Ross Dawson: de rol van de futurist

Keynote bij The Dutch Future Society

Op woensdag 18 september organiseerde de nog recent opgerichte ’toekomst-vereniging’ de Dutch Future Society een keynote-lezing door de Australische futurist Ross Dawson over de rol van de futurist. Voor mij een uitgelezen kans om Ross Dawson nu eens in het echt te horen spreken. Een futurist als spreker voor een publiek van Nederlandse toekomstvorsers, dat kan een interessant avondje worden…

De futurist als merk

Dawson is een kalme, rustige spreker, hierin verschilt hij al in ieder geval van een aantal andere trendwatchers en futuristen die ik heb zien spreken. Hij start met een korte introductie over zichzelf en zijn achtergrond waarin hij praat over Ross Dawson als een merk, zoals hij zelf zegt. Met een logo. Dit personal brand heeft hij over de loop der jaren consequent gehanteerd en sterker gemaakt. Dit verschaft hem de benodigde authoriteit (‘credibility‘) om dingen te melden als futurist die mensen ook echt aanzetten tot nadenken. Want dit is een belangrijk doel voor Dawson, dat mensen gaan nadenken. Over de toekomst, maar daardoor vooral over het hier en nu.

The future is unknowable

Na de introductie opent Dawson gelijk met een onverwacht statement voor een futurist:

“Over het algemeen vind ik het geen goed idee om voorspellingen te doen. Hoewel ik er soms niet aan ontkom.”

Vervolgens legt hij uit dat niemand de pretentie moet hebben te denken de toekomst daadwerkelijk te kunnen voorspellen. Wat wel kan is trends duiden en daaruit mogelijke scenarios voor een toekomstige wereld schetsen én visualiseren. Want Ross werkt in zijn presentaties vooral visueel en de laatste tijd ook steeds vaker in 3D. Want dit is volgens hem hoe mensen het beste informatie verwerken.

De rol van de futurist is dus niet daadwerkelijk voorspellen, maar mogelijke toekomstige scenario’s schetsen. Scenarioplanning is een gestructureerde manier om na te denken over mogelijkheden en op zijn website beschrijft Dawson hoe hij scenarioplanning doet. De uiteindelijke scenario’s moeten een balans zijn tussen ‘plausibility‘ en ‘stretchability‘. Met andere woorden, het beeld dat mensen wordt geschetst, moet er een zijn dat je bijna niet kunt bevatten als je er naar kijkt met een hedendaagse blik en tegelijkertijd voldoende geloofwaardig om je er over na te laten denken. Te denken dat het inderdaad echt die kant op zou kunnen gaan. En wat dat dan betekent voor … (vul maar hier in wat je eigen invalshoek is).

Het doel van Dawson, en voor hem de rol van een futurist, is om mensen aan het denken te zetten, ‘thought-provoking‘ te zijn. Hij wil mensen een kader geven om breder en verder te kunnen kijken en meer effectief te denken. Zijn overtuiging is dat mensen hierdoor in het heden betere beslissingen kunnen nemen.

Dawson’s werkwijze

Wat Ross Dawson doet als futurist, is het verzamelen van grote hoeveelheden informatie. Hiervoor maakt hij gebruik van crowdsourcing en hij heeft een geavanceerde socialmedia-‘set-up’ met lijsten en filters. Deze set-up is hij via een van zijn bedrijven nu aan het omzetten in een tool die te zijner tijd publiekelijk beschikbaar komt. Vervolgens destilleert hij uit al deze informatie de grotere lijnen, de thema’s of kaders (‘frames‘) zoals hij dit noemt. Het echte werk bestaat vervolgens uit het simplificeren, terwijl de waarde van de informatie intact blijft, en visualiseren van de informatie zodat mensen dit makkelijk tot zich kunnen nemen.

De grote thema’s

De grote thema’s of ‘frameworks‘ die Dawson ziet en waarover hij publiceert en spreekt zijn de volgende.

Living networks

‘Living networks’ vormen een van de belangrijkste kaders die we vandaag de dag hebben. Alles en iedereen wordt in toenemende mate met elkaar verbonden. Zelfs zover, dat we kunnen zeggen dat we als wereld een hoger-niveau organisme aan het worden zijn. Een planeet-omvattend en mensheid overstijgend wezen. Dit is vooral zichtbaar op het web – het internet spiegelt wie we zijn als menselijk collectief.

The future of media

‘The future of media’, oftewel ‘Newsscape‘, is voor mij persoonlijk ook een zeer interessant thema.

Waarde zit steeds meer in uitwisseling van immateriële zaken, dus bijvoorbeeld digitale media in plaats van printed media. Dawson heeft zelfs een voorspelling gedaan over het uitsterven van fysieke kranten in verschillende geografieën: ‘The Newspaper Extinction Timeline‘. Hoewel hij niet van voorspellen houdt, is deze plaat daadwerkelijk onderbouwd door research en analyse van wereldwijde trends in onder andere adoptie van technologie. Het levert in ieder geval interessant discussiemateriaal en hij slaagt hiermee wat mij betreft in zijn opzet ‘thought-provoking‘ te zijn. De belangrijkste verschuiving in de media-economie is volgens Dawson dat media worden gemaakt door ons allemaal. Media-organisaties hebben niet langer het monopolie op productie en distributie en daardoor minder controle over het publiek en de inkomsten die daaruit te genereren zijn.

The future of work

We weten dat we banen aan het vernietigen zijn en ook dat we dit altijd al hebben gedaan. Door vooruitgang hebben we echter altijd weer meer banen gecreëerd. Het grote vraagteken nu is of dit ons nu ook lukt, in deze tijd van verregaande automatisering en streven naar efficiëntie. Crowdsourcing is ook een belangrijke trend, een van de zaken waar Dawson veel mee bezig is, en ook zelf graag gebruik van maakt.

Creating Ourselves

We zien steeds meer een samengaan van mens en machine. In de toekomst zal technologie, die zich bijvoorbeeld nu al verplaatst van de hand naar de neus (zoals bij Google Glass), steeds nauwer verbonden worden met ons lichaam en ons dagelijks functioneren. Sommigen zullen er bewust voor kiezen hier niet in mee te gaan en dan onstaat er een scheiding in de mensheid. Wanneer we kunnen kiezen wie we zijn, hoe we eruit zien, wat we kunnen… wie kiezen we dan te worden? En zijn we dan nog onszelf?

Dit zijn grote vragen, zoals wel bleek uit de discussie die vervolgens op gang kwam. Van techniek tot filosofie en ethiek. Hoe kunnen we een geestelijk gezonde gemeenschap worden? Een meer verstandige manier vinden om de wereld vorm te geven? Vragen waarop we nu natuurlijk geen antwoord hebben, zelfs niet na afloop in de bar.

Verzamelen, duiden en aan het denken zetten. Dat is het voornaamste doel van Ross Dawson. En dat is voor hem de rol van een futurist: mensen laten geloven dat we in staat zijn tot actie en onze eigen toekomst te creëren.

Credits afbeelding: David Sifry (CC)