Niet robots, maar mensen zijn de monsters

Westworld, de nieuwe sciencefictionserie van HBO, is een futuristisch wildwestpretpark waarin levensechte robots de seksuele en gewelddadige wensen van kapitaalkrachtige bezoekers in vervulling laten gaan. Moorden, martelen, plunderen en verkrachten: vrij van morele ballast kan in Westworld elke menselijke zonde naar hartelust worden botgevierd. Aan het eind van de dag worden de androïde robots opgelapt en hun geheugen netjes gewist, zodat de volgende dag het toneelspel opnieuw kan beginnen: het is Groundhog Day in The Matrix.

De serie is gebaseerd op de gelijknamige cultklassieker uit 1973 van regisseur en bestsellerauteur Michael Crichton, bekend van onder andere Jurassic Park. In het origineel waren de robots de gewetenloze moordmachines, in 2016 zijn de rollen radicaal omgedraaid: de pretparkbezoekers zijn nu de echte monsters. De menselijke hybris is de wortel van al het kwaad.

Scenarist Jonathan Nolan, die eerder met zijn beroemde broer Christopher werkte aan films als Memento, The Dark Knight en Interstellar, schreef samen met zijn vrouw Lisa Joy Coleman de nieuwe serie en regisseerde de eerste en laatste aflevering van het eerste seizoen. “Sinds de film, die toch al meer dan veertig jaar oud is, is er zoveel met kunstmatige intelligentie gebeurt, dat een wereld als Westworld een niet ondenkbare mogelijkheid is”, aldus Nolan in de Los Angeles Times. “Bovendien kun je er ook een filosofische wending aan geven. Zijn mensen in wezen niet veel slechter dan de geprogrammeerde robots die aan al hun wensen moeten voldoen? Onze serie onderzoekt de grenzen van het menselijk gedrag. Waarom zijn wij mensen zo fucked up?”

Van kwaad tot erger

Westworld stelt prangende vragen over onze onmenselijkheid. Het draait in de serie niet om het ontluikende zelfbewustzijn van de robots, maar om de vraag wanneer de mens de zijne is kwijtgeraakt.

Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de wereld van Westworld wel degelijk een mogelijk toekomstscenario is. Zo heeft de London School of Economics in samenwerking met ‘s werelds grootste banden- en rubberproducent Goodyear onderzoek gedaan naar de mate waarin automobilisten bereid zijn de weg te delen met zelfrijdende auto’s. “Zelfrijdende auto’s worden ontworpen om op een voorspelbare wijze de verkeersregels te respecteren, maar minder voorspelbaar is hoe menselijke bestuurders zullen reageren op gerobotiseerde bestuurders”, zegt Olivier Rousseau, vice president consumer tire business voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika bij Goodyear.

Bron afbeelding: Autonomous Vehicles – Negotiating a Place on the Road (pdf)

Uit de enquête, gehouden onder 12.000 bestuurders in 11 landen, en diverse focusgroepen blijkt dat met name agressieve autorijders de komst van deze voertuigen toejuichen. Zij zien de autonome auto’s met hun rijhulptechnologieën als een buitenkans om voor te dringen. De ingebouwde veiligheden zorgen ervoor dat deze auto’s direct op de rem trappen wanneer ze in gevaar worden gebracht door medeweggebruikers.

Onderzoekers van verschillende Japanse universiteiten hebben ook het gedrag van kinderen ten aanzien van een robot getest. Zo mocht de Robovie 2-robot in een winkelcentrum te Osaka zelfstandig rondrijden. Volwassenen gingen netjes aan de kant als de robot daarom vroeg, kinderen daarentegen reageerden minder vriendelijk. De robot werd door de kinderen onder meer uitgescholden, geschopt en geslagen. Ook werden er diverse voorwerpen naar zijn ijzeren hoofd gegooid.

Kopje kleiner

Een erger lot overkwam de liftende robot genaamd Hitchbot. Deze robot was het werk van Canadese wetenschappers verbonden aan de Ryerston University in Toronto en de McMaster University in Hamilton. Het was een sociaal experiment, bedoeld om te onderzoeken of mensen robots wel vertrouwen.

Zijn makers hadden Hitchbot een vriendelijk uiterlijk gegeven. Armen en benen gemaakt van blauw plastic, gele handschoenen, laarzen in een bijpassende kleur en lampjes als ogen. Vervolgens hadden ze een briefje met zijn eindbestemming op zijn lichaam gespeld en langs de weg gezet, om te kijken hoe ver de robot zou komen.

Zo reisde de robot van locatie naar locatie doordat voorbijgangers hem langs de weg oppikten en elders op zijn vervolgroute weer achterlieten. Via gps kon Hitchbots locatie voortdurend in de gaten worden gehouden. Ook publiceerde de robot foto’s van zichzelf en zijn omgeving op zijn persoonlijke Instagram-account en Facebook-pagina.

Na verschillende reizen door Europa en de Verenigde Staten werd zijn reis in de Amerikaanse staat Philadelphia ruw afgebroken. Vandalen rukten de kop van zijn romp en dumpten hem ergens langs de weg. “Oh jee, mijn lichaam is beschadigd”, valt te lezen in een van de laatste tweets op het Twitter-account van de robot. “Soms gebeuren er slechte dingen met goede robots.”

Oh dear, my body was damaged, but I live on with all my friends. Sometimes bad things happen to good robots! #hitchBOTinUSA

— hitchBOT (@hitchBOT) August 1, 2015

Kijkend naar de toekomst is het nog maar de vraag of wij mensen bang moeten zijn voor de opmars van robots in ons dagelijkse bestaan. Voordat ze de kans krijgen het menselijk ras overbodig te maken, hebben we ze al een kopje kleiner gemaakt…