Economisch weerbericht (62): 1 noemer en 1 deur sedert 1958
Kopenhagen is mislukt. Waar moet het in een Economisch weerbericht ten tijde van een klimaattop anders over gaan.
Uiteraard over hoe het verhaal werkelijk in elkaar zit. Sinds nota bene 1958 overigens, getuige het opmerkelijke YouTube-filmpje aan het eind van deze post. Eigenlijk is het te bar en boos voor woorden. Dit is er aan de hand . . .
Versnelling
Als we de huidige tijd op één noemer moeten brengen, dan is dat “versnelling”. Met name de verkwisting van de industrie en haar effecten plus de digitale versnelling nemen zulke onwaarschijnlijke vormen aan dat doorlopende verandering de norm is. Deze unieke fast forwards zetten de maxime van Darwin, dat verschillen te danken zijn aan “diversified places in the economy of nature” compleet op scherp: letterlijk en figuurlijk. De menselijke economie en de natuur – de ecologie – veranderen eendrachtig in zo’n enorm tempo, dat Darwin dit effect nooit voor mogelijk had kunnen houden anno 2010, 200 jaar na zijn geboorte.
Die ene deur
Tot zo ver de link met Darwin, maar denk erom: die versnelling is een natuurwet. Domino-effecten in klimaat, energieproductie en -consumptie plus de digitale virtualisering van de wereld nemen hand over hand toe. Op financiële markten, in en tussen organisaties, in de media, in de wetenschap, in de technologie en in elk type industrie. Fast forward is dus enerzijds een “autonome” domino-ontwikkeling, maar tegelijkertijd is versnelling nog eens extra vereist als urgentie om uit economische en ecologische crises van vandaag te komen. “Bits to the rescue”, data moet de nieuwe olie worden. In de geglobaliseerde wereld die we tegenwoordig op alle fronten hebben, betekent dit tegelijk dat we zo liefst veel mogelijk door één deur moeten. Versnelling is de noemer van de huidige tijd, en economie en ecologie zijn samen die ene deur.
Zinvolle symbiose en duurzaamheid
Met economie en ecologie als onmiskenbare manifestaties van versnelling, en met de uitdagingen daaromheen als noodzaak voor extra ingrijpen via met name de digitale fast forward-middelen die ons ten dienste staan – van smart metering en “SMART 2020” tot aan “data-intensive scientific discovery” en gavanceerde social media, annex organizational capital – impliceren we tegelijk een nieuwe “sociologie”. De mens staat immers als actor centraal in zowel de economie als de ecologie. Daarmee zijn we aanbeland bij de bekende bottom line van Profit, Planet en People: economie, ecologie en sociologie. De digitale “sociologieversnelling” en de bijbehorende betrokkenheid voltrekken zich in belangrijke mate via social (web) media en is net als de nieuwe economie en ecologie gericht op samen door die ene deur kunnen. Op basis van zinvolle symbiose en duurzaamheid.
Consensus en leiderschap
Door deze fast forwards neemt ook de kans navenant toe, dat we onszelf met lemmingentragiek voorbij hollen of op de rem trappen, en verkeerde of te late keuzes maken. In dat kader zijn consensus en leiderschap essentieel. Voor het eerst moet de wereld samen door die ene deur – snel en geholpen door digitale virtualisering. Het ene moment kunnen we dat als een prachtige kans zien, maar het andere moment worden we mismoedig van alles wat er in dat verband moet gebeuren, terwijl het er maar niet van komt. De ontwikkeling van technologie gaat te traag, allerlei politieke belangen staan op het spel en met het effect van inspanningsscenario’s lijken zelfs wetenschappers in het duister te tasten. Feit is wel dat “The Unchained Goddess” (Gaia misschien?) al in 1958 waarschuwde voor de desastreuze effecten van klimaatverandering. Dat is nu dus ruim een halve eeuw geleden.
Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.
Van de Washington Post: “Obama: Climate agreement so far is not perfect, but nations must take action now. President spoke after holding emergency meetings with world leaders in an attempt to seal a last-minute climate change deal on the final day of the global climate-change summit.” 06:37 AM EDT Friday, December 18, 2009
Ben benieuwd . . .
Beste Jaap,
We zijn met ons economisch denken gedurende de laatste decennia steeds meer verstrikt geraakt in een psychologische valkuil. Er is sprake van: Cognitieve dissonantie. Wat we niet willen herkennen en onderkennen zullen we ook niet veranderen. Tenzij er een grotere beloning tegenover staat. Maar dan kan het wel eens te laat zijn voor het ecologisch systeem.
Het geld kan wel op zijn, maar zolang dit wordt ontkend schieten we er niets mee op. Sterker, we konden wel eens dieper in het moeras zinken. Het nieuwste plan om nog eens 154 miljard dollar te investeren in nieuwe banen lijkt een mooi voorbeeld te zijn van cognitieve dissonantie. Zie: http://www.nu.nl/economie/2145983/huis-vs-akkoord-met-vele-miljarden-banen.html
We gaan op de oude voet verder en zien we waar het zinkende geldschip strand. Zolang we niet accepteren, met alle ellende van dien, dat het geld een keer echt op is, zullen de problemen zich vermoedelijk alleen maar opstapelen. Wellicht dat we moeten beginnen met een proces van nivellering. Volgens mij is de inkomensongelijkheid nergens zo groot als in Amerika.
Cognitieve dissonantie is all over the place. Een drama is het. Niet accepteren, ziende blind zijn — haal alle clichés maar van stal.
Mijn voorspelling: we gaan hier uiteindelijk 1 grote streep onder zetten — vlak voor we elkaar publiekelijk wereldwijd in de haren vliegen. Het eerste serieuze gegrom hebben we op de klimaattop in Kopenhagen meegemaakt.
Middelmatige klimaatdeal — hier hebben we hem dan:
“The Washington Post to me — 10:02 PM (6 minutes ago)
News Alert
03:42 PM EST Friday, December 18, 2009
Climate deal reached in Copenhagen, official says
World leaders reach agreement that provides for a means to monitor and verify emission cuts by developing countries but has less ambitious climate targets than the U.S. and European governments had initially sought, according to an Obama administration official.”
Is er een overeenkomst tussen een leegloop van Friese kerken en het mislukken van de klimaattop? Gaat de teloorgang van de wereld hand in hand met het afkalven van traditionele overtuigingen op het gebied religie, maar ook op het gebied van de politiek? De hang naar welstand lijkt ons verlangen naar welzijn steeds meer in de weg te staan.
Koning Eenoog mag dan ’s avonds wel gebruik maken van een gloednieuw Ledlapje, het is waarschijnlijk een druppeltje op een smeltende ijsplaat. Misschien is het een geluk bij een ongeluk dat verschillende wetenschappers twijfelen aan de ernst van de situatie of dat er misschien wel is geknoeid met de gegevens over de gevolgen van een klimaatverandering. Als er dan toch geen akkoord is gesloten, laten we dan maar stilletjes hopen dat deze dwarsliggers gelijk hebben.
Leegloop Friese kerken: http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=48019
Gelekte klimaatmails: http://www.demorgen.be/dm/nl/5627/kopenhagen-2009/article/detail/1038024/2009/12/06/Amerikaanse-politici-heel-blij-met-gelekte-klimaatmails.dhtml
Is er een overeenkomst tussen een leegloop van Friese kerken en het mislukken van de klimaattop? Gaat de teloorgang van de wereld hand in hand met het afkalven van traditionele overtuigingen op het gebied religie, maar ook op het gebied van de politiek? De hang naar welstand lijkt ons verlangen naar welzijn steeds meer in de weg te staan.
Koning Eenoog mag dan ’s avonds wel gebruik maken van een gloednieuw Ledlapje, het is waarschijnlijk een druppeltje op een smeltende ijsplaat. Misschien is het een geluk bij een ongeluk dat verschillende wetenschappers twijfelen aan de ernst van de situatie of dat er misschien wel is geknoeid met de gegevens over de gevolgen van een klimaatverandering. Als er dan toch geen akkoord is gesloten, laten we dan maar stilletjes hopen dat deze dwarsliggers gelijk hebben.
Leegloop Friese kerken: http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=48019
Gelekte klimaatmails: http://www.demorgen.be/dm/nl/5627/kopenhagen-2009/article/detail/1038024/2009/12/06/Amerikaanse-politici-heel-blij-met-gelekte-klimaatmails.dhtml
@Arnoud: Je schrijft dat “het mislukken van de klimaattop heel veel te maken heeft met de pertinente weigering om ons gedrag aan te passen aan veranderende omstandigheden.” En daar klopt echt helemaal niets van.
Allereerst is de mens juist omdat wij ons zo perfect aanpassen aan veranderende omstandigheden het meest succesvolle wezen ter aarde geworden.
Daarnaast is die klimaattop natuurlijk mislukt omdat wij mensen er vanuit gaan dat we ons hoe dan ook wel zullen aanpassen aan welke kant ’t ook maar op zal gaan.
En tot slot geloven die klimaattoppers blijkbaar juist in het tegenovergestelde, want zij stellen dat wij als mensheid de temperatuur op aarde kunnen aanpassen aan onze wensen – door hier en daar wat minder CO2 uit te stoten – zodat wij vervolgens ons gedrag niet zouden hoeven aan te passen aan de veranderende omstandigheden.
Het idee dat wij als mensen de temperatuur van de aarde zouden kunnen beïnvloeden is gewoon compleet mesjogge. De aarde, en vooral ook de zon, hebben invloed op óns. Niet andersom.
@Jaap: Volgens mij hebben we er juist niks aan om iets wat absoluut niet wetenschappelijk is, met z’n allen tóch ‘wetenschap’ te noemen.
De causaliteit van iets is pas wetenschappelijk aangetoond als precies dezelfde ingangsvariabelen herhaaldelijk tot precies dezelfde uitkomst leiden. En daar is bij die klimaatdiscussie dus absoluut geen sprake van. Zo is het bijvoorbeeld pas de allereerste keer dat wij fossiele brandstoffen verbranden. En daarnaast weten we dat de temperatuur van de aarde zo gigantisch veel en vaak varieert dat we onmogelijk alle externe, storende factoren kunnen uitsluiten.
Onze aarde absorbeert in één uur net zoveel energie van de zon als de complete mensheid in een jaar aan fossiele brandstoffen verstookt. En die fossiele brandstoffen zijn dan feitelijk ook nog eens niets anders dan opgeslagen zonne-energie. Om precies te zijn: alle fossiele brandstoffen die de gehele mensheid ooit verbranden kan, bevatten ongeveer net zoveel energie als de zon in een half jaartje naar onze aarde zendt. Zo goed als niks, dus. In kosmische schaal.
Wij zijn als mensheid echt een onvoorstelbaar klein pietepeuterig onderdeeltje van een gigantisch veel groter geheel.
Beste Jaap en Carl,
Jaap, Mathijs Bouwman heeft prachtige analyse gemaakt over het afgelopen decennium. Zijn overzicht vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw is zeer de moeite waard om te lezen en sluit mooi aan op de titel van Economisch Weerbericht (62). Als we dan toch terugblikken, dan kijken we ook gelijk maar even met een schuin oog naar de toekomst. Er is een reële kans dat er in 2010 alweer nieuwe zeepbellen ontstaan en dat de oplopende overheidstekorten een somber beeld schetsen op het rentefront.
Wat te doen? Ik denk dat we in 2010 op financieel gebied een begin kunnen maken om het heft in eigen handen te nemen, bijvoorbeeld door de financiën te versimpelen. Denk eens aan banksparen, een huishoudboekje, een simpel hoog dividendrendementaandelenfonds, het aflossen van schulden en het opbouwen van een spaartegoed om een kapot bankstel te kunnen vervangen.
Carl, ik wil het menselijk gedrag wel degelijk onder de aandacht brengen. Aan de zon kunnen we niet zoveel doen, ons eigen gedrag kunnen we wel beïnvloeden. Mathijs maakt duidelijk dat het afgelopen decennium er eentje was van extremen. Dit betekent ook dat er ook steeds meer extreme maatregelen genomen moeten worden om de boel weer een beetje in het gareel te krijgen. Zowel in de natuur als wel in de economie lijkt het erop dat we steeds meer moeten ingrijpen! Komt het op een gegeven moment niet een beetje gekunsteld over? En zo ja, is het nog beheersbaar?
Analyse Mathijs Bouwman:
http://www.z24.nl/analyse/artikel_111009.z24/Analyse_Mathijs_Bouman__Decennium_van_extremen.html
Nieuwe zeepbellen:
http://www.fd.nl/artikel/13827436/topmannen-waarschuwen-nieuwe-zeepbel
Mogelijke ontwikkelingen op het rentefront:
http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/5598377/__Moodys_voorziet_schuldenstorm__.html?p=34
Banksparen:
http://www.consumentenbond.nl/test/geld_verzekering/sparen/pensioen/
Financieel analfabetisme:
http://www.trajectum.hu.nl/nieuws/8963
Arnoud, jouw verwijzingen naar Bouwman, nieuwe zeepbellen, mogelijke ontwikkelingen op het rentefront en banksparen waren mij ontgaan. Dank daarvoor — wat gebeurt er toch ontzettend veel zeg.
@ Carl,
Klopt, doemdenkers en zeepbellen zijn van alle tijden. Perioden van irreëel optimisme ook!
Over dit onderwerp zijn interessante boeken geschreven, zoals: Bubbels, spraakmakende financiële crisis uit de geschiedenis (Marius van Nieuwkerk), Hollands Gouden Glorie, de financiële kracht door de eeuwen heen (Marius van Nieuwkerk), Rijk blijven, het ijzersterke verhaal van 4 eeuwen Nederlandse rente en aandelen (Martien van Winden) en tot slot Tulpengekte, het verhaal van ’s werelds meest begeerde bloem en de ongekende harstocht die zij deed oplaaien. De invloed van het menselijke gedrag is in aanloop naar een crisis behoorlijk bepalend. We zijn het niet eens met elkaar en dat hoeft natuurlijk ook niet. Om te voorkomen, overigens met alle respect, dat het een welles-nietes kettingreactie wordt, stop ik nu met mij reacties.
Inderdaad Jaap: telkens weer, is er wat nieuws waar de godganse mensheid blind achteraan holt. Global cooling, zure regen, gat in ozonlaag, global warming, … Aandelen VOC, tulpen, World Online, … Het rode gevaar, het gele gevaar, de weapens off mass destruction van Saddam Hoessein, … Het houdt niet op.
De doorsnee mens is een paniekverslaafd kuddedier.
En ik sta er lachend of huilend naar te kijken, als tussen opportunisme en fatalisme schakelende realist.
Test
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!