Vrolijk Pasen!

Drie jaar geleden schreef ik op deze plaats dat meer dan 75% van de jongeren niet weet wat Pasen eigenlijk betekent. Wat is de oorsprong maar vooral ook wat doen de paaseieren en die maffe paashaas eigenlijk in het verhaal? Ik heb niet de indruk dat de kennis hiervan de laatste jaren is verbeterd. Weet jij het zonder door te klikken op onderstaande link? In ieder geval vrolijk Pasen en tot dinsdag!

De Paastijd

Op de zondag na de eerste volle maan in de lente is het Pasen (op zijn vroegst op 22 maart). De Paastijd duurt echter officieel van Paaszaterdag tot Drievuldigheidszondag (de laatste dag van het octaaf van Pinksteren).

Kerkelijke oorsprong

Nadat de Joden circa 400 jaar als slaven in Egypte hadden geleefd, werden ze door God bevrijd. Hiervoor zette Hij onder meer allerlei plagen in. Met Pesach herdenkt het Joodse volk zijn uittocht uit Egypte onder aanvoering van Mozes. Ter ere hiervan werden vroeger lammetjes geslacht en speciale broden gegeten. Jezus is op deze herdenkingsdag (vrijdags) gekruisigd. Op zondag wilde men hem balsemen, maar het graf bleek leeg te zijn: Hij was uit de dood opgestaan. Met Pasen herdenken Christenen deze wederopstanding van Jezus.

Heidense oorsprong

Pasen zou zijn ontstaan uit een feest ter ere van de godin van de sensuele liefde of vruchtbaarheid Astoreth (ook wel bekend als Astarte of Ishtar). Met grote orgieen werd gevierd dat de zon terugkwam en de natuur ontwaakte uit de winterse dood. Vroeger vond dit feest plaats rond 1 mei. De symbolen van deze godin waren de haas en het ei.

Een andere verklaring is dat Pasen afstamt van een feestdag ter ere van de godin van de dageraad: Eostre (1, 2) of van een lentefeest ter ere van de Teutoonse godin van licht en lente: Eastre. Het feest was bedoeld om de demonen van de winter te verjagen. Vaak werden hierbij paasvuren aangestoken op heuveltoppen. Veel van de symbolen rond het moderne Paasfeest zijn in deze heidense feesten terug te vinden.

Zoals bij zoveel van onze feestdagen is ook hier een heidens gebruik dat moeilijk uit te bannen was door de kerk (wijselijk) verbonden aan de Christelijke viering ervan. De overeenkomsten zijn ook eenvoudig te zien: het herrijzen van de zon vs. het herrijzen van Jezus.

Het paasei

Het maakt niet uit of je de heidense of christelijke versie van het feest voor ogen hebt. Het ei is bijna overal ter wereld symbool van de opstanding en dus het symbool voor Pasen.

Al eeuwen lang worden eieren beschilderd. Vroeger kleurde men eieren in de kleuren van het altaar en liet men ze in de kerk wijden. Vanuit niet-christelijk oogpunt waren de heldere kleuren waarmee eieren werden beschilderd een weerspiegeling van het zonlicht in de lente.

Er werden vroeger al eierrolwedstrijden gehouden en eieren werden uitgewisseld tussen geliefden of (in de Middeleeuwen) aan bedienden cadeau gedaan. En nog steeds zijn eierspelletjes een leuke, ontspannen ‘opleuking’ van het Paasontbijt.

Het verstoppen van eieren hebben we te danken aan de oude gewoonte om eieren in akkers te begraven om deze vruchtbaar te maken. Nog steeds staan ouders op Paaszondag voor dag en dauw op om eieren te verstoppen die de kinderen even later met veel plezier en fanatisme mogen zoeken.

De haas

De paashaas is wel een heel bijzonder dier. Niet alleen is hij onzichtbaar, maar ook zou hij een gouden vacht hebben. Niet zo vreemd dat over zijn ontstaan verschillende verhalen de ronde doen. Net als het ei, is de haas – vanwege zijn voortplantingsdrang – te zien als vruchtbaarheids-symbool. Het was niet voor niets een van de symbolen van de vruchtbaarheidsgodin Astoreth. Het konijn had voor ons wellicht meer voor de hand gelegen. Dit diertje werd echter pas in de Middeleeuwen in ons land gesignaleerd.

Een ander varhaal vertelt dat de paashaas eigenlijk een vogel is die zich zo had misdragen, dat hij voor straf in een haas werd veranderd. Nu mag hij nog maar een keer per jaar eieren leggen, die hij goed moet verstoppen. De meest logische verklaring lijkt wel te zijn dat eieren die door vogels in verlaten hazenlegers werden gelegd, per ongeluk werden aangezien voor ‘hazeneieren’.

Het eerste eetbare paashaasje werd begin 1800 in Duitsland gemaakt van deeg en suiker. De Paashaas werd door Duitse immigranten in de achttiende eeuw meegenomen naar Amerika. In die tijd bouwden kinderen een nest waarin de Paashaas zijn eitjes kon achterlaten.

Het paasvuur

Het paasvuur stamt uit de heidense oorsprong van ons Paasfeest. Vroeger werden op heuveltoppen vuren aangestoken om de demonen van de winter te verjagen. Vuur staat al eeuwen lang symbool voor reiniging en vruchtbaarheid.

De Palmpasenstok

De Palmpasenstok heeft de vorm van een kruis en wordt met een aantal traditionele symbolen versierd. Allereerst de groene takjes (meestal buxus). Deze verwijzen naar de intocht van Jezus, die op een ezeltje Jeruzalem binnen reed. Hij werd hierbij ingehaald door mensen die hem met palmtakken toezwaaiden. Ronde vormen (kransen) mogen niet ontbreken, als symbool van de kringloop van het jaar en van het leven. Van oudsher zit er zelfs een hoepel om de stok.

Bovenop de stok wordt een haantje van brooddeeg geprikt. De haan is het symbool van Jezus: hij kraait als de zon opkomt, maakt je wakker en vertelt je dat het licht eraan komt. Bovendien draaien haantjes op kerktorens hun snavel tegen de wind: een vogel met durf. Een andere verklaring is dat het haantje verwijst naar Petrus. Voordat de haan kraaide had hij drie keer gezegd dat hij Jezus niet kende. Deeg is daarnaast een teken van leven en kiemkracht. Het snoep dat tenslotte aan de stok wordt gehangen, geeft aan dat Palmpasen een feest is.

Een andere plausibele verklaring van de symboliek van de Palmpaasstok is dat deze verwijst naar de Goede Week:

Goede Vrijdag: het houten kruis

Palmpasen: de palmtakjes

Witte Donderdag: de broodkip (het breken en delen van het brood bij het laatste avondmaal)

Pasen: eieren als teken van nieuw leven

Easter Eggs: Eierenzoeken voor volwassenen

Een Easter Egg is de software-variant van een verschijnsel dat in veel andere creatieve uitingen is terug te vinden. Zo had de voormalig bankbiljetten-ontwerper Oxenaar er plezier in persoonlijke grappen in de bankbiljetten te verwerken, buiten medeweten van De Nederlandsche Bank. In het gezicht van Frans Hals op het oude tientje zit bijvoorbeeld zijn duimafdruk en op het briefje van 250 gulden is een hele reeks vrouwennamen terug te vinden.

Zulke grapjes zitten ook verstopt in computerprogramma’s. In de tekstverwerker Word 97 zat bijvoorbeeld een flipperkast verborgen die alleen was te vinden als je in de juiste volgorde een reeks commando’s gaf. Easter Eggs zijn er nog steeds. Niet alleen in computerprogramma’s maar ook op websites, in films, popsongs en DVD’s. Als je je verveeld met de pasen moet je zeker eens kijken op eeggs.com.

Bronnen

http://www.vanharte.nl/

http://www.kippfamily.net/

http://www.webtoday.be/

http://www.heidendom.nl/

http://www.paasnet.nl/

Easter Eggs

http://www.eeggs.com/

http://www.eggscentral.com/

http://www.dvd.nl/

http://wwwutnws.utwente.nl/