Waarom Disney’s nieuwste overname het einde van Netflix betekent

Disney wil film- en televisiemaatschappij FOX – bekend van The Simpsons, The X-Files en X-Men – overnemen en kreeg hiervoor afgelopen week toestemming van de Amerikaanse mededingingsautoriteiten. Kabelaar Comcast zal naar verwachting nog een tegenbod uitbrengen. Beide bedrijven zijn al meer dan een half jaar verwikkeld in een keiharde biedingsstrijd om FOX, waarbij de teller inmiddels op 71 miljard dollar staat. Ondertussen kreeg de grootste telco van Amerika, AT&T, na twee jaar wachten groen licht van de kartelwaakhonden om mediaconcern TimeWarner over te nemen voor 81 miljard dollar. Kortom, er is een flinke consolidatie gaande in medialand, waarbij conglomeraten ontstaan die zowel onmisbare content bezitten (tv-zenders, tv-programma’s, film, muziek) als grote belangen hebben in de distributie ervan. Dat is slecht nieuws voor consumenten. En voor Netflix.

Vorming van grote machtsblokken

De overnamestrijd rondom FOX is exemplarisch voor wat er in de convergerende markt van internet en content gaande is. Content en distributie van dezelfde afzenders. Disney kocht de afgelopen jaren filmstudio Pixar (Finding Nemo), Lucas Arts (Star Wars) en Marvel Comics, en nu mogelijk FOX. Comcast nam NBC Universal, Dreamworks Studios en Amblin Entertainment (Steven Spielberg) over en heeft het oog laten vallen op filmmaker Lionsgate (Hunger Games). De mediaconcerns en kabelmaatschappijen, die al groot waren, worden dus nog een slag groter.

“De mediaconcerns en kabelmaatschappijen worden nog een slag groter”

Telecombedrijven zitten ook niet stil. AT&T groeide door overnames uit de grootste telco van Amerika, en is zowel in vaste als mobiele aansluitingen de grootste. In Europa is Vodafone bezig om grote kabelmaatschappijen over te nemen, in aanvulling op het eigen mobiele netwerk. In Nederland fuseerde het met Ziggo. In Duitsland nam het deze week grote delen van Liberty Media – het Amerikaanse moederbedrijf van Ziggo – over, met daarin ook enkele sportkanalen. In Nederland heeft het unieke content, zoals HBO-series.

Het einde van Netflix

Deze nieuwe mediaconglomeraten krijgen door hun omvang meer macht en controle, tegenover de macht van televisiezenders, internetdiensten en bioscopen. Dit blijft niet zonder gevolgen: vanaf begin dit jaar is het in de Verenigde Staten niet meer mogelijk om Disney-films en -series te kijken via Netflix. Disney is bezig een eigen video-on-demanddienst te ontwikkelen en trekt zich mogelijk ook terug uit Netflix-concurrent Hulu.

Voor consumenten is deze ontwikkeling slecht nieuws. Netflix dankt zijn aantrekkelijkheid voor een groot deel aan de grote hoeveelheid (ook lokale) content en de diversiteit ervan. Netflix voor films en series en Spotify in de muziek, waren een oplossing voor meer dan tien jaar vergeefse pogingen van film- en muziekmaatschappijen om een antwoord te vinden op het gratis (illegale) internetaanbod via Napster, LimeWire, The Piratebay en Popcorn Time.

De bundeling van heel veel verschillende content in een aantrekkelijk maandelijks abonnement, bracht een beweging op gang waarbij consumenten weer meer gingen betalen voor content. Juist nu dat begint te werken, proberen de contentmakers de macht weer terug te pakken. Met als groot risico: een versnippering van het content-landschap.

“Juist nu het begint te werken, proberen de contentmakers de macht weer terug te pakken”

Daar komt nog bij dat de Verenigde Staten onder Trump de wet op netneutraliteit heeft ingetrokken. Netneutraliteit is een doorgifte-garantie: kabelaars, mobiele operators en andere internetproviders moeten alle diensten op een gelijke manier doorgeven, tegen dezelfde prijs en met dezelfde bandbreedte. Netneutraliteit perkt de macht van de netwerken ten opzichte van de content- en dienstenaanbieders in. Het is vooral een rem op al teveel gesloten pakketten: KPN, Vodafone en T-Mobile mogen consumenten maar beperkte voordelen geven, zoals korting of gratis televisiezenders. Dat houdt de overstapdrempels voor consumenten laag.

Keuzestress voor consumenten

Ondertussen is een overgang gaande van lineaire televisie naar video on demand. Apple en Amazon laten eigen unieke series maken, Facebook neemt een licentie op muziek. Makers van films, series en muziek hebben de keuze: rechtstreeks verkopen aan de consument of via intermediairs zoals de televisiezenders en kabelaars. De verdienmogelijkheden nemen toe als de contentmakers ook eigenaar zijn van deze intermediairs.

“De verdienmogelijkheden nemen toe als de contentmakers ook eigenaar zijn van deze intermediairs”

Voor consumenten betekent dit dat we in toekomst niet meer kunnen volstaan met alleen een abonnement op Netflix naast een basis televisieabonnement bij Ziggo of KPN. Om ‘alles’ te kunnen zien, hebben we meerdere abonnementen nodig en zullen we moeten kiezen. In tegenstelling tot de vrij uitgebreide televisiepakketten van kabelmaatschappijen, zullen het steeds vaker apps zijn die op smart tv’s of smartphones en tablets draaien.

Het betekent mogelijk minder keuze of minder vrijheid, want we kunnen maar beperkt abonnementen afsluiten als we niet veel meer willen gaan betalen. En waar we bij spelers als RTL en Netflix nog kunnen kiezen uit een divers aanbod van series en films, zitten we in de apps nog meer vast aan de content van bijvoorbeeld Disney, die zal proberen zijn Star Wars-, Pixar- en Marvell-universum verder aan ons en onze kinderen op te dringen.

Het wordt hoe dan ook spannend: blijven kijkers bereid te betalen voor Disney, RTL, Vodafone of Comcast, zoals we dat nu massaal doen voor Netflix en Spotify? Blijft Netflix aantrekkelijk genoeg als het alleen nog eigen originele series heeft? Het mogelijke einde van Netflix en Spotify kan de internetpiraterij weer doen herleven. De kabelmaatschappijen met aandelen in content, zullen daar anders in staan dan toen ze twintig jaar geleden, zonder eigenaar te zijn van content, de belofte van een vrij en open internet mochten brengen.