Drones landen op de voorpagina

Een glansrol in de journalistiek is straks weggelegd voor drones. Waar het eigenlijk om gaat, zijn kleine quadcopters. Al sinds jaar en dag worden quadcopters gebruikt om de boel in de gaten te houden. Maar straks vliegen ze ook met ons mee, zoals vroeger in de valkenjacht of de hobby van duivenmelkers. De tech-ontwikkeling van media verandert zoals bekend elke vorm van marketing. En dat wat wij mensen niet kunnen, dáár moeten de ogen van alle marketeers hijgerig op zijn gericht. Vliegen dus: met drones! Maar waar gaat het over. . .?

Dit artikel heb ik samen met Jaap Bloem geschreven.

Alsof het allemaal hartstikke nieuw is, begint de documentaire Rise of the Drones met de volgende woorden:

Aerial robots are replacing manned planes.They are revolutionizing warfare by allowing us to see and kill from half a world away. And they're making science fiction a reality.

Rise of the Drones laat zien hoe het Amerikaanse leger unmanned aerial vehicles (UAV’s) inzet. Ze zijn het belangrijkste wapen van president Obama in de strijd tegen het terrorisme en die wil daar nu carte blanche voor. De militaire top kan elke terrorist die niet kan worden gepakt overal ter wereld een drone op zijn nek sturen, zonder dat daar verantwoording over hoeft te worden afgelegd. Toen een officieel regeringsmemo van die strekking begin februari bekend werd, belandde het drone-issue massaal op de voorpagina’s van de internationale kranten, magazines en websites.

Airborne, Death from Above

Het concept van oorlog voeren is compleet op zijn kop gezet. Dat zegt onder meer Peter Singer, senior fellow aan het Brookings Institution en auteur van “Wired for War: The Robotics Revolution and Conflict in the 21st Century”. Drones veranderen “everything from tactics to doctrine to overall strategy to how leaders, the media and the public all conceptualize and decide upon this thing we call war.”

Tien jaar terug had het Pentagon nog maar 50 drones. Nu zijn het er meer dan 7.500. Ruim eenderde van alle militaire vliegtuigen is momenteel onbemand en er worden meer piloten getraind om een drone te besturen dan er piloten worden opgeleid om in straaljagers of bommenwerpers te vliegen. De piloot zelf zit veilig achter een beeldscherm en bestuurt zijn precisie-drone met een joystick. Die afstandelijkheid en onverschilligheid geeft het bekende motto “Airborne, Death from Above” wel een heel cynische bijsmaak.

In de eerste 11 maanden van 2012 vooerde het Amerikaanse leger in Afghanistan volgens eigen zeggen 447 drone-aanvallen uit. Dat zijn er 294 meer dan in heel 2011. Sinds president Obama aantrad, heeft de VS meer dan 300 drone-aanvallen uitgevoerd in Pakistan, een land waarmee men niet officieel in oorlog is. In januari van 2013 vonden in Pakistan al 5 geheime aanslagen plaats en 8 in Jemen.

De CIA heeft zelfs een geheime drone-basis in Saudi-Arabië neergezet, aldus de New York Times begin februari. Met de zoekmachine Bing heeft de blogger Noah Shachtman de locatie weten te traceren.

Op 24 januari startten de Verenigde Naties een onderzoek naar de civiele gevolgen van drone-aanvallen. Een database van het Bureau of Investigative Journalism werd gebruikt om te visualiseren hoeveel aanvallen er in Pakistan zijn uitgevoerd. Het resultaat van deze exercitie is hier te bekijken. We zien dan hoeveel mensen er gedood zijn, hoeveel daarvan burgers zijn en hoeveel slachtoffers er nog kind waren.

De student Josh Begley heeft de app Drones+ ontwikkeld die deze informatie gebruikt om actief te melden wanneer er een drone-aanval werd uitgevoerd en hoeveel mensen er gesneuveld zijn. Apple heeft de app geweigerd want: “We found that your app contains content that many audiences would find objectionable, which is not in compliance with the app store review guidelines.“

A License to Kill

Begin februari legde NBC de hand op het al genoemde memo van het Amerikaanse Ministerie van Justitie. “Overduidelijk bewijs” is niet nodig om een vermeende terrorist uit te schakelen met een drone. Volgens het memo is het zelfs gerechtvaardigd om een Amerikaanse staatsburger te doden. Een “goed geïnformeerde, hooggeplaatste functionaris” moet dan wel het besluit nemen dat die persoon “een belangrijke leider” is van Al-Qaeda of een aanverwante groep, “een onmiddellijke bedreiging” vormt voor een aanval op de VS en dat het “niet doenbaar” is om hem gevangen te nemen. Ook personen die geen aanslag aan het voorbereiden zijn, kunnen tot de beoogde groep behoren: “The memo states that a terrorist does not have to be preparing for a specific attack to meet the imminence standard.”

Burgerrechtenorganisaties, Republikeinen en Democraten zetten vraagtekens bij de inzet van drones. Ze vinden het ongeoorloofd dat zonder enige vorm van proces Amerikaanse staatburgers overal ter wereld gedood kunnen worden. Ook onze minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans worstelt ermee: “Het [wapen] ís er gewoon. Maar de vraag is gerechtvaardigd, omdat het zo risicoloos is voor de gebruiker, of het niet erg makkelijk wordt het in te zetten.”

De grote man achter de drones is de Amerikaanse anti-terrorisme-adviseur John Brennan. In de kelder van het Witte Huis selecteren zijn mensen de doelwitten voor de president, die het uiteindelijke bevel moet geven voor de liquidatie. Obama heeft Brennan voorgedragen als directeur van de CIA en op 7 februari moest hij tekst en uitleg geven over de drones aan de Amerikaanse Senaat. Brennan zei dat de drones alleen worden losgelaten op terroristen die daadwerkelijk iets kwaads van plan zijn: “We only take such actions as a last resort to save lives when there's no other alternative.” Hij beloofde ook meer inzicht te verschaffen want “our system of government and our commitment to transparency deserves nothing less.”

Volgens experts staan we nog maar aan het begin. Het stadium waarin deze onbemande vliegtuigen zich nu bevinden, is te vergelijken met de eerste vliegtuigen die tijdens de Eerste Wereldoorlog rondvlogen.

Met argusogen rondkijken

De documentaire “Rise of the Drones” stond onder andere stil bij het nieuwste speelgoed. DARPA heeft een camera ontwikkeld die bestaat uit 368 5-megapixel telefooncamera’s. Deze grid-camera is in staat om vanaf 6 kilometer hoogte tot op 15 centimeter nauwkeurig in te zoomen. Zo kun je op aarde makkelijk iemand naar boven zien zwaaien. Ook kan de camera een gebied half zo groot als Manhattan in één oogopslag waarnemen. De beelden ter grootte van 1,8 gigapixel kunnen naderhand worden teruggekeken op zoek naar verdachte personen. Het apparaat is heel toepasselijk vernoemd naar Argus Panoptes, de reus uit de Griekse mythologie wiens lichaam honderd ogen bezat, waarvan er nooit meer dan twee tegelijk sliepen. Niets ontgaat deze drone.

Zwermen van drones

De documentaire toont ook de interesse van het Amerikaanse leger voor zwermen van drones die zich synchroon voortbewegen en. Zulke zwermen kunnen heel snel een landschap verkennen. Zo worden momenteel al testen gedaan om te kijken of deze zwermen branden kunnen detecteren en monitoren. Doemdenkers schetsen een scenario waarbij drones zo klein als muggen een slachtoffer prikken om DNA op te slurpen of een RFID-tag onder de huid aanbrengen.

Mini-drones

Begin februari werd ook bekend dat de Britse troepen in Afghanistan zijn uitgerust met 160 piepkleine helikopterdrones. De door het Noorse bedrijf Prox Dynamics ontworpen Black Hornet Nano weegt slechts 16 gram en is 10 centimer groot. Het ding kan een half uur lang vliegen op een batterijlading en de actieradius is circa 750 meter. Het elektromechanische insect heeft een camera die foto’s en video’s doorstuurt. Britse militairen gebruiken de Black Hornet om te kijken of er geen opstandelingen op de loer liggen en om open gebieden te verkennen.

Het gonst momenteel van de nieuwe drone-ontwikkelingen. Zo maakte het Zweedse bedrijf Bitcraze bekend dat gewone burgers ook over een nano-quadcopter kunnen beschikken. Voor 149 euro haal je hun Crazyfly Nano Quadcopter in huis. Het apparaat meet 9 bij 9 centimeter, weegt 19 gram en kan 7 minuten vliegen met een tosnelheid van 35 kilometer per uur. De oplaadtijd is 20 minuten. Deze mini-drone is uitbreidbaar met onder andere een camera, maar je kunt natuurlijk ook je eigen hacks monteren en programmeren.

Huis-, tuin- en keukendrones

Net zoals het internet ontwikkeld werd voor militair gebruik en uiteindelijk op grote schaal werd omarmd door burgers wereldwijd, gaan drones een zelfde toekomst tegemoet. In het artikel “Drone Home” beschrijft auteur Lev Grossman wat er gebeurt wanneer drones als het ware “thuiskomen” en door ons allemaal kunnen worden ingezet:

“The Net extends our virtual presence; drones extend our physical presence. They are, along with smart phones and 3-D printing, one of a handful of genuinely transformative technologies to emerge in the past 10 years.”

In het artikel “How I Accidentally Kickstarted the Domestic Drone Boom” voor Wired Magazine omschrijft Chris Anderson een drone als volgt: “This new generation of cheap, small drones is essentially a fleet of flying smartphones.”

Het is nu nog onduidelijk wat de impact van drones op ons dagelijks leven zal zijn. Ze kunnen pizzaburgers afleveren, maar natuurlijk ook drugs. Ze kunnen als een soort Neighbourhood Watch criminelen uit onze huizen weren, maar ook een paparazzi-rol vervullen. Iedereen kan binnenkort een goedkope drone aanschaffen en die met zijn smartphone besturen.

Het rapport “Life Under Drones” geeft inzicht in hoe mensen drones ervaren. In totaal werden 130 Pakistaniërs geïnterviewd. Een man uit Islamabad zei het volgende:

“Drones are always on my mind. It makes it difficult to sleep. They are like a mosquito. Even when you don't see them, you can hear them. You know they are there.“

Het rapport trekt de conclusie dat mensen leiden onder de terreur van drones. Terreur wordt met terreur bestreden en dat is uiteraard in strijd met de Conventie van Genève.

Politie-drones in Nederland

De politie in Amserdam heeft sinds 2006 de beschikking over een UAV. Het artikel “Verkenning vanuit de lucht” in het blad Incident van november 2010 meldde dat het toestel inmiddels uit de testfase is. Over het toestel zegt projectleider Fred Mink van de Dienst Executieve Ondersteuning het volgende: “De constructie en technische eigenschappen maken het toestel ultralicht en fluisterstil, dus ideaal voor specifieke politie-toepassingen zoals observaties bij ordeverstoringen, arrestaties en gijzelingen. Maar het toestel kan even goed zijn diensten bewijzen bij incidenten en calamiteiten.”

Uit een blogpost van Rejo Zenger, werkzaam voor de digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom, blijkt dat de UAV al een tijd niet meer in gebruik is: “De AirRobot gaf echter vanaf 2010 technische problemen en storingen, waarna is beslist de AirRobot, gelet op de veroudering van de hardware en techniek, niet meer in te zetten. In het licht van de ontwikkelingen richting de Nationale Politie is ervoor gekozen vooralsnog geen nieuwe UAV aan te schaffen.” Inderdaad is het nu al goedkoper om ze gewoon in bulk via internet te bestellen.

Iedereen een eigen drone

Eind januari verscheen het rapport “Integration of Drones into Domestic Airspace: Selected Legal Issues”, dat in opdracht van het Amerikaanse congres is geschreven. Volgens het rapport worden de volgende misdaden mogelijk door een drone te gebruiken: “stalking, harassment, voyeurism, and wiretapping”. Interessant is ook het recht om je grondgebied te verdedigen tegen passerende drones. In bepaalde omstandigheden valt de eigenaar van een stuk land niets te verwijten: “A landowner would not be liable to the owner of a drone for damage necessarily or accidentally resulting from removing it from his property.”

Chris Anderson legt in het artikel “Why We Shouldn’t Fear Personal Drones” voor het tijdschrift Time uit dat we niet bang moeten zijn voor de schaduwzijden van nieuwe technologie. Anderson ziet een toekomst voor zich waarin iedereen een eigen drone heeft. Zo stelt hij zich een windsurfer of een skiër voor die middels een Follow Me-riem continu gefilmd wordt door een drone met een GoPro-camera. Zelf verdient hij goed aan het rumoer rondom de drones. Vorig jaar stopte hij als hoofdredacteur van het tijdschrift Wired en richtte hij het bedrijf 3DRobotics op dat zijn geld verdient met de assemblage van kant-en-klare drones.

De New Yorkse kunstenaar Adam Harvey neemt in elk geval het zeker voor het onzekere. Hij heeft een anti-drone hoodie gemaakt. Door gebruik te maken van speciale stoffen kan hij signalen en camera’s afweren.

De stad Charlotteville in de Amerikaanse staat Virginia heeft inmiddels een resolutie aangenomen die oproept om de drone-dreiging te verbieden:

“[It] calls on the United States Congress and the General Assembly of the Commonwealth of Virginia to adopt legislation prohibiting information obtained from the domestic use of drones from being introduced into a Federal or State court and pledges to abstain from similar uses with city-owned, leased, or borrowed drones.”

MyDrone

Zoals gezegd, gaan drones ook grote veranderingen opleveren in de media. Zelf heb ik ook maar eens een AR Drone 2.0 aangeschaft. Puur voor het experiment. Om te kijken wat het apparaat met mij en de mensen om mij heen doet. Het apparaat kostte 284 euro. Als het goed is wordt hij vandaag op mijn thuisadres afgeleverd. Ik heb mijn buren al gewaarschuwd. Dat ze niet raar moeten opkijken wanneer er de komende dagen een groot elektromechanisch insect door hun tuinen vliegt.

Zal ik de lat een stukje hoger leggen? Afreizen bijvoorbeeld naar Den Haag. Naar het Binnenhof. Even de werkkamer van onze minister-president in het Torentje met mijn Drone gaan filmen. Eens kijken hoe Mark Rutte reageert…

Bronnen

• Ackerman, Spencer, “Palm-Sized Nano-Copter Is the Afghanistan War’s Latest Spy Drone”, Wired, 4 februari 2013, http://www.wired.com/dangerroom/2013/02/black-hornet-nano/

• Anderson, Chris, “How I Accidentally Kickstarted the Domestic Drone Boom”, Wired, 22 juni 2012, http://www.wired.com/dangerroom/2012/06/ff_drones/all/

• Anderson, Chris, “Why We Shouldn’t Fear Personal Drones”, Time, 11 februari 2013, http://ideas.time.com/2013/01/31/why-we-shouldnt-fear-personal-drones/?iid=op-main-lead

• Dolan, Alissa M. en Richard M. Thompson II, “Integration of Drones into Domestic Airspace: Selected Legal Issues”, Congressional Research Service, 30 januari 2013, http://www.fas.org/sgp/crs/natsec/R42940.pdf

• Gallagher, Ryan, “The Anti-Surveillance Clothing Line That Promises To Thwart Cell Tracking and Drones”, Slate, 11 januari 2013, http://www.slate.com/blogs/future_tense/2013/01/11/stealth_wear-adam_harvey_s_clothing_line_safeguards_against_surveillance.html

• Grossman, Lev, “Drone Home: What Happens When Drones Return to America”, Time, 11 februari 2013, http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,2135132,00.html

• Lotz, CJ, “3 Startling Facts About Drone Attacks”, BuzzFeed, 4 februari 2013, http://www.buzzfeed.com/cjlotz/3-startling-facts-about-drone-attacks

• Niman, John, “Rise of the Military Robot”, 18 januari 2013, http://transhumanity.net/articles/entry/rise-of-the-military-robot

• Singer, Peter, “Wired for War: The Robotics Revolution and Conflict in the 21st Century”, Penguin Books, 29 december 2009

• Ms. Smith, “The Future of Drone Surveillance: Swarms of Cyborg Insect Drones”, 18 juni 2012, http://www.networkworld.com/community/blog/future-drone-surveillance-swarms-cyborg-insect-drones

• Worth, Robert F., Mazzetti, Mark en Scott Shane, “Drone Strikes’ Dangers to Get Rare Moment in Public Eye”, New York Times, 5 februari 2013, http://www.nytimes.com/2013/02/06/world/middleeast/with-brennan-pick-a-light-on-drone-strikes-hazards.html?pagewanted=all&_r=1&

• Zenger, Rejo, “Technische problemen nekken drone Amsterdamse politie“, 8 januari 2013, https://rejo.zenger.nl/inzicht/technische-problemen-nekt-drone-amsterdamse-politie/

Credits afbeelding: Official U.S. Navy Imagery (CC)