie. Onze primaire doelstelling is leadgeneratie. Mangrove.com is een podium voor casebeschrijvingen en het uiten van onze gedachtes en expertise in de vorm van een blog.

Bij het zoeken naar een oplossing voor contentbeheer hebben we verschillende scenario’s overwogen: ons eigen CMS (de afgelopen 15 jaar ontwikkeld op basis van diverse complexe projecten) en verschillende open en closed source-systemen, van lichtgewicht online tekstverwerker tot aan complexe CMS’en met uitgebreide mogelijkheden. Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen géén CMS te gebruiken. Alle mogelijke scenario’s voelden als teveel overhead, te zwaar en bovenal te log voor wat we ermee willen bereiken.

Versiebeheer als contentmanagement

Gedeeltelijk geïnspireerd door healthcare.gov hebben we voor een volledig statische site gekozen: geen CMS. Een architectuur waarbij de content (tekst en beeld) zich in dezelfde omgeving bevindt als de code: de code repository. Geen CMS-applicatie, geen database en geen complexe processen. Overzichtelijk, eenvoudig, beheersbaar en enorm snel. Zodoende worden vanuit de server slechts HTML-, CSS- en Javascriptbestanden geserveerd en ligt de performance zeer hoog. Weg silo van technische componenten en lagen. Maar bovenal: weg onderhoud.

Bij deze aanpak beschikt iedereen over een lokale (computer)variant van de volledige website en kan de gehele website aangepast worden. Wijzigingen worden eerst naar een acceptatie-omgeving gepubliceerd en gaan vervolgens naar de productie-omgeving.

Gevoelsmatig ligt de oplossing voor de hand: waarom zouden we niet de tool gebruiken die we als software-ontwikkelaars al jaren gebruiken? In deze tool (source control) zitten workflow, versie-beheer, centrale opslag, ondersteuning voor ontwikkel-test-acceptatie-productie-omgevingen, autorisatie op gebruikersniveau, verschillende API’s en een volledige community die actief bijdraagt. Zo gebruiken we de code repository ook als content repository.

Door deze aanpak werken developers en redactie in dezelfde omgeving. Dat heeft tot gevolg dat men – gedeeltelijk – dezelfde taal spreekt en er wederzijds begrip ontstaat. Daar waar in het verleden juist sprake was van onbegrip, werken we nu toe naar een vorm van harmonie. Een vorm die de verschillende disciplines niet aan elkaar verbindt omdat de één afhankelijk is van de ander, maar omdat beide expertises binnen dezelfde omgeving ‘leven’.

Het ontwerpen van content (via typografie, indeling, data-visual-beeld, video, interactieve elementen) vereist een nauwere samenwerking tussen redactie, designers, front en back-end developers. Het gebruik van dezelfde tool faciliteert deze samenwerking.

Content gedragingen

De meeste CMS’en beschikken vandaag de dag over een preview-functie. Je kunt zodoende in een browser een voorbeeld krijgen van bijvoorbeeld een blogpost of nieuwsbericht. Je kunt daarbij niet zien hoe de content zich gedraagt over de gehele website. Hoe komt de content terug in een nieuwsoverzicht? Hoe komt het terug in het zoekresultaat? Hoe ziet de homepage eruit waar onderaan de nieuwsberichten getoond worden? Omdat er op een lokale versie gewerkt wordt, ontstaat er inzicht in hoe de content zich over de gehele website gedraagt.

Container

In deze aanpak serveert de website alleen pagina’s (inclusief opmaak) en beschikt de site niet over functionaliteit. Functionaliteit is ondergebracht is externe componenten. Zo gebruiken we Salesforce.com voor CRM, Wufoo voor het genereren van formulieren, Typekit voor typografische elementen, Mailchimp voor de nieuwsbrief en Google Maps voor het tonen van de onze locaties. De website is feitelijk slechts een container. Dat willen we ook. Het zorgt voor een schaalbare architectuur waarbij we specifieke services inzetten die doen waar ze goed in zijn.

Vanzelfsprekend kijken we grondig naar de mogelijkheden voordat we deze services implementeren. In de nabije toekomst zou ‘contentmanagement’ ook zo’n service kunnen zijn. Zeker in een landschap waar contentdistributie (website, mobiel, social) steeds meer van belang is.

Wanneer?

Deze aanpak vereist wel wat. Kennis van software-ontwikkeling, en met name van processen en methodes, is een pré. Termen als branche, clone, pull, commit en push zijn aan de orde van de dag. Content creëren in markup-language lijkt meer op programmeren dan op tekstverwerken. Er is een aantal gebruiksvriendelijke tools (zoals prose.io) beschikbaar, maar deze bevinden zich nog in bèta-fase. Een architectuur zonder CMS is momenteel dan ook niet voor elke organisatie geschikt. Het vereist een redactie met een technisch fundament: begrip voor ontwikkeling en de complexiteit van software.

Deze architectuur en aanpak zijn zeker niet de heilige graal. Het is slechts een mogelijkheid voor organisaties die flexibiliteit willen omarmen, en waar de ballast in beheer en onderhoud van een CMS te veel is. Weet in ieder geval dat de optie bestaat, maar onderzoek eerst goed of dat deze ook voor de eigen organisatie geschikt is.