Quantified Self Europe 2013 voelt als internet 1997: stilte voor een grote storm

Zo’n 300 mensen die geïnteresseerd zijn in data en menselijk gedrag zijn in Amsterdam neergestreken voor het event Quantified Self Europe 2013. Een bijzonder tweedaags evenement. Vanwege het onderwerp, wat kunnen we met hedendaagse technieken meten en weten en hoe kunnen we daarmee gedrag veranderen, maar zeker ook door de sfeer van het evenement. Die doet heel erg aan de midden jaren negentig denken. De beginjaren van het internet. De stilte voor een grote storm. Het begin van revolutionaire ontwikkelingen waarvan we nog niet precies weten waar ze toe gaan leiden.

In 1994 werkte ik bij de VPRO. Dat jaar begon de omroep haar zogenoemde digitale afdeling. De groep mensen in Nederland die actief met internet bezig was, was nog klein. Velen kenden elkaar. Ze waren bezig met de Digitale Stad, ze waren XS4ALL aan het opzetten, ze werkten aan de nieuwe taal Java, ze waren bezig met het onderzoeken van de mogelijkheden van nieuwe techniek. Ze waren aan het dromen van kansen en nieuwe werelden. Ze werkten samen, ze deelden kennis. Sommigen vanuit een ideaal dat kennis vrij moest zijn en communicatie wereldwijd. Anderen vanuit technische fascinatie dat het onmogelijke mogelijk gemaakt moest worden.

“We staan aan de vooravond van iets groots”

Als in een iets latere fase in bijvoorbeeld 1997 de voorhoede van digitaal Nederland in tentjes bijeenkomt op bijeenkomsten als Hacking In Progress zie je dan ook zowel techneuten die als ‘picklockers’ sloten ontgrendelen omdat het kan, als wereldverbeteraars die bespreken hoe internet voor echte democratie gaat zorgen. De rest van de wereld heeft nog weinig weet van het onderwerp, maar een groep van een paar honderd man voelt dat we aan de vooravond van grote veranderingen staan.

Dat zelfde gevoel overheerst bij wie twee dagen op Quantified Self Europe rondloopt. Een community van gelijkgestemden die allerlei kanten uit beweegt en niet precies weet waar we naar op weg zijn, maar wel dat we aan de vooravond staan van grote technologische veranderingen met enorme maatschappelijke impact. En dat we die mogelijkheden moeten onderzoeken. Voor sommigen simpelweg omdat het kan, voor anderen omdat het de wereld een betere plaats maakt.

“Straks is computerkracht overal”

Net als in die midden jaren negentig is een kleine groep bezig met ontwikkelingen waar de grote groep nog niks van weet. Net als in die tijd speelt bij die voorhoede geld nog geen enkele rol. Het gaat bij deze groep niet over business, maar over onderzoeken van techniek en mogelijkheden. Wie er toen bij was en nu rondloopt herkent het gevoel: hier is iets bijzonders aan de hand, hier staat iets groots te gebeuren.

En dan gaat het uiteindelijk natuurlijk over veel meer dan de meten is weten component van Quantified Self. Want natuurlijk is het leuk en waardevol om je stappen automatisch te meten met een armband of modern horloge en zo aan je conditie te werken. En is het handig dat je op je mobiel kunt bijhouden wat je eet om zo aan een gezonder eetpatroon te werken. Maar dat zijn slechts stappen naar een wereld waarin mens en computer naar elkaar toegroeien, dat zijn opmaten naar een tijd waarin sensoren alle facetten van wat we doen of doormaken kunnen vastleggen en dat gevolgen heeft. Dat is een route naar computerkracht die overal is en waar we niet meer bij hoeven nadenken.

“Van meetbare naar maakbare mens”

Het is een weg van de meetbare mens naar de maakbare mens. De data die we zelf en met sensoren verzamelen vertelt een verhaal, die data leert lessen en helpt je controle te hebben over lijf en leden. Pratend op Quantified Self gaat het natuurlijk ook over stappentellers en voedseltrackers, maar ook over wat we met alle data die we verzamelen kunnen. Of wat er gebeurt als we straks nog meer controle krijgen over lijf en leden als printing van organen mogelijk is of als de mens tweehonderd wordt of als we telepatisch met vrienden en familie in contact staan …

Het is op die momenten dat je als nuchtere Hollander denkt: dit gaat me boven de pet. Dit is ver van mijn bed. Maar tegelijk voel je dat deze groep denkers en doeners een weg voor zich ziet die ingeslagen gaat worden. Net als midden jaren negentig toen dat internet nog klein was, maar de voorhoede met zijn visies en visioenen mijlenver vooruit was. En de wereld en mogelijkheden die de pioniers van toen voor zich zagen, zijn meer dan werkelijkheid geworden …

“Techniek is neutraal”

Of nieuwe mogelijkheden alleen maar goed zijn? Nee. Of er geen gevaren dreigen? Natuurlijk. Maar uiteindelijk is het wat Kevin kelly zegt: techniek is neutraal, wat we er mee doen bepaalt de mens. Met een 3D-printer kun je kunst maken en kun je wapens maken. Zo zal het met andere nieuwe technieken ook gaan. Maar daar zijn we uiteindelijk zelf bij.

Fast Moving Targets deed twee dagen verslag van Quantified Self Europe en interviewde een grote en diverse groep. Ga er voor zitten, de playlist met 20 interviews staat hierboven. Maar voor je gaat kijken, bedanken we de Amsterdam Economic Board die dit mogelijk maakte!

Credits afbeelding: er.ramirez