Teun Gautier (De Coöperatie): “Werken aan een vitaal en duurzaam ecosysteem van freelancers”

Het journalistieke werkveld is snel aan het veranderen. Waar journalisten vroeger een vaste baan bij een krant of een blad hadden, zie je tegenwoordig steeds vaker kleine kernredacties ondersteund door een legertje aan freelancers. “Dus we moeten met elkaar nadenken over hoe we ervoor kunnen zorgen dat dat ecosysteem van freelancers vitaal en duurzaam is”, aldus Teun Gautier, voormalig uitgever van De Groene Amsterdammer. Hij bedacht De Coöperatie.

“Eén juni gaan we formeel open. We zijn eigenlijk een bedrijf. Een bedrijf dat diensten levert. Journalistieke diensten, communicatie-diensten, maar die worden niet gemaakt door werknemers maar door aangesloten ZZP-ers.”

Leden betalen twintig euro per maand. Gautier verwacht dat de Coöperatie hen gemiddeld tussen de 5000 en 10.000 euro extra aan omzet kan opleveren. Niet omdat er meer journalistieke klussen voor het oprapen liggen, maar omdat journalisten zullen worden aangemoedigd hun specifieke kennis breder weg te zetten. “Ik geloof dat een journalist, zeker als die gespecialiseerd is, meerdere vormen van overdracht kan kiezen. Dus hij kan een stuk schrijven, maar kan ook consultant zijn of een congres leiden of daar spreken. Dus in die zin geloof ik dat het vak van de journalist, in de zin van iets weten en dat overdragen, wel breder gaat zijn in de toekomst dan het nu is“

Schaal is strategisch natuurlijk een heel belangrijk voordeel: een groot bedrijf kan scherper inkopen en dat voordeel heeft de zelfstandige niet.

Kiezen voor een bredere inzet en profiteren van de voordelen van een groep. Dat is waar de Coöperatie voor staat. “Schaal is strategisch natuurlijk een heel belangrijk voordeel: een groot bedrijf kan scherper inkopen en dat voordeel heeft de zelfstandige niet. Een ander voorbeeld betreft stagiaires: een zelfstandige journalist kan vrijwel geen stagiaire hebben, maar bij de coöperatie gaan we zo meteen een aantal stagiaires aanstellen waarvan jij als zelfstandige kan zeggen: ik wil op dinsdag met Marietje of Jan samen aan dit onderzoek werken. Dus dat betekent dat je die drie dingen, geld verdienen, infrastructuur en schaal, ineens gaat aanbieden aan de zelfstandige ondernemer.”

Gautier heeft meer voorbeelden. “Stel we hebben zometeen vijfhonderd leden, honderd daarvan hebben een leuke website over zichzelf waar ze op publiceren. Die kunnen daar zelf niet of nauwelijks bannerinkomsten op genereren, dat is heel lastig. Wij zeggen straks met het bureau: we hebben honderd websites met twee miljoen uniek bereik en wij willen daar banners op zetten. Dan kun je als lid zeggen: ik wil wel meedoen dan zorgen wij dat de bannering omzet op jouw site komt en dat wordt aan jou overgemaakt. Een typisch voorbeeld van hoe je met schaal dingen kunt doen die je zelfstandig moeilijker kunt doen.”

Daarnaast kun je denken aan collectieve verzekeringen of gespecialiseerde boekhouders tegen gereduceerd tarief. Net zoals, dankzij nauwe samenwerking met Reporters Online, de Blendle-button die voor alle leden beschikbaar komt. “Reporters Online zou wel eens het publishing platform kunnen worden van een hele grote groep zelfstandige journalisten, niet alleen hier in Nederland maar ook daar buiten. Als ik een publicatieplatform heb waar 10.000 zelfstandige freelance journalisten op publiceren dan heb ik een enorm volume per week. Dat betekent dat ik uit Reporters Online een feed over sport kan trekken. Ik tag het en dan maak ik voor jou speciaal een feed over sport, dus dat betekent dat we wel degelijk de freelancer zelf de content kunnen gaan laten exploiteren.”

Het traditionele model is dood, maar er is een nieuw model waarmee heel veel geld te verdienen is. Veel meer dan we nu doen en dus niet alleen maar in de journalistiek en informatiemarkt maar ook daar buiten.

Hoewel het niet goed gaat met veel kranten en bladen, gaat het volgens Gautier niet slecht met de journalistiek. “We leven in een informatietijdperk. We hebben nog nooit zoveel hoog opgeleide mensen gehad. Informatie is één van de belangrijkste en daarmee één van de meest waardevolle producten van deze tijd. Wat er mis is gegaan: het is niet de crisis van de journalistiek, maar van de uitgeverij. Een traditioneel uitgeverij product met een traditionele infrastructuur, die zijn niet in staat geweest om de beweging mee te maken.”

Het oude verdienmodel dat bestaat uit advertentie-inkomsten en abonnees werkt niet meer. “Advertising en subscription zijn allebei dood.” Natuurlijk komst er nog geld binnen dankzij abonnee’s, maar het oorspronkelijke idee dat mensen willen betalen voor een breed palet aan inhoud staat onder druk. “Ik geloof echt dat het het einde is voor die krant die zegt voor 400 euro zorgen wij dat jij alles weet dat je moet weten.”

“Het migreert naar een heel hybride manier van geld verdienen. De Correspondent bijvoorbeeld verdient zijn geld met abonnementen of lidmaatschap, met sprekers, met hun eigen boeken die ze uitgeven en ze hebben evenementen. Dus het traditionele model is dood, maar er is een nieuw model waarmee heel veel geld te verdienen is. Veel meer dan we nu doen en dus niet alleen maar in de journalistiek en informatiemarkt maar ook daar buiten.”

Gautier adviseert kranten en bladen meer onderscheid te maken tussen product en propositie. “Ik werkte ooit bij het Concertgebouw. Daar is het product een heel mooi concert in een hele mooie zaal. Dat is 34 euro waard, de gemiddelde kaartprijs. Maar de propositie was: wij verrijken de levens van mensen middels onze muziek. Dat is veel meer waard. En dan kun je ook zeggen: als dat is wat we doen dan kun je ook concertreizen naar Sint Petersburg organiseren, we kunnen een Academie oprichten, dus dan ga je verbreden. Ik denk dat wat Elsevier en Vrij Nederland niet goed hebben gedaan is nadenken over de propositie: de werkelijke waarde die ze toevoegen voor mensen. Zij maken een blad. En een blad is een stapel papier met een nietje erin, dat heeft helemaal geen waarde. En je moet veel beter nadenken over wat je nu echt onontkoombaar regelt: waartoe ben je op aarde.”

De Coöperatie gaat op 1 juni officieel van start. Geïnteresseerden kunnen zich nu al aanmelden.