De gevolgen van slechte vertalingen

Onvruchtbare pennen, ruk auto’s en bordeel-doekjes. Slechts enkele voorbeelden van slecht genaamde en/of vertaalde productnamen en marketingcampagnes die op het internet te vinden zijn. De consument kan er om lachen, maar geldt dit ook voor het bedrijf? Wat zijn de gevolgen voor een bedrijf als zulke blunders worden gemaakt? Als u er aan denkt om met uw onderneming de grens over te steken, moet u er voor zorgen dat u uw externe communicatie correct afstemt op uw internationale doelgroep en zakenpartners. Om succesvol zaken te doen zijn er veel verschillen qua taal én cultuur waar rekening mee moet worden gehouden.

Deze gastbijdrage is geschreven door Shaun Blijstra. Shaun is werkzaam bij Vertaalbureau Perfect.

De noodzaak van een juiste vertaling

Veelal kiezen bedrijven voor vertalers of vertaalbureaus op basis van prijs. Hoewel het begrijpelijk is dat in deze tijden ondernemingen vaak op de kleintjes letten, moet er altijd rekening gehouden worden met het doel van de vertaling.

U moet uzelf de vraag stellen waar u de vertaling voor nodig heeft en wat het mag gaan kosten. Hoeveel mensen zullen de tekst gaan lezen (gaat het om een internationale website of is het een interne memo voor het management?). U moet u afvragen wat de gevolgen kunnen zijn van een slechte vertaling voor bijv. het imago of de wettelijke aansprakelijkheid van uw bedrijf. Bezuinig niet op grote projecten, zoals het vertalen van uw website of webwinkel. Voor teksten die slechts voor enkele lezers bestemd zijn, kan er eventueel volstaan worden met een minder gepolijste en dus ook goedkopere vertaling.

Bedenk nog eens hoeveel tijd en energie u in het ontwikkelen en afzetten van uw producten of diensten in het buitenland wilt steken, voordat u een keuze voor een vertaalbureau of vertaler maakt. Als u zich de prijs van een professionele vertaling niet kunt veroorloven, bent u misschien nog niet klaar voor de buitenlandse markt.

Gevolgen van slechte vertalingen

Bij vertalingen kunnen en gaan er dingen mis, soms met grote financiële gevolgen. Zo kan een slecht vertaalde brochure of reclamecampagne waarbij geen rekening wordt gehouden met lokale culturen een flinke hap uit uw advertentiebudget betekenen met enkel negatieve PR als resultaat. Of een slecht vertaald juridisch document, zoals een overeenkomst, kan grote gevolgen hebben als een zakelijke beslissing gebaseerd is op foutieve informatie. Met de onderstaande voorbeelden wil ik graag het belang van kennis over de lokale taal en cultuur van de doelgroep en correcte vertalingen onderstrepen.

Clairol – Haarproducten

Begin 2002 presenteerde Clairol, een producent van allerlei haarproducten, aan de wereld hun nieuwste product: de Mist Stick, een krultang dat krult m.b.v. stoom. Wereldwijd gingen ze als warme broodjes over de toonbank. Behalve in Duitsland. In Duitsland betekent het woord Mist namelijk uitwerpselen. Daarnaast klinkt Mist Stick nagenoeg hetzelfde als Miststück, wat kreng/slet betekent in het Duits.

Nike – Air Bakin Schoenen

Toen Nike in 1998 de Nike Air Bakin opnieuw uitbracht, kwam het in opspraak toen Arabisch-Amerikaanse groepen het vlammende Air-logo teveel op het Arabische woord voor Allah vonden lijken. Het werd internationaal nieuws toen wereldwijd moslims Nike dreigden te boycotten.

Afbeelding 1: Nike Air of Nike Allah?

Niet vanwege het feit dat het lijkt op Allah, maar omdat het op een schoen staat. In de Arabische cultuur wordt het namelijk als onbeleefd beschouwd om zelfs de zool van een schoen te laten zien. Nike riep vervolgens meer dan 38.000 paar schoenen terug, bedekte de logo’s met een patch en stuurde ze weer uit naar de winkels. Daarnaast werden de honderdduizenden schoenen met het originele logo die net gefabriceerd waren allemaal vernietigd. Uiteindelijk heeft het logo Nike miljoenen gekost en hebben ze een speeltuin voor een moskee gebouwd om de spanningen te doen wegnemen.

Coors – Bier

Coors, een Amerikaans bierbrouwer, wou zijn markt vergroten door internationaal te gaan. Hun oog viel destijds op Mexico. Toen zij hun producten in het Spaanstalige land wilden lanceren, bleek dat hun bedrijfsslogan “Turn It Loose” in het Spaans een geheel andere betekenis heeft. Hoewel het in Amerika in associatie wordt gebracht met ontspannen en genieten, werd het in Mexico gelezen als “(krijg) dunne ontlasting”. Het drinken van een lekker koud Coors biertje kreeg in Mexico zo wel een heel dubieuze betekenis.

Ziekenhuis – Kunstmatige kniegewrichten

In een Berlijns ziekenhuis negeerden de chirurgen bij 47 patiënten het ‘cement’ toe te passen bij het plaatsen van kunstmatige kniegewrichten. Achteraf bleken de instructies in de handleiding van het product verkeerd vertaald te zijn. Daarin stond dat de gewrichten “zementfrei” moesten worden verbonden, wat betekent dat cement niet vereist is. In de originele Engelstalige handleiding stond echter “non-modular cement”, wat geheel iets anders in houdt! Kostbare corrigerende procedures waren het gevolg, samen met grote schadevergoeding claims.

Ikea – Meubilair

Ikea is een Zweeds bedrijf en hun producten hebben ook Zweedse namen. Een deel van hun producten klinken enigszins vreemd in andere talen, maar wel weer cool. Echter bleek het verkopen van een kinderwerkbank in de VS met de naam “FartFull” geen goed idee. Hoewel “fart” het Zweeds snel, in het Engels heeft het een totaal andere betekenis: scheet.

Afbeelding 2: De Ikea Fartfull

Daarnaast werd in 2001 in Duitsland een stapelbed voor kinderen geintroduceerd, genaamd “Gutvik”. Als u bekend bent met de Duitse taal ziet u al snel waarom de naam bij een Duits ouder niet goed in de oren klinkt.:“vik” klinkt namelijk hetzelfde als “fik”, een schunnig woord voor seksuele handelingen. Vrij vertaald in het Nederlands: “goede beurt”. U kunt zich voorstellen dat ouders hun kinderen geen bed willen geven met zo’n naam.

Afbeelding 3: Ikea’s kinderbed Gutvik

Conclusie

Er zijn honderden redenen te bedenken waarom het mis kan gaan met een vertaling. Onmogelijk krappe deadlines, onduidelijkheden in de brontekst en een vertaler die hierover geen vragen heeft gesteld, niet-gecontroleerde computervertalingen, geen druk- proefcontrole door een moedertaalspreker, onwetendheid van een vertaler die zonder achtergrondinformatie aan het werk gaat, slechte coördinatie van grote projecten, slechte goedkope vertaling, niet-professionele dure vertaling, geen contact tussen vertaler en opdrachtgever, enzovoort, enzovoort.

Als u maar een paar van de adviezen in dit artikel in acht neemt, wordt het vele malen waarschijnlijker dat u een vertaling van goede kwaliteit krijgt afgeleverd!