De toekomst van sociale media is decentraal

Aan het begin van het nieuwe jaar legt Mark Zuckerberg, de oprichter en ceo van Facebook, zich net als iedereen een aantal uitdagingen op. De voornemens van Zuckerberg zijn echter een tikkeltje extremer dan wat we van de normale burger gewend zijn. De traditie begon in 2009, toen hij zichzelf oplegde om elke dag een stropdas te dragen. In de daarop volgende jaren verplichtte hij zichzelf om alleen vlees te eten van een dier dat hij zelf had gedood, 25 boeken te lezen, 365 mijl hard te lopen, Mandarijn te leren, elke dag nieuwe mensen te ontmoeten, een digitale assistent te bouwen en alle staten in de VS te bezoeken. Zijn persoonlijke uitdaging voor dit jaar is helemaal niet persoonlijk, maar zakelijk, en heet Facebook. Dit jaar moet hij als ceo aan de bak om de problemen op te lossen waarmee het bedrijf nu worstelt.

Afgelopen jaar is Facebook zwaar onder vuur komen te liggen, onder andere vanwege de verspreiding van nepnieuws, de Russische pogingen om de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 te beïnvloeden, de verslavende werking die van het platform uitgaat en de advertentie-perikelen rondom het platform.

“De wereld is bezorgd en verdeeld”, schrijft Zuckerberg in zijn post waarin hij uitgebreid ingaat op zijn goede voornemen voor 2018.

“Facebook heeft veel werk te verrichten – of het nu gaat om het beschermen van onze gemeenschap tegen misbruik en haat, het verdedigen tegen bemoeienis door buitenlandse mogendheden of het ervoor zorgen dat de tijd die je doorbrengt op Facebook goed bestede tijd is. […] Wij zijn begonnen met Facebook omdat we dachten dat het de gewone mensen meer macht gaf. De afgelopen decennia geloofden we daarom dat deze technologie een decentraliserende werking had.” Dat sprookje is veranderd in een ware nachtmerrie. “Met de opkomst van een klein aantal grote techbedrijven – en overheden die technologie gebruiken om hun burgers in de gaten te houden – denken veel mensen dat technologie alleen maar macht centraliseert in plaats van decentraliseert.”

Zuckerberg eindigt zijn verklaring met een prikkelende uitspraak. “Belangrijke tegenbewegingen, zoals encryptie en cryptomunten”, zijn een mogelijke oplossing voor deze vergaande vorm van centralisatie. “Zij halen de macht weg bij gecentraliseerde systemen en leggen deze terug in de handen van mensen. Ze lopen echter het risico dat ze moeilijker zijn te controleren. Ik wil me graag verdiepen in de voor- en nadelen van deze technologie om te kijken hoe we deze het beste in onze diensten kunnen toepassen.”

Dat Facebook anticipeert op een toekomst waarin cryptomunten een belangrijke rol spelen, blijkt ook uit het feit dat David Marcus, eindverantwoordelijk voor Facebook Messenger, sinds december 2017 deel uitmaakt van de raad van bestuur van cryptobeurs Coinbase.

Meerdere kapers op de kust

Uniek is de visie van Zuckerberg niet. Verschillende partijen zijn al concreet bezig om zo’n decentrale toekomst te realiseren. Zo financierde de browser Brave zijn eigen ontwikkeling, niet door geld te lenen van traditionele durfkapitaal-investeerders, maar verkocht het via Ethereum, een op blockchain technologie gebaseerd ontwikkel-platform, zijn eigen cryptomunt: de BAT (Basic Attention Token) aan tech-liefhebbers.

Via een Initial Coin Offering (ICO), de moderne tegenhanger van een beursgang, werden 1 miljard tokens tegen een vooraf bepaalde prijs te koop aangeboden. In welgeteld 24 seconden haalde het bedrijf 35 miljoen dollar op. De BAT moet uiteindelijk dienen als betalingsmiddel tussen adverteerders, uitgevers en bezoekers van een website. Zo stroomt een gedeelte van de advertentiekosten in de vorm van BAT-tokens naar de bezoekers toe. Zij krijgen dus betaald voor de aandacht die ze aan content en advertenties schenken. Elke partij verdient geld bij deze nieuwe manier van online adverteren. Steemit is een nieuw sociaal netwerk dat gebruik maakt van blockchain-technologie. Het platform geeft een eigen cryptomunt uit, de STEEM, die gebruikers beloont voor hun bijdrage aan de gemeenschap. Door content te posten, te stemmen of een reactie te geven kun je STEEM verdienen. Zo ontstaat een compleet nieuwe economie rondom dit platform.

Een week na het bekendmaken van Zuckerberg zijn voornemens lekte de toekomstplannen van chatapplicatie Telegram uit. Pavel Doerov, de oprichter van chatapplicatie Telegram en ook wel de Russische Mark Zuckerberg genoemd, wil in 2018 met de uitgifte van een eigen crytomunt (Gram) zo’n 500 miljoen euro ophalen. De meer dan 180 miljoen actieve gebruikers moeten Gram een enorme kickstart geven. In een klap behoort Gram hiermee tot een van de grootste cryptomunten. Het einddoel is om een geheel eigen blockchain-platform, het zogenoemde Telegram Open Network (TON), te creëren waarop allerlei decentrale applicaties zelfstandig kunnen draaien en dat de potentie heeft om cryptotechnologie voor de massa toegankelijk te maken: “het moet een poort zijn naar blockchain-gebaseerde projecten voor de massa – vergelijkbaar met hoe Google Play en de App Store momenteel werken voor gecentraliseerde applicaties.” Het netwerk wordt een derde generatie blockchain-toepassing, voortbordurend op het technologische succes van eerdere cryptomunten.

Conclusie

Het blockchainprotocol als tegengif voor het datakapitalisme. Het is een spannende gedachte om gebruik te maken van nieuwe technologieën die radicaal afstand nemen van de huidige verdienmodellen. Niet langer geld verdienen over de rug van de gratis data van gebruikers, maar het eigenaarschap van de data terug leggen bij de gebruikers. Op deze manier plukken de gebruikers de vruchten van zogeheten netwerkeffecten en niet The Frightful Five. Gebruikers worden niet langer uitgemolken voor hun aandacht, maar beloond voor hun intentie.

Vraag is natuurlijk of de aandeelhouders van Facebook het bestaande verdienmodel op deze manier willen uithollen en of ze deze ontwikkeling uberhaupt tegen kunnen houden. Met de unieke aandeelconstructie heeft Zuckerberg de macht om deze verandering door te drukken en hij is er eigenzinnig genoeg voor. Een van ’s werelds grootste durfkapitaalinvesteerders, Fred Wilson van AVC, heeft in ieder geval wel oren naar zo’n decentrale toekomst. Hij ziet het als de volgende stap (na dialup en mobiel) in de evolutie van het internet.

Bedrijven moeten nadrukkelijk gaan nadenken over de positie die zij in de netwerk-economie willen innemen. De maatschappij is aan het kantelen: van centraal gestuurd, naar decentraal georganiseerd. Als een miljardenbedrijf als Facebook, en recentelijk ook Kodak, gegrepen wordt door het cryptovirus en hardop aan het nadenken is over een decentrale variant, dan wordt het hoog tijd voor ieder bedrijf om over een zelfde scenario na te denken!