Column: Draadloze ketenen
Door te reizen – ver of dichtbij – ontmoet je nieuwe mensen. Mensen die jou nog nooit gezien hebben, en nog nooit iets over je gehoord hebben. Je bent een tabula rasa, een onbeschreven blad dat op dat moment kan worden ingevuld. Omdat je je verleden niet mee sleept, biedt dit ruimte om jezelf te herontdekken. Je kunt nu eens wel de stoerste van de groep zijn. Dansend en zingend lekker uit je dak gaan. Of juist verlegen in een hoekje gaan zitten, omdat je kan ontsnappen aan de sociale druk in je vriendengroep waar jij altijd de gangmaker hoort te zijn.
Voor mensen die uit besloten samenlevingsverbanden komen biedt dit reizen ander soort kansen om aan de sociale controle die thuis heerst ontsnappen. Het meisje uit Barneveld dat met de trein naar Groningen rijdt, een kort rokje aantrekt en een nacht helemaal uit haar bol gaat. De jongen uit Slotervaart die op maandagochtend pianoles krijgt in Amsterdam Oost maar dit nooit aan zijn gangstervrienden zou kunnen vertellen. Het meisje uit de Bijlmermeer dat een meisje uit Zuid-Oost ontmoet en spontaan verliefd wordt.
Ketenen van het thuisfront
Internationaal biedt deze vorm van vluchten om even jezelf te kunnen zijn nog veel meer kansen. Deze zomer ontmoette ik op een congres in Jordanië een meisje uit het Midden Oosten dat na twee dagen haar hoofddoek aftrok. Omdat ze haar haren wilde laten wapperen. Vrij wilde zijn. Dat was iets wat absoluut niet mocht van haar land en van haar man. Vijf dagen liep, huppelde, danste Habiba rond. Het geluk straalde van haar af.
Maar af en toe vertrok haar gezicht. En schoten haar handen naar de sjaal die ze altijd bij haar had. Want er werden veel foto’s gemaakt, en zelfs een aantal video’s geschoten. Want wee haar gebeente als Habiba op een foto of video stond waarop haar haren te zien waren. Ze moest zelfs een aantal keer naar wat mensen toe om te vragen of ze de foto’s konden wissen, omdat haar man haar iets aan zou kunnen doen. De ketenen van het thuisfront slopen onbewust via de onzichtbare lijnen van het internet binnen. De ogen van manlief namen de vorm aan van 35 mm lenzen die zelfs in de donkere nachtclub gewoon flash on konden gebruiken.
Overal online controle
Het zijn allemaal vormen van ontsnappen aan de sociale druk en controle. De vrijheid die het internet ons biedt om ons online uit te drukken en onszelf te zijn, biedt tegelijkertijd een enorme potentie om mensen overal te controleren, en deze sociale controle online voort te zetten. Mensen zijn in toenemende mate overal te volgen en iedereen sleept zijn eigen verleden mee. Foto’s worden van iedereen gemaakt en vaak online al getagd met jouw naam. Filmpjes worden geschoten en telefoongesprekken opgenomen.
En ook in de politiek lijkt opnemen de nieuwe ideologie, en wordt dit gedaan zonder er bij stil te staan. Steeds meer debatten worden vastgelegd op band. Alles kan later weer gebruikt worden. Het voordeel is dat kleine bijeenkomsten door veel meer mensen bekeken kunnen worden. De keerzijde is echter dat iedereen altijd op zijn woorden moet letten. Elke uitspraak of proefballonnetje – misschien slechts ironisch bedoeld – moet je op een gouden weegschaaltje leggen.
Stoere verhalen
Hier bovenop spelen profielensites een steeds belangrijkere rol op het net. Mensen plaatsen veel informatie over zichzelf online. Voor hen die dit goed doen gaat er een wereld open. In de hippe internetwereld wordt dit ook wel Personal Branding genoemd. Online biedt vele mogelijkheden om het Merk Ik op een mooie manier neer te zetten. Plaats mooie foto’s, stoere verhalen en grappige filmpjes en je hebt grotendeels zelf in de hand hoe mensen jou zien. Daarmee kan je jezelf in de kijker spelen van potentiële vrienden, relaties of werkgevers.
Maar hoe moet het met onze jongeren die dit niet kunnen? Die om indruk te maken op hun vrienden een elke maand een foto-update geven van de toename van hun borstomvang. Die van biertje tot biertje laten zien hoeveel ze kunnen drinken. En hoe hun maag daar dan weer op reageert. Allemaal dingen die we al eeuwen doen, met het verschil dat het nu voor de hele wereld zichtbaar is. En morgen ook nog. En overmorgen ook nog. Een recent rapport gaf aan dat 40 procent van de Amerikaanse werkgevers kandidaten googled, en dat 30 procent van de kandidaten die obsceniteiten online geplaatst hadden alleen al om die reden afgewezen werd. Maar het gaat niet alleen om de werkgevers. Ik zie de ondervraging van de aanrander al voor me, wanneer hij een foto uit zijn mobiel tovert waarop je de politieagente tegenover hem op Sensation White haar shirt uit ziet trekken. Weg autoriteit. Weg respect. Voorbeelden te over. De secretaresse die met een rare blog geconfronteerd wordt of de leraar die ergens op hyves foto’s met de naam blowenmetbas02.jpg heeft staan.
Real Life Soap
In Zuid-Korea moeten alle cameratelefoons verplicht zijn uitgerust met een hoog geluidssignaal om stiekem filmen te voorkomen. En worden kinderen vanaf zeven jaar oud in het onderwijs al gewezen op de real life soap waarin ze zich gaan begeven zodra ze het internet opgaan. Moeten wij hetzelfde doen? Ik weet het niet. Maar het debat moet gevoerd worden. We kunnen niet alleen internet halleluja praatjes blijven houden, zonder op de reële risico’s in te gaan die het met zich meebrengt.
We worden tegenwoordig overal gevolgd. En met de toenemende techniek zijn we straks in staat om alles op te nemen. Profielensites geven de mogelijkheid om al dit beeldmateriaal aan individuele personen te koppelen. Dit is een groot gevaar voor mensen die zich af en toe even anders willen gedragen dan dat maatschappelijk geoorloofd is. Waardoor Habiba haar hoofddoek nooit meer af kan doen en Bas geen blowtje meer kan draaien.
En daarmee laten we stilzwijgend een van de idealen van de moderne samenleving– ervoor zorgen dat individuen in hun handelingen niet beperkt worden door sociale controle – de geschiedenis in varen.
www.arnemosselman.nl | Werk, studeer en woon in Amsterdam. Ik studeer sociologie en werk sinds juni 2008 als marketeer bij de Jonge Socialisten in de PvdA, de jongerenorganisatie van de PvdA.| Het internet heeft mijn grote fascinatie. Wired én kritisch. Waar stimuleert het internet vrijheid, en waar niet ? Daarnaast houd ik mij veel bezig met integratie / sociale cohesie. Houd van een drankje. Kunst. Eten. | Graag zou ik meer schrijven. Ook voor derden, columns of artikelen. Over het internet, politiek, sociologie, vrijheid. Daarnaast schrijf ik ook graag commercieel. Als je interesse hebt, stuur even een mailtje. | Kom oorspronkelijk uit de buurt van Utrecht. Heb namens de Ethiopian Dream Foundation een half jaar in Addis Abeba, Ethiopie, onderzoek gedaan en een businessplan geschreven. Dit met het doel een NGO op te richten die het ondernemerschap in Ethiopie zou stimuleren. Ook heb ik tot juni 2008 als marketeer bij het Word of Mouth Marketing bureau Buzzer .
Ontzettende goede collum !!!
“You will never work in this town again” is wat je werkgever je in de VS kon vertellen als hij machtig was en je had het goed verkloot. Dat sprak me eigenlijk wel aan, omdat ik, na een eerste bezoek aan de VS wel wist dat er zovele ’towns’ waren waar je terecht kan. Makkelijk als het was, een nieuwe stad, een andere auto en een aardig huis of appartement dat zelfs geheel gemeubileerd wordt verhuurd.
Maar ook jaren geleden was het al zo dat als je door de county police werd aangehouden en je had nog een paar bonnen op je naam staan 3 staten verderop, je eerst je creditcard moest trekken.
Nu wordt je door alles wat je ooit deed achtervolgt. Als je een ander leven wilt beginnen, dan zul je toch echt iemand moeten kennen die je een nieuwe identitiet kan geven. Want, er is geen uitweg zonder kennis van alle systemen waar informatie over je oude en eventuele nieuwe identiteit is opgeslagen. Het is zonder een compleet nieuwe (digitale) identiteit haast onmogelijk om een frisse start te maken. Tot in lengte der dagen draag je nu alles met je mee.
Als je bij een AEX genoteerde onderneming wilt werken en je hebt een veroordeling op je naam staan, dan krijg je geen verklaring voor goed gedrag en daarmee ook die baan niet.
Moet je maar geen fouten maken in je leven. Als je als ondernemer ooit failliet ging is de kans minimaal dat de Rabo op de hoek je nog een financiering geeft voor je businessplan.
Het meedragen van je complete (laten we zeggen kleurrijke) verleden voelt als de Pink Panter die nooit aan zijn persoonlijke onweersbui kon ontsnappen en overal waar hij gaat een paraplu omhoog moet houden.
Het gevolg is dat we bang worden. Bang om fouten te maken, bang om creatief te zijn, bang om nieuwe dingen te proberen. Makke schapen worden we, precies zoals Big Brother dat wil.
Want hoe individueel of ‘eigen’ kunnen we nu nog zijn in wat we doen, om ons heen hebben, aanschaffen. Misschien inmiddels zelfs denken. Eraan ontsnappen is geen keus, met een paar andere keuzes verklooi je het compleet voor jezelf.
Geketend dus inderdaad. Heeft er iemand een idee hoe ik me kan onttrekken, zonder dat ik mijn eigen glazen ingooi?
Geweldige column, mijn complimenten.
@Han
Klopt. Toen ik dat artikel las viel ik van verbazing van mijn stoel. Zoals ik schrijf zijn er een heleboel beroepen waar het niet uitmaakt, waar het internet zelfs een enorme meerwaarde kan hebben.
Maar de flipside is er wel degelijk. En het zou naief zijn om daar niet naar te kijken.
Ik hoop iets in gang te zetten, een aantal mensen te verzamelen, zodat we met zijn allen na kunnen denken over een oplossing. Tot die tijd is de enige oplossing bewustmaking. En – als het aan mij ligt – scherpere regels voor fotografie op openbare plekken (en in ieder geval in clubs).
Bedankt voor dit waardevolle artikel!
Ik word er ook wel een beetje bang van, maar de waarheid is soms hard.
Schitterende column! Zet je zeker aan het denken!
Om hier nu regels voor op te stellen ik weet het niet. Wellicht heeft het meer met fatsoen en digitale etiquette te maken.
En de oplossing voor clubs? Daar kan men zelf creatief mee omgaan. Misschien een analoge clubavond organiseren?
@Peter
De oplossing zit zeker niet in regels, ben ik helemaal met je eens. Was het maar zo makkelijk. Hoe dat bewustzijn te creeren ?
Ik kan mij wel voorstellen dat gelegenheden zelf regels zouden opstellen. Zoals nu ook al gebeurt als er ‘bekende mensen’ rondlopen die graag met ‘onbekende mensen’ spelen. Probeer als BN’er nu maar eens in een kroeg te zoenen met een ander, Jort K. kent de gevolgen.
@Arne
Wellicht dat we het bewustzijn niet creëren, maar dat het bewustzijn zichzelf creëert?
Stel veel mensen gaan met andere mensen zoenen in kroegen. Dan wordt het misschien een geaccepteerd iets. Zo wordt de norm verlegd.
Jort K. kan ik dan ook adviseren eens te kijken op deze site: http://www.polyamorie.nl/ 😉
Geketend in vrijheid. Dat heb je weer mooi beschreven….
Prachtig, prachtig, prachtig! En wat een prachtige titel heeft Marcel Duyvestijn daarbij bedacht: “Geketend in vrijheid”. Sluit me aan bij Ewout, absoluut post van het jaar. Laten ze die Bloggie maar vast klaar zetten!
Eindelijk eens ziel tussen zielloze cijfers en nieuwste gadgets. Deze toon mag doorgezet worden op Marketing Facts, maar ook op andere sites, die wegen moeten plaveien voor onze kinderen.
Arne, I’m impressed!
Grappig dat men dat meteen weer moet omzetten in “post van het jaar”. Altijd maar die superlatieven en rewards voor iets wat simpelweg bezieling heet.
Denk voor je handelt! Dat wordt steeds belangrijker, dat maakt deze posting heel duidelijk.
@Annet: sorry hoor, zal het niet meer doen 😉
Interessant artikel. Complimenten!
Hi Arne,
Geweldige column, je slaat de spijker op zijn kop. Heel leerzaam voor mensen die geketend in de vrijheid zijn. Zet mensen aan het denken en daar is waar een column voor geschreven wordt.
Kan zien waar en van wie jij hebt leren schrijven ;).
Succes! en mijn complimenten!
Groet,
Bar
Goede posting, chapeau. Ik denk wel dat er een middeling gaat ontstaan. Enerzijds wordt men steeds bewuster van de reproduceerbaarheid van ‘daden’ en zal men het gedrag hier op aanpassen indien mogelijk, anderzijds zal het ‘kijk nou eens wat die en die doet’- effect afnemen (door kwantiteit van het aanbod) en meer naar een ‘nou en?’-houding evolueren. Normen vervagen, excessen zullen wel altijd de aandacht blijven trekken.
Beste Huub,
Ik vergeef je je pogingen mijn kritiek te vergelijken met Ken Olsen. Het doet mij denken aan de eeuwige oud-linkse vergelijking dat enige kritiek op andere culturen de ‘opmaat voor een nieuwe holocaust is’
Ik verhelder het nog even. Ik juich het internet en alle voordelen toe. Geen twijfel. Maar.
Je schrijft zelf dat ‘de nadelen erbij in het niet vallen’. Blijkbaar ontken je niet dat ze er zijn, grappig. Alle nadelen horen onderzocht en besproken te worden. En de ‘doemscenario’s’ zoals jij ze noemt bestaan echt. Het gebeurt. En veel.
Het internet zorgt er voor dat ik Habiba nog steeds spreek, maar ook dat de sociale controle via internet haar beperkt. Een voordeel en nadeel ineen. Maar als wij willen concluderen dat het een meer waard is dan het ander moeten we een en ander ook onderzoeken. En onderzoeken hoe we de nadelen – want juist de zwakkeren, meisjes van 15 die aandacht willen bv – kunnen minimaliseren.
Ik ben oprecht bang dat veel mensen de boot zullen missen. Mensen die niets afweten van die prachtige sessies (mooi PR momentje) van jou. Maar laat het feit dat daar speciale cursussen voor nodig zijn niet al zien dat het iets is dat je moet leren, en dat we dus moeten nadenken hoe we dat iedereen leren ?
Arne
Ps geschreven @ blackberry dus excuses voor de slechte zinnen en taalfouten
Mooi verhaal over de dubbelheid van internet. Het en/en effect.
Heb ‘m ter inspiratie op mijn werklog gezet, met dank aan Marco.
http://www.mediame.nl (Zie: Protect me.)
Geweldige column, dank.
vrijheid zit tussen de oren. kan geen Gestapo tegenop.
@Marco
Ik begrijp niet helemaal wat je bedoelt. Bedoel je dat vrijheid relatief is, dat we het toch niet meer zijn, ‘het zit tussen de oren’.
Of bedoel je dat iedereen in het hoofd vrij is, vrij om te denken. En dat de Gestapo daar niet tussen kan komen ? Vertel dat maar aan eenieder in totalitaire regime’s. “Don’t worry allen in Kamp 15 in Noord Korea, don’t worry Mojtaba Saminejad. Jullie zijn toch vrij om te denken ?”
Om heel eerlijk te zijn; ik vind dat eng. En groot onrecht doen aan allen die niet op jouw reactie kunnen reageren.
@Arne: vrijheid zit inderdaad tussen de oren. hoever je jezelf laat beperken komt door je eigen geest. en het is niet zo dat in oorlogstijd we minder vrijheden genieten, soms zelfs juist meer omdat wetten vervallen. maar dat gaat te diep voor een discussie. dus kort door de bocht: vrijheid wordt met name veroorzaakt door je eigen geest. creatievelingen worden creatief zodra mensen gaan roepen ‘kan niet’ of ‘mag niet’. daar zijn alle cultuursveranderingen uit onstaan. rebelie. subculturen. etcetera.
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!