Roodkapje en hoe je een verhaal vermoordt in 7 stappen

Hallo! Wat fijn dat je dit stukje wilt lezen, ik hoop dat je er eens lekker voor bent gaan zitten. Mijn naam is Natalie Mieras, ik ben een storytelling-expert en wil je graag een verhaal vertellen. Mijn verhaal valt in zeven delen uiteen. We gaan het hebben over de volgende onderwerpen…

1. De aanleiding: gesprek tussen Roodkapje en haar moeder.
2. De reis deel 1: Roodkapje onderweg naar haar oma.
3. De ontmoeting: Roodkapje spreekt met de wolf.
4. De reis deel 2: Roodkapje vervolgt haar weg naar oma.
5. De verrassing: Roodkapje ontdekt dat ze niet met oma spreekt.
6. De moord: Roodkapje wordt opgegeten.
7. De bevrijding: Roodkapje wordt bevrijd door de boswachter.

Ik hoop dat het zo helder is. Als er verder geen vragen zijn, gaan we snel beginnen. Er was eens een lief klein meisje. Iedereen hield veel van haar, maar haar grootmoeder het allermeeste. Ze gaf Roodkapje een rood fluwelen mutsje, en omdat het haar zo goed stond en ze nooit meer iets anders droeg, werd ze voortaan Roodkapje genoemd. We hebben hier dus te maken met:

1. Roodkapje, een klein meisje met een rood mutsje.
2. De grootmoeder, die het allermeest van Roodkapje houdt en haar een rood mutsje geeft.

Op een dag geeft de moeder van Roodkapje de volgende opdracht:

• Hier heb je een stuk koek en een fles wijn.
• Breng dat eens naar grootmoeder, ze is zwak en ziek en het zal haar goed doen.
• Ga er heen voor het te warm wordt.
• Als je het dorp uit bent, loop dan netjes en ga niet van het pad af, want anders val je nog en breekt de fles, en dan heeft grootmoeder niets.
• Als je bij haar binnen komt, vergeet dan niet om goedendag te zeggen en snuffel niet eerst overal rond.

De interessantste verhalen worden intens saai omdat de spreker de stof in overzichtelijke blokjes hakt.

Moe

En? Ben je al moe? Waarschijnlijk wel. Geen mens zal het verhaal van Roodkapje op deze manier vertellen.

Toch vertellen we dit soort verhalen dag in, dag uit; met onze professionele presentaties. De interessantste verhalen worden intens saai omdat de spreker de stof in overzichtelijke blokjes hakt.

En het erge is, veel sprekers doen dit niet eens voor hun luisteraars. Ze doen het voor zichzelf: door op iedere slide alle stapjes te zetten die besproken moeten worden, kunnen ze de weg niet meer kwijtraken. Fijn voor de spreker, maar dodelijk voor de dynamiek.

Niets zo ontmoedigend als een lange reeks bespreekpunten voorgeschoteld te krijgen. De spanning is er allereerst af omdat we al weten wat er gaat komen. Daarnaast wekt zo’n reeks de indruk dat er héél véél verteld gaat worden en dat demotiveert.

Laat de structuur van je verhaal niet horen en niet zien.

Sloop de structuur eruit

Mijn advies: sloop de structuur eruit. Begrijp me goed, onderliggend heb je een sterke verhaalstructuur nodig. Je moet zelf precies weten uit welke segmenten je verhaal opgebouwd is en je hier ook aan houden. Maar laat de structuur niet horen en niet zien.

“Niet laten horen” betekent dat je de werkstructuur niet benoemt. Dus geen “daarom is mijn kernboodschap …” of “Mijn tweede punt is …” of “Laat ik dit als volgt samenvatten …”.

En wat je al helemaal niet moet doen, is tijdens de inleiding zeggen wat je allemaal gaat vertellen, ook al willen nog zoveel how-to-boekjes je laten geloven dat je dit wel moet doen. Geef kort aan waar je verhaal globaal over gaat, dat is genoeg. Ik weet dat heel veel sprekers dit niet doen. Maar probeer het maar eens: door de werkstructuur-aanduidingen eruit te slopen wordt je verhaal onmiddellijk vloeiender en interessanter.

“Niet laten zien” betekent dat je op je slides met zo min mogelijk tekst en punten werkt. Gebruik je slides uitsluitend om je kernbegrippen te versterken of beelden te laten zien. Slides zijn er voor de luisteraar, niet voor jou. Als je niet zonder je slides kunt presenteren, ben je onvoldoende voorbereid.

Als je niet zonder je slides kunt presenteren, ben je onvoldoende voorbereid.

Spiekbriefje

Maar eh, zie ik je piepen, hoe doe ik dat dan? Die lijvige, complexe presentatie geven zonder bomvolle slides? Gebruik gerust een spiekbriefje: maak bijvoorbeeld gebruik van de functie sprekersnotities in PowerPoint.

Of neem een soort mindmap mee die je voor je neerlegt. Gebruik liever geen uitgeschreven tekst, daar kun je tijdens het spreken niet snel door navigeren en bovendien kom je in de verleiding om teveel op je papier te kijken.

Routepaaltjes

Maar wacht even, mag je dan helemaal niets meer aanduiden? Jawel hoor, het is heel belangrijk om routepaaltjes aan te brengen in je verhaal. Een routepaaltje is een punt in je verhaal dat het ene segment met het andere verbindt. Het zorgt ervoor dat je luisteraar de stippen in je verhaal aan elkaar kan verbinden. Een voorbeeld van zo’n routepaaltje:

Er zijn dus veel uitdagingen, maar hoe kunnen we die het beste te lijf gaan?

En dat is dus iets heel anders dan:

Tot zover de probleemstelling. Dan gaan we nu kijken naar de oplossing.

Zodra je hardop de werkstructuur benoemt, wordt je verhaal saai. Routepaaltjes daarentegen maken het de luisteraar makkelijk om met je mee te gaan. Je luisteraar beweegt soepel mee door je verhaal. En dan wordt het opeens een geheel:

Ik ga jullie een verhaal vertellen over een lief klein meisje. Iedereen hield veel van haar, maar haar grootmoeder het allermeeste. Ze gaf het meisje een rood fluwelen mutsje, en omdat het haar zo goed stond en ze nooit meer iets anders droeg, werd ze voortaan Roodkapje genoemd.

Op een dag riep de moeder van Roodkapje haar bij zich en gaf haar een opdracht. “Hier heb je een stuk koek en een fles wijn, breng dat eens naar grootmoeder. Ze is zwak en ziek en het zal haar goed doen. Ga er heen voor het te warm wordt. En als je het dorp uit bent, loop dan netjes en ga niet van het pad af, want anders val je nog en breekt de fles, en dan heeft grootmoeder niets. Oh, en vergeet dan niet om goedendag te zeggen en snuffel niet eerst overal rond.”

Jouw presentatie is geen sprookje, maar het is wel degelijk een verhaal.

Maak een verhaal van je presentatie

Natuurlijk is jouw presentatie geen sprookje, dat weet ik ook wel. Maar het is wel degelijk een verhaal en het helpt enorm als je er ook zo mee omgaat. Dus blader nog eens door je presentatie en kijk eens kritisch naar je zichtbare en hoorbare structuur. Je hoeft echt niet alles te benoemen.

Of zoals de Amerikanen het zo mooi zeggen: maak er geen real estate tour van: “En dan is hier rechts de WC… en links de keuken… en voor u ziet u de woonkamer…”. Zorg liever dat je luisteraar zichzelf al ziet zitten in die zonnige woonkamer op een zaterdagochtend. Dat werkt een stuk beter.