Marleen Stikker (DDS/De Waag): “Het internet is kapot”

Twintig jaar geleden opende De Digitale Stad officieel haar deuren. Internet stond nog in de kinderschoenen. Maar een kleine groep enthousiastelingen, waaronder Marleen Stikker, wist het de politiek en andere partijen te overtuigen het plan financieel te steunen. “Het doel was om die technologie toe te eigenen voor het publieke domein, voor gewone mensen, dus niet per se hackers en nerds.” De gemeenteraadsverkiezingen van maart 1994 waren een mooie aanleiding. De Digitale Stad kon worden ingezet om de kloof tussen politiek en burgers te verkleinen. Fast Moving Targets sprak met Marleen Stikker over De Digitale Stad, 20 jaar later.

“Eén van de belangrijkste dingen die we toen hebben gedaan is het hele bestuurlijke informatiesysteem van de gemeente Amsterdam online brengen.” Door toedoen van een ambtenaar die het wel een goed idee leek. Zonder formele besluitvorming of duidelijk beleid. Gewoon doen. Met als gevolg dat De Digitale Stad een plek kon worden waar burgers naast hun (vaak) eerste ervaring met internet ook veel informatie konden vinden die eerder niet voorhanden was.

“De discussiegroepen waren misschien niet altijd even succesvol, maar dat het een podium en een plek kon zijn waar je beter geïnformeerd kon worden dan politici zelf, dat bewees zich al vrij snel. De mensen van kraakpand de Omval hadden die bestuurlijke informatie gevonden en doorgespit en kwamen zeer goed beslagen ten ijs in een raadsvergadering. Dat vond ik heel mooi: er kwam hierdoor gelijkheid.”

Bron afbeelding: DDS.nl

“Shareholder value prefereert boven robuuste technologie”

Gelijkheid die niet langer vanzelfsprekend is, meent Stikker. “Wat we nu vandaag de dag zeker weten, is dat het internet verzwakt wordt omdat ‘men’ die macht, die informatiepositie helemaal niet uit handen wil geven. Dus internet open en vrij te houden is een permanente strijd.” Een strijd die de gewone burger dreigt te verliezen. “Als je goed onder de motorkap van internet-technologie kijkt, dan zijn er drie redenen waarom het totaal verzwakt is en als we niks doen we het in ieder geval niet meer kunnen gebruiken zoals we het gebruikt hebben.”

Ten eerste. Het internet vandaag de dag draait vooral om geld. “Shareholder value prefereert boven robuuste technologie. De fora waar de protocollen voor die technologie wordt vastgesteld, daar zie je niet meer die publiek denkende wetenschappers van weleer, daar zitten allerlei andere belangen.”

Ten tweede. Het internet wordt, zoals inmiddels bekend, op grote schaal gebruikt om af te luisteren en vast te leggen. Een kwestie waarnaar de onafhankelijke onderzoeker en hacker Jacob Appelbaum veel onderzoek heeft gedaan. “Je hoeft maar even naar een presentatie van Appelbaum te kijken en je weet dat je het internet op geen enkele manier kunt vertrouwen.”

Jacob Appelbaum (bron: Wikipedia/Thomas Klenze)

Ten derde. Het laatste punt van zorg: internet groeit uit haar eigen jas. Het ipv4-protocol voldoet niet langer, we moeten overstappen naar ipv6.

Stikker denkt dat dit laatste wel goed komt, maar is oprecht bezorgd over de eerste twee punten, waarbij we de schuldvraag ook bij onszelf moeten neerleggen. “We hebben het zelf gedaan. We zijn zelf gaan leunen op gratis diensten en zijn veel te makkelijk geweest met het weggeven van gegevens. We gebruiken geen encryptie, we zijn veel te naïef. We zijn ook gebruikers geworden, we zijn geen makers meer of bewoners, zoals in de begindagen. We onderschatten het destructieve effect van de ontwikkelingen: er zijn allerlei systemen onderuit gehaald en er is een hele grote contrabeweging die via wetgeving of lobby’s op alle mogelijke manieren het internet onder controle probeert te krijgen.”

“De cirkel is rond”

Controle die gelukkig niet zonder slag of stoot wordt overgedragen. “Journalisten doen internationaal hun werk nu met Snowden. In Nederland mag het wel een tandje meer, vind ik. Ik vind het erg terughoudend wat er op dit moment door de Nederlandse journalistiek gebracht wordt. De politiek is totaal afwezig in de discussie. Onbegrijpelijk, of niet? Maar dan moeten we ons echt zorgen maken over de reden waarom Plasterk en anderen helemaal niks doen op dit vlak en zich niet uitspreken. Dus eigenlijk vertrouw ik toch weer op hackers en kunstenaars en ontwerpers.”

Vandaar dat ter gelegenheid van jubileum van De Digitale Stad niet alleen feest gevierd wordt, maar ook wordt nagedacht en gepraat onder het motto ‘You broke the internet’. Met de bedoeling dat er een roadmap wordt gepresenteerd voor de komende jaren. Een kaart die gewone mensen laat zien hoe ze internet wel veilig en betrouwbaar kunnen gebruiken. De mogelijkheden die je daarvoor hebt, de keuzes die je kunt maken. Zodat je met gelijke middelen aan de slag kunt gaan. En daarmee is de dan cirkel twintig jaar later rond.