Het geheim van een gloedvolle kerst- of nieuwjaarstoast

Veel managers hebben er rond deze tijd van het jaar een beetje buikpijn van: wat zal ik eens zeggen tijdens de kerst- of nieuwjaarsborrel? Het is misschien wel het moeilijkste praatje van het jaar omdat er iets heel anders van je verwacht wordt. Je hebt geen slides om je aan vast te houden en je hoeft niemand ergens van te overtuigen. Cognities brengen je in dit geval dus helemaal nergens. Daar sta je dan met een glas in je hand terwijl je collega’s je verwachtingsvol aankijken. Het enige dat je hoeft te doen is te inspireren. Maar ehm… hoe doe je dat eigenlijk? Hoe breng je dat warme kerstgevoel over in een toast?

Bij de Oude Grieken was het een compliment als men je pathetisch noemde. Als je pathos, emotie, bij de ander kon opwekken, werd je gezien als een uitstekende beïnvloeder. Emotioneren maakt tenslotte het verschil tussen je luisteraar wel of niet in beweging krijgen.

Ga maar na: hoe vaak zijn we het niet roerend eens geweest met een verhaal waarmee we in de praktijk niets meer gedaan hebben? Zonder emotie hebben je woorden geen echt effect. En dat geldt tijdens de feestdagen dubbel. Je zult je collega’s dus moeten raken. En verhalen zijn daar een uitgelezen middel voor.

Het touwtje van Terlouw

Kijk maar eens naar de veelgeprezen DWDD-speech van Jan Terlouw. Terlouw wil het verlangen naar een samenleving opwekken waarin mensen elkaar vertrouwen. Hij doet dat door een veelzeggend beeld uit het verleden te schetsen: een straat waarin de touwtjes nog uit de brievenbussen hangen.

Of neem de beroemde MH17-speech van Frans Timmermans. Hij wil de VN-leden doordringen van de ernst van deze ramp en doet dat door een beeld te schetsen van het laatste moment van deze vlucht. Gedetailleerd omschrijft hij hoe de passagiers elkaars hand pakken en elkaar in een laatste woordeloos moment aankijken.

Zowel Terlouw als Timmermans weten met hun verhalen het hart van hun luisteraars te raken en brengen daarmee echt iets in beweging. Maar hoe krijg je dit soort inspiratie in een eenvoudige kerst- of nieuwjaarstoast? Gebruik hiervoor het volgende recept. Het kost wat meer voorbereiding, maar je hebt gegarandeerd succes.

Recept voor een gloedvolle kerst- of nieuwjaarstoast

1. Bedenk wat je wilt zeggen

Wat is het belangrijkste dat je wilt communiceren? Het spreekt voor zich dat je hiervoor een positief uitgangspunt neemt. Maak deze gedachte zo concreet mogelijk. Een boodschap als “Wat hebben jullie hard gewerkt” is een cliché en leent zich niet goed voor inspiratie. Clichés zijn de grootste vijand van gevoel, algemeenheden zeggen ons niets. Maak het dus zo specifiek als mogelijk: “Onder soms onmogelijke omstandigheden hebben jullie dag-in-dag-uit geweldig werk geleverd.”

In deze kerstboodschap van de Limburgse Tuin- en Landbouwbond hebben de makers een nogal clichématige boodschap bedacht: “Na regen komt zonneschijn”. Vervolgens wordt ook nog eens het verkeerde deel van deze boodschap benadrukt doordat alleen de negatieve aspecten geïllustreerd worden. Wat vooral blijft hangen is dat het geregend heeft. En dat is nou net het gevoel dat ze niet over willen brengen.

2. Zoek er een verhaal bij

Bedenk welke voorbeelden uit het afgelopen jaar passen bij jouw kerngedachte. Wat is de meest veelzeggende anekdote als het over deze boodschap gaat? Pas op: het zijn meestal niet de spectaculaire verhalen. Juist hele kleine scènes kunnen ontzettend veel zeggen.

Denk ook hier weer terug aan Terlouw: als hij wil zeggen dat we elkaar niet meer vertrouwen, vertelt hij geen spectaculair verhaal over een gewelddadige burenruzie, maar schetst hij het beeld van touwtjes die niet meer uit de deuren hangen. Het kleine laat veel meer ruimte voor onze verbeelding.

Zoek voor je eigen speech zo’n moment: de collega die om zes uur ‘s ochtends al op kantoor zat om die belangrijke brainstorm voor te bereiden, of de manager die het colbertje van een gestrest teamlid bij de stomerij afhaalde om hem te helpen. Dit soort scènes illustreren het doorzettingsvermogen van je collega’s beter dan dat heroïsche verhaal over die grote opdracht die tòch binnenkwam.

Oh, en vergeet niet om details te verwerken in je verhaal. De stelregel voor een aansprekende anekdote is eenderde feiten, tweederde omschrijvingen. Wees dus niet te zuinig met de details. Wat voor dag was het? Wat voor kleren droeg je collega? Hoe keek hij? Hoe concreter je anekdote, hoe meer je tot de verbeelding en het hart van je luisteraar spreekt. Een bijkomend voordeel is dat we graag naar een goed uitgewerkt verhaal luisteren: het verhoogt de amusementswaarde van je toast enorm.

Deze – onbedoeld – hilarische kerstboodschap van de Radboud Universiteit ging deze week viral vanwege het knullige karakter ervan. In vrijwel alle opzichten wordt hier de plank misgeslagen. Het verhaal is een lange aaneenschakeling van statements. Vrijwel niets wordt geïllustreerd, waardoor we ons hoofd er onmogelijk bij kunnen houden. Het is een cognitieve presentatie in een kerstdecor.

3. Breng orde aan

Een inspirerende toast heeft drie ingrediënten: een boodschap, een anekdote en een klein stukje uitleg. De volgorde die je hanteert bepaal je zelf. Je kunt beginnen met je anekdote, gevolgd door een stukje uitleg en een boodschap.

Je heft het glas en start met je anekdote:

Bert, ik weet het nog goed. Het was maandagochtend 6 maart en we hadden die ochtend de gevreesde brainstorm met Dexota. Ik was extra vroeg naar kantoor gekomen en trof jou daar tot mijn stomme verbazing al aan. Het was zes uur. Je zat als een bezetene te typen en zag niet eens dat ik binnenkwam… etcetera.

Na deze anekdote kun je uitleggen dat dit heel tekenend is voor het team. Niemand maakt zich er makkelijk vanaf, hoe vervelend de klant ook is of hoe kort de tijd. Daarna kun je afsluiten met je boodschap:

Jullie hebben onder soms onmogelijke omstandigheden dag-in-dag-uit fantastisch werk geleverd.

Je kunt deze volgorde ook omkeren. Begin met de boodschap, waarna je een stukje duiding geeft en eindigt met een anekdote. Elke volgorde is prima, zolang je maar geen van de ingrediënten weglaat.

Tot slot de geslaagde kerstboodschap van de ceo van Daimler. De boodschap is vooral een gevoel: het was een prachtig jaar en we gaan nog veel meer mooie dingen doen. Alles wordt in een lekker tempo geïllustreerd, de setting en beelden zijn origineel en de ceo is benaderbaar en gebruikt mooie inclusieve taal – veel “wij” en “jij”. Goed opgebouwd ook. De kijker staat hier helemaal centraal en wordt verrast, gecomplimenteerd en gemotiveerd. Gloedvol!

Beetje lef

Gelukkig hoef je geen Daimler, Timmermans of Terlouw te zijn om een warm gevoel over te brengen. Ook heb je geen gelikte video nodig. Een mooi verhaal, een goed glas wijn en een beetje lef doen al wonderen. Echt. We wensen je een inspirerende toast toe!