De grote mythen van ons brein vakkundig ‘busted’

Uitgelezen: Great Myths of the Brain van Christian Jarret

Voor mij ligt het nieuwe boek van dr. Christian Jarret, een expert op het gebied van psychologie en neuroscience. Het is een imposante schatkist van meer dan 300 pagina’s geworden over de mythes van het brein. Helder beschrijft de auteur allerlei neuro-nonsensverhalen. En dat doet hij grondig: stap voor stap worden meer dan 40 grote mythes besproken. Hij baseert zich hierbij op de laatste wetenschappelijke onderzoeken en organiseert daar waar nodig aanvullende interviews met de meest erkende neurospecialisten ter wereld. Hierdoor is zijn boek een zeer gezaghebbend werk geworden. En in tegenstelling tot wat je zou verwachten, is het boek heel vlot geschreven. Dit maakt het tot een gaaf kerstcadeau voor jezelf of anderen.

Zes tips om zelf de onzin te kunnen herkennen

Het boek begint met een mooie introductie waarin Jarret zes tips geeft hoe je zelf zin van onzin kunt onderscheiden in de neuroverhalen in de media:

• Als iemand het woord ‘neuro’ gebruikt, betekent het niet dat de genoemde argumenten ook daadwerkelijk kloppen.
• Probeer te ontdekken of er een conflict of interest bestaat. Bijvoorbeeld een publicatie over neuromarketing in een niet ge-peerreviewde publicatie door een doctor of professor die aandeelhouder blijkt te zijn in de neuromarketingfirma waarvan hij de resultaten beschrijft.
• Pas op voor enorme overdrijving. Zo is het bijvoorbeeld onmogelijk dat je met behulp van brainscans kunt bepalen of iemand liegt of niet.
• Neem verleidelijke metaforen niet serieus. Voorbeeld hiervan is dat wij allemaal nastreven in balans te leven, maar dat is wat anders dan de suggestie die door sommigen wordt gewekt dat het mogelijk is om de activiteiten in onze twee hersenhelften in evenwicht te brengen.
• Probeer na te gaan of voldaan is aan hoge kwaliteitsvoorwaarden bij het onderzoek, zoals gerandomiseerde (door toeval bepaalde), placebo-gecontroleerde trials (sommige proefpersonen krijgen een placebo toegediend) en/of dubbelblinde testen (zowel de proefpersoon als de onderzoeker weten niet of iemand de placebo behandeling heeft gekregen).
• Probeer het verschil te begrijpen tussen correlatie (twee variabelen houden verband met elkaar) en causaliteit (de ene variabele is de veroorzaker van een effect bij de andere variabele).

Als je dan nog steeds onzeker bent over wat er gezegd wordt, kun je deze bloggers volgen die regelmatig de nieuwste onderzoeken beschrijven.

• Mindhacks – @mindhacksblog
• Neuroskeptic – @Neuro_Skeptic
• Neurocritic – @neurocritic
• Neurobollocks – @neurobollocks

Veel lof voor het boek

Indeling boek

De auteur legt uiteraard de echte werking van de hersenen zeer goed uit en bespreekt vervolgens meer dan 40 breinmythes die ingedeeld zijn in acht hoofdstukken. Daarin komt er een aantal zeer vaak gehoorde voor, zoals: we gebruiken maar 10 procent van ons brein, mensen die meer rechterbrein georiënteerd zijn hebben meer creatieve vermogens, de groei van breincellen stopt bij de volwassenheid en de hersenen van vrouwen zijn meer in balans dan die van mannen.

Daarnaast beschrijft hij ook breinmythes die te maken hebben met de structuur van de hersenen, technologie en de hersenen, de werking van perceptie en actie en een aantal afwijkingen van de hersenen.

Ook wordt een aantal in ons vakgebied voorkomende breinmythes besproken, zoals over neuromarketing, de onjuiste verschillen tussen de werking van het linker- en rechterbrein die ik laatst in een presentatie van een auteur zag en de vooralsnog onbewezen werking van spiegelneuronen die ook wel eens opgevoerd worden in vakliteratuur.

Bij het stuk over neuromarketing citeert Jarrett onder andere de auteurs Dan Ariely en Gregory Berns (2010) “Het is nog niet duidelijk of neuro-imaging betere data geeft dan ander marktonderzoekstechnieken”. Alhoewel de auteur zeer sceptisch is, geeft hij wel aan dat het misschien mogelijk is dat neuroscience in de toekomst ooit een grotere, wellicht complementaire bijdrage kan leveren aan het beter begrijpen van marketingcommunicatie-effecten dan alleen de ontwikkeling van nieuwe producten.

Zo beschrijft hij een voorbeeld waarbij het effect van het vetgehalte in een nieuwe voedingsproduct en de prettige smaak herleid kunnen worden naar activiteiten in specifieke hersengebieden. Hij blijft echter waarschuwen voor het gevaar van ‘reverse inference‘.

Samenvattend: de boek-KPI-score

Great Myths of the Brain van Christian Jarrett scoort als volgt:

Disclaimer: Elke recensie van mijn hand is een puur persoonlijke beoordeling van een boek. Ik zal hierbij altijd proberen om zo oprecht mogelijk te melden wat ik van een boek vind. Hierbij schuw ik ook de kritiek niet. Dat werkt wat mij betreft overigens twee kanten op. Als je het dus als auteur of lezer niet eens bent met mijn zienswijze, stel ik het alleen maar op prijs als je dat laat weten.

Referentie

• Jarrett, C. (2014). Great Myths of the Brain. John Wiley & Sons.