TED Global (3): Wereldverbeteraars aan het woord

De derde dag van TED Global in Oxford, en de vermoeidheid slaat hier en daar toe. Jetlag, het feestje van gisteren maar ook de explosie van nieuwe informatie eisen hun tol. In het warme en donkere theater dommelen sommige gasten rustig in, terwijl op het podium de serie presentaties voortdendert. De vier grote thema’s waarop de 23 sprekers zich vandaag richtten waren ‘‘Radical Development’‘, ‘‘In the Shadows”, ‘‘Revealing Energy”, en “Worldview Rethink” en in elk blok werden grote vragen gesteld en uit allerlei hoeken beantwoord. Daarbij komen van half negen ’s ochtends tot 8 uur ’s avonds, afwisselend steeds wetenschappers, designers, sociale ondernemers en kunstenaars aan bod. Het blok over energie werd bijvoorbeeld geopend met een dromerig Theremin concert door het ‘Radio Science Orchestra’ samen met “Theremin superster” Lydia Kavina.

Lydia Kavina is namelijk de achternicht van Leon Theremin die in 1920 het mysterieuze muziekinstrument uitvond dat je bedient door je handen in de lucht te bewegen. Nadat de Theremin jarenlang helemaal verdwenen was is door Youtube ineens een heel nieuwe Theremin cultuur onstaan, met online video cursussen en Theremin zelfbouw pakketten. TED’s muziekman Thomas Dolby kwam ook even meezingen, in een door hem geschreven liedje over de Spoetnik. Ik vond het een van de leukste momenten van de dag.

“Revealing Energy” bevatte verder ook verhalen van een superhobbyist als Nick Veasey die alles wat hij tegenkomt onder zijn eigen röntgenapparaat legt in de schuur achter zijn huis; wetenschapper Steve Cowley die uitlegde wat er nog moet gebeuren voordat kernfusie een nieuwe energie bron is, en ondernemer Eric Giler die liet zien hoe je nu ook draadloos electriciteit kan doorgeven, en in de toekomst mogelijk dus geen snoeren meer nodig hebt. Het blok sloot af met een enthousiast verhaal van de Zwitserse avonturier Bertrand Piccard die al jaren werkt aan een ambitieus plan: de wereld rondvliegen met een vliegtuig op zonne energie. Na zes jaar werken is het prototype klaar en volgend jaar gaat hij de lucht in. Ook hij doorsprenkelde zijn verhaal met levenslessen, over ambities, doorbreken van grenzen, alles kan als je maar wil, en zo voort.

Michael Pritchard met een “Life Saver” fles (foto TED)

Dat is wel typisch voor veel TED bijdragen. Als luisteraar word je daar soms een beetje kriegel van – iedereen denkt hier de wereld te kunnen redden, de woorden zijn soms wel erg groot. (En vooral ook erg hetzelfde). Sommige sprekers verliezen zich daar in. Tegelijkertijd is dat geloof in een maakbare toekomst niet zonder resultaat: dat zonnevliegtuig is er nu. Ook in de sessie ‘Radical Development” zaten een paar van dat soort doeners. Mark Koska kon het niet verkroppen dat 1,3 miljoen mensen per jaar sterven door onveilig hergebruik van injectiespuiten. Ook dokters en ziekenhuispersoneel in sommige landen maken zich hier aan schuldig. Hij ontwierp een nieuw model dat afbreekt als je het voor een tweede keer probeert te gebruiken. Michael Pritchard kon het weer niet aanzien dat gebrek aan schoon drinkwater zulke enorme problemen oplevert en ontwikkelde een “Life Saver” fles, met een superfilter. Zelfs het vieste water kan daarmee drinkklaar gemaakt worden, wat op het podium getoond werd.

William Kamkwamba bouwde zelf een windmolen/generator (foto TED)

En de zaal gaf vervolgens een staande ovatie voor de jonge William Kamkwamba, die zelf de informatie en spulletjes bij elkaar scharrelde om een windmolen/generator in elkaar te knutselen. Al snel stonden zijn dorpsgenoten in het door honger en armoede geteisterde Malawi in de rij voor de opgewekte energie (om hun telefoon op te laden), en toen het verhaal eenmaal door de media werd opgepikt, werd hij een held en kon hij weer naar school. TED houdt daar erg van, de onverschrokken helden die tegen alle klippen op moeten vechten om er te komen. Ook rapper Emmanuel Jal, voormalig kindsoldaat uit Soedan en het land uit gesmokkeld door een ontwikkelingswerkster, raakte een snaar. Hij vertelde zijn verhaal, liet de zaal meezingen en dansen met zijn muziek, en kon uiteindelijk rekenen op steun uit alle hoeken voor de school die hij in Soedan wil opbouwen.

Wat waren vandaag uiteindelijk voor mij de meest indrukwekkende verhalen? Zelf was ik erg geboeid door de analyse van econoom Paul Romer. Aan de hand van de gestage economische ontwikkeling van China – eerst Hong Kong, dan een beperkte vrijhandelszone, dan een serie kuststeden, voor dat het nieuwe economische model voor het hele land wordt toegepast – stelt hij voor om te zoeken naar zulke nieuwe modellen voor verandering. Misschien moeten overal wel vrijsteden komen, nieuwe zones waar sommige inwoners naar toe kunnen trekken, en die uiteindelijk een heel land op een geleidelijke manier kunnen veranderen. Een dorp is te klein, een land is te groot: de stad is de maat die juist is hiervoor. Laat Guantanamo Bay een vrijzone worden onder toezicht van Canada, en laten anderen steden in Afrikaanse landen begeleiden: verandering is echt mogelijk, maar niet ineens, we moeten daarvoor andere modellen gaan gebruiken.

Loretta Napoleoni over de economie van het terrorisme (foto TED)

En een voor mij onbekende wereld werd geopend door de Italiaanse journaliste Loretta Napoleoni. Ze verkocht haar bedrijf om onderzoek te doen naar de economie achter terroristennetwerken, en kon uitleggen hoe de huidige economische crisis, de leningen die de VS aan is gegaan op basis van de in de wereld uitstaande dollars, en de terroristische schaduw economie aan elkaar gekoppeld zijn. Redelijk angstaanjagend en met overtuiging uitgezocht en in kaart gebracht.

Was dat alles? Nee, nog lang niet. Taryn Simon maakt foto’s van dingen die niemand anders ziet, de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie vertelde over haar eigen geschiedenis, en James Balog liet fascinerende beelden zien van het krimpende en smeltende ijs aan de Noordpool, om nog maar een drie bijdragen te noemen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de designers, de cabaretier, de TV producent, de jongen met de kaarttrucs en de theologe met haar manifest voor compassie.

De wirwar van sprekers en onderwerpen, de grote analyses maar ook al die wereldverbeteraars en het publiek dat alles prachtig vond: het was een dag om blij van te worden. De soms wat al te grote woorden namen we op de koop toe. En het was zo verschrikkelijk veel, dat het ook niet erg was om af te toe even weg te dromen.

Monique van Dusseldorp is betrokken bij de Nederlandse editie van TED. Samen met Jim Stolze en Marian Spier bezoekt zij TEDGlobal om inspiratie en contacten op te doen, via Marketingfacts doen zij hiervan verslag.