Webdesign Rules #5: Gebruiksvriendelijkheid

Naamgenoot Ruben Timmerman heeft als Nederlandse Usability evangelist al het nodige over gebruiksvriendelijkheid geschreven op Marketingfacts en zijn eigen website. Na het bepalen van een beoordelingskader voor ‘een goede website’ en de eerste twee pijlers Marketing en Inhoud is deze week ook bij de reeks ‘Webdesign Rules!’ gebruiksvriendelijkheid aan de beurt. Net als de vorige delen zetten we een aantal ‘onbetwiste regels’ van het web voor opdrachtgevers op een rijtje, met die utopische “beste website” als doel. Met ongetwijfeld de nodige tegenargumenten, want ook dit onderwerp blijft voer voor discussie.

Bezoekers lezen geen websites, maar ze scannen ze

Als een bezoeker elke internetpagina die hij bezoekt compleet zou lezen, dan zou het vinden van contactgegevens plotseling een uur in plaats van een minuut duren. Bezoekers scannen websites op een vergelijkbare manier als het lezen van een krant. Als je een krant leest, scan je meestal op headlines, herkenbare beelden en vaste rubrieken. Helaas zijn er nog onwijs veel websites zonder duidelijk onderscheid tussen kopjes, subkopjes e.d.

Bezoekers komen via zoekmachines zelden op de voorpagina terecht

Als iemand je geblinddoekt in een grote stad het bestelbusje uitgooit en je wilt naar het dichtstbijzijnde politiebureau, ga je dan links- of rechtsaf? Waarschijnlijk vraag je het, of zoek je naar een stadskaart of bewegwijzering. Stel je eens voor dat de bewegwijzering, kaarten en straatnaamborden niet op de gebruikelijke hoeken, palen en bushokjes te vinden zijn, maar op de meest onmogelijke plekken. Hoe kun je van een bezoeker verwachten op een website te blijven als deze het gevoel heeft Cluedo te spelen?

Op internet hebben bezoekers geen enkel idee van de grootte van ‘de buurt’ waar ze zich in bevinden. Als een bezoeker het gevoel krijgt zijn doel niet te kunnen bereiken, zal deze de website verlaten. Een goede navigatie maakt duidelijk wat er op de pagina te vinden is, hoe de website qua structuur in elkaar zit en waar hij allemaal heen kan.

Bezoekers beginnen linksboven met lezen

In de westerse samenleving is men gewend om van linksboven naar rechtsonder te lezen. Ook op internet start de bezoeker in bijna alle gevallen links bovenaan met lezen. De bezoeker zoekt naar bekende onderdelen zoals navigatie en headlines. De gebruiker scant de website, dus is het nóg belangrijker om de essentiële onderdelen er uit te laten springen door kopjes en beeldmateriaal. Robert-Jan van Diepen’s eyetracking video’s op Marketingfacts duiken hier dieper op in.

Bezoekers klikken het grootste deel van de tijd op de gok

Hoe mooi alles ook is uitgedacht en hoe logisch alles ook in elkaar zit: bezoekers klikken maar wat! Een manier van werken die te vergelijken is met eerst in een boek bladeren voordat de index wordt geraadpleegd, of even rondkijken in een winkel. Niet voor niets is de ‘back-knop’ in de browser zo succesvol.

Een veelgebruikte maatstaf voor gebruiksvriendelijkheid is het aantal klikken dat de bezoeker nodig heeft om zijn doel te bereiken. Bijvoorbeeld: minimaal twee klikken en maximaal vijf klikken. Bezoekers vinden het echter niet erg om meerdere keren te klikken (zapgedrag), zolang ze niet bij elke actie moeten nadenken.

De voorpagina is slechts een deel van de website

De voorpagina heeft net als bij een krant de taak de belangrijkste onderdelen weer te geven. Het probleem is dat juist de redenering dat de voorpagina van een website alle belangrijke onderdelen moet bevatten, gigantisch botst met de eis om alles overzichtelijk te houden. Want naast vaste onderdelen zoals het logo en de navigatieonderdelen wordt ook verwacht dat er op de nieuwsbrief kan worden ingeschreven, het laatste nieuws zichtbaar is, etc. Het is belangrijk om keuzes te maken, kill your darlings.

De beste test is de gebruikerstest

Onafhankelijk van smaak, perspectief en kennisniveau, dient er een website te worden gerealiseerd die zijn doelen behaalt. Een website die werkt en door bezoekers ook wordt begrepen. Is dit meetbaar? Het kan een hoop opleveren als er wordt getest met ‘real life’ mensen in een ‘real life’ omgeving. Een hallway test kan voldoende zijn. Iedereen die actief betrokken is bij het ontwikkelproject, ook de opdrachtgever, kan er namelijk niet meer fris naar kijken. Als dit in een vroeg stadium wordt gedaan, kunnen er nog gericht keuzes worden gemaakt om de gebruiksvriendelijkheid van de website te verbeteren.

Er is geen absolute waarheid

Dus als we ons nu aan al deze regels houden? En daarbij ook alle usabilitywetten volgen die precies vertellen waar je zoekbox moet komen en hoe uitklapmenu’s het beste werken? Dan komen we er wel!

Nee, een verrassingseffect op een website waar al deze ‘feiten’ aan de laars gelapt worden, kan soms namelijk nog veel meer opleveren. Het blijft echter verstandig op de hoogte te zijn van de gevolgen van slechte gebruiksvriendelijkheid. Want als een bezoeker iets lastig vindt om te gebruiken dan… ja, gebruikt hij of zij het gewoon minder.

Volgende keer het laatste deel in deze reeks: Techniek.