Met exponentiële technologie naar een wereld vol overvloed

Nooit meer werken dankzij quantum computing, blockchain, kunstmatige intelligentie en robotics

Het leven van 1 miljard mensen binnen 10 jaar positief beïnvloeden door gebruik te maken van exponentiele technologie, dat is het doel van Singularity University. Tijdens de tweedaagse Summit in Amsterdam eerder deze week gaf een keur aan nationale en internationale professoren en ondernemers inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van technologie en de impact op de wereld om ons heen. De rode draad? Quantum computing, blockchain, data en algoritmes, IoT en robotics. Het zijn deze ontwikkelingen die uiteindelijk zullen leiden tot een overschot aan hulpbronnen en een drastische verandering van ons (werkende) leven, waarbij toegang het nieuwe bezit is.

Exponentiële technologie

De mogelijkheden van technologie zijn nog nooit zo groot geweest als vandaag. Maar morgen zijn ze alweer groter. Vandaag is in feite een permanent museum. Lineaire groei gaat in een rechte lijn, terwijl exponentiële groei een curve vertoont als een hockeystick. Het is deze exponentiële groei die Singularity University (SU) ziet als bepalende invloed op de toekomst van de wereld waarin we leven. De projecten van SU richten zich op 12 verschillende uitdagingen (kansen?), verdeeld over hulpbronnen (environment, energy, water, food, shelter, space) en samenleving (security, governance, health, learning, disaster resilience, prosperity).

Een voedgolf aan mogelijkheden

De thema’s van de SU Summit onderstrepen de grote hoeveelheid technologische ontwikkelingen op dit moment – ze lijken steeds meer te convergeren. Yuri van Geest vergelijkt in zijn presentatie de hedendaagse ontwikkelingen met een tsunami. Je ziet de waterlijn zich razendsnel terugtrekken, je voelt dat er iets gebeurt, je weet alleen nog niet precies wat. Ook als het water een grote vloedgolf vormt, blijf je gefascineerd staan toekijken. Je ziet het, je voelt dat het wat is, maar je kent het niet en weet dus niet wat je ermee moet doen.

Quantum computing, blockchain, nanotechnologie: het klinkt misschien als een ver-van-mijn-bed-show, maar is het zeker niet. Ook al vind je slechts over twee van deze onderwerpen content op Marketingfacts, vroeg of laat drukt alle drie technologie een stempel op jouw leven. Vandaag de dag is 57 procent van alle banen eigenlijk al overbodig. Dit zijn niet alleen banen waarvoor een laag opleidingsniveau voldoende is, ook de rol van advocaten, notarissen, rechters en chirurgen staat op het spel. Reden genoeg om aan de hand van de vele boeiende presentaties deze ietwat academische onderwerpen eens uit te diepen.

Quantum computing

Als quantum computing over een jaar of 20 productieklaar is, betekent dat het einde van Moore’s Law – het gegeven dat processorsnelheid elke twee jaar verdubbelt. Op het moment dat quantum computing zijn intrede doet, betekent dit namelijk een overschot aan rekenkracht. Het uitvoeren van zelfs de meest ingewikkelde berekeningen (of het minen van Bitcoins, waarop ik later terugkom) kost dan vrijwel geen tijd meer. Niet voor niets investeren alle grote technologiebedrijven, inclusief Facebook en Alphabet, in de ontwikkeling van quantumcomputers.

Leo Kouwenhoven, TU Delft, legt uit dat quantum computing draait om het principe van superposition: het feit dat een deeltje op verschillende plekken tegelijk kan zijn. Aanpassingen aan het ene deeltje, zoals het toevoegen van eigenschappen, leiden tot directe aanpassingen aan het andere deeltje, onafhankelijk van de afstand tussen de deeltjes. Op deze manier is het mogelijk om informatie zonder tijdverlies te verspreiden. Dit principe van teleportatie (echt waar) vormt de basis voor een veilig quantum internet.

Qubits zijn bouwstenen voor de quantum computer. Door extra qubits toe te voegen aan een computer, verdubbel je de capaciteit. Voor de designers onder ons: vergelijk de schaalbaarheid met het verschil tussen een afbeelding opgebouwd uit pixels en een vectorafbeelding.

Blockchain

De blockchain, waarover eerder al is geschreven op Marketingfacts, is veel meer dan alleen een manier van betalen. Sterker nog, de blockchain ís helemaal geen manier om te betalen; dat zijn Bitcoin of een van de twintig andere cryptocurrencies die gebaseerd zijn op de blockchain.

Melanie Swan, oprichter van Blockchain Studies en auteur van het O’Reilly boek Blockchain, legt uit dat de blockchain een gedecentraliseerd governance-netwerk is, waarbij een overdracht (transactie, beslissing) pas geldig is als alle knooppunten in het netwerk (nodes) het unaniem eens zijn met een transactie. Bitcoin is de toepassing, blockchain de achterliggende infrastructuur.

Hoewel consumenten in eerste instantie weinig zullen merken van de blockchain, is de verwachte impact op het (bedrijfs-)leven gigantisch. De toepassingen liggen nu nog vooral op het gebied van economie, maar de stap naar politiek is dichtbij, waarbij zaken als identiteit en medische historie via de blockchain worden opgeslagen. Brock Pierce, venture capitalist bij Blockchain Capital, omschrijft de implementatie van de blockchain als de overgang van bellen via koperen draden naar voice over IP. Telco’s omarmden de nieuwe technologie, vernieuwden hun infrastructuur en spinden garen bij de toegenomen marge en mogelijkheden. Consumenten merkten vooral de toegenomen mogelijkheden om te communiceren.

De invloed van blockchain gaat nog veel verder dan de invloed van VoiP. Blockchain heeft straks invloed op elke markt en elke industrie. Een aantal voorbeelden:

• Clearingbanks die het risico van interbancair transactieverkeer op zich nemen, zijn straks niet meer nodig omdat partijen transacties in realtime onderling afhandelen.
• Notarissen hoeven niet meer aanwezig te zijn bij het ondertekenen van contracten, dit wordt binnen blockchain geregeld.
• Taxichauffeurs regelen transacties direct met de passagier, zonder tussenkomst van een platform als Uber. Een voorbeeld hiervan is La’Zooz.
• Marktplaatsen als eBay hoeven niet meer als tussenpersoon op te treden. Nu al zijn er handelsplatformen die draaien op de blockchain, zoals OpenBazaar.
• Complete ecosystemen draaien straks op de blockchain. Marktpartijen, van grondstofleverancier tot distributiepartij, worden straks pas betaald op het moment dat het eindproduct de consument heeft bereikt. Een platform als Wave biedt hiervoor de infrastructuur.

Afbeelding credits: Boston Consulting Group

Als partijen overdrachten onderling regelen en data overal in blockchain beschikbaar zijn, verschuift de waarde van de data van ownership naar toegang.

Data en artificial intelligence

De rol van slimme algoritmes neemt steeds verder toe. Hoewel kunstmatige intelligentie al goed werkt in veelvoorkomende situaties, zijn het juist de ‘corner events’ waarop algoritmes nog steken laten vallen. Hod Lipson, professor op Columbia University, geeft een aantal voorbeelden: Lee Sedol leerde tijdens zijn verloren AlphaGo-wedstrijd een aantal strategieën van Google’s DeepMind. Door deze ook toe te passen, won hij een volgende pot. Zuid-Korea’s interesse was gewekt, het land besloot om 3 miljard te investeren in kunstmatige intelligentie.

De Kuka-robot maakte gehakt van tafeltennis-wereldkampioen Timo Boll, totdat hij erachter kwam dat de robot niet wist om te gaan met balletjes die bijvoorbeeld via het net op de andere helft kwamen.

Hetzelfde geldt voor zelfrijdende auto’s: in 99 procent van de situaties weten ze prima wat te doen. Carlo van de Weijer, werkzaam bij TU Eindhoven en TomTom, liet een filmpje zien van de ochtendspits in Amsterdam. Door de regels te volgen, komt een zelfrijdende auto nooit door de ochtendspits in Amsterdam heen. Het is de kunst een situatie in te schatten en soms ook buiten de lijntjes te tekenen.

Door de opkomst van spraakgestuurde technologie als Amazon Alexa en de ontwikkeling van smart devices, zoals Samsung Smart Things, wordt intelligence steeds meer een commodity. Kijk bijvoorbeeld naar onderstaand overzicht van machine-intelligencetools die er nu al beschikbaar zijn.

Internet of Things

Toegang tot informatie is een cruciale factor voor mensen en organisaties en het internet speelt hierin een cruciale rol. Google Loon en Facebooks Internet.org hebben hetzelfde doel voor ogen: gratis internettoegang voor iedereen, waar ook ter wereld. Zolang er geen raketten blijven ontploffen, zullen rond het jaar 2020 voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid alle mensen continu met elkaar verbonden zijn.

Sensoren en connected devices zorgen voor een exponentiële toename van de hoeveelheid data. Deze data gelden als input voor kunstmatige intelligentie. In een Amerikaans ziekenhuis monitoren vandaag de dag drie artsen op afstand de lichaamsfuncties van 250 patiënten van een intensive-care-unit.

Lucien Engelen van Radboud Universiteit schetst een toekomstbeeld van de gezondheidszorg, waarbij we binnen 7 jaar niet meer naar een arts hoeven voor 70 procent van de routineonderzoeken. Nu al verkrijgbaar zijn bijvoorbeeld The Dash, oordopjes met 128 sensoren die lichaamsfuncties meten. Het zal niet lang duren of Apple voegt deze functionaliteit ook toe aan zijn AirPods.

Ook toont Lucien vol trots de werelds eerste tricorder, een prototype van een apparaat waarmee je een groot aantal thuistesten kunt doen, zodat wachten in de wachtkamer tot het verleden behoort.

Robotics

Robots worden steeds zichtbaarder in ons leven. Slechts een paar weken geleden voerde een robot, aangestuurd door een chirurg met een joystick en een monitor, succesvol een operatie in het menselijk oog uit. Robots worden steeds meer een levend wezen, hoewel het echte bewustzijn voorlopig nog zal ontbreken. In de gezondheidszorg wordt vaak met afschuw gereageerd op robots die ouderen gezelschap houden, maar de praktijk wijst uit dat de ouderen zelf de robot niet meer willen afstaan.

We zijn nog niet zover dat robots bewustzijn hebben, maar de manier waarop we samenleven met robots wordt steeds hechter. Neem bijvoorbeeld robots die mensen helpen bij processen, zoals Baxter (zie foto), en robots die menselijke emoties herkennen en kunnen helpen in winkels en thuis, zoals Pepper. Maar denk ook aan bijvoorbeeld exoskeletons, uitwendige skeletten die mensen die verlamd zijn of ledematen missen hun lichaamsfunctie teruggeven.

Nanotechnologie

Neil Jacobstein, expert op het gebied van nanotechnologie, vertelt over de mogelijkheden om driedimensionale structuren te bouwen op atoomniveau. Dit betekent dat we in feite door reverse engineering bijvoorbeeld het brein kunnen reproduceren, atoom voor atoom. De stap van atoomniveau naar tastbare objecten is nu nog te groot, maar komt dichterbij.

Nanotechnologie op zich is al beschikbaar. Divya Chander, anesthesiologist en verbonden aan Stanford University, heeft het over neural dust, nano-technologie zo groot als een korrel zand, die hersenactiviteit kan stimuleren. Het is nu al mogelijk, zelf met externe sensoren, om met hersenactiviteit commando’s te geven aan apparaten. Ook is het mogelijk om op basis van hersenactiviteit beelden te reconstrueren.

Als onze gedachten en dromen uit te lezen zijn, komen we terecht op een kruispunt van ethiek en technologie. Dat het kan is één, maar staan we het ook toe?

Veiligheid

Al deze technologie heeft een keerzijde. Nanotechnologie maakt het mogelijk om apparaten te maken die zo klein zijn dat je ze nooit zult opmerken. De mining van transacties binnen de blockchain vindt plaats in het netwerk, dus computers van blockchaingebruikers, die zich momenteel voor het overgrote deel in China bevinden.

Hoe veilig zijn je data überhaupt in de cloud? Uiteindelijk ís er geen cloud, enkel computers van anderen. De komst van quantum computing, waarbij we informatie teleporteren in plaats van transporteren, maakt alle encryptie achterhaald.

Alle software is te hacken en bevat bugs. Dit geldt voor het Pentagon, voor Tesla en ook voor de software waarmee jij werkt. Karen Elazari, een wereldberoemd hacker, roept bedrijven op een bug bounty program in het leven te roepen, om hackers die fouten in software melden te erkennen en belonen.

Aanvallen van hackers voorkomen? Melanie Rieback heeft een tip: wees transparant en verklein hierdoor het oppervlak waarop je aangevallen kunt worden. Als data al openbaar beschikbaar zijn, is er geen noodzaak deze te stelen.

Samenleving

Al deze ontwikkelingen hebben invloed op onze samenleving. De manier waarop we werken en leven gaat drastisch veranderen. Dat is een proces dat jaren zal duren, maar sciencefiction is het allerminst. Straks zijn informatie, materiële goederen, voedsel en energie in overvloed beschikbaar en blijven we gezond. Maar wat dan?

Als straks alles in overvloed beschikbaar is en we feitelijk niets meer moeten, halen we dan onze voldoening uit de realisatie van ons eigen zelf? Yuri van Geest benadrukt het toegenomen belang van creativiteit en zelf-expressie.

En wat doe je nu? Wacht je de golf van exponentiële technologie af of ga je proberen het leven van 1 miljard mensen in de komende 10 jaar positief te beïnvloeden?