SlideshareReview: Eerste Hulp Bij Complexiteit

NEE, niet afhaken, deze presentatie gaat echt niet over agile software development. Hij gaat over complexiteit en ik heb hem kwijlend tot me genomen omdat ik een zwak heb voor conceptuele, in eenvoud uitblinkende en toch multi-toepasbare theorettes. De auteur, Jurgen Appelo haalt zijn denkbeelden uit de “complexity science”, de wetenschappelijke variant op systeemdenken. Complexe systemen organiseren zichzelf. Denk aan een mierenkolonie, of het menselijk brein of het internet. Nova Spivack ziet gelijkenissen tussen deze systemen. Hij noemt het internet The Global Brain en voorspelt dat het een superorganisme wordt met oneindige cognitieve kwaliteiten (deze video is een aanrader!).

Ook veel organisaties zijn complexe systemen, zoals de gemeente Nijmegen: ik ben sinds een half jaar ambtenaar en sta versteld van de mate waarin alles met alles samenhangt. In een complexe wereld is het erg handig om wat handvaten te hebben om zaken tot overzichtelijk proporties te reduceren. Kleine groepen zijn namelijk nog steeds slimmer dan grote! Maar er komen steeds meer technologieën om de communicatieproblemen van grotere groepen op te lossen en dan gaan de grotere groepen impact krijgen. Willen we de wijsheid uit de massa halen, dan vergt dat die massa zich gaat gedragen als een complex systeem.

1. De regels van een complex systeem zijn:
2. De elementen moeten uit zichzelf actief zijn, in een organisatie betekent dat: de medewerkers moeten gemotiveerd zijn. Te strakke organisaties moeten hun mensen empoweren om te zorgen dat het mechanisme uit zichzelf gaat functioneren.
3. Het systeem controleert zichzelf, dat betekent dat het systeem overzichtelijk moet zijn en dat de controletaak intern belegd moet zijn en niet extern. Denk aan het zelfreinigend vermogen op internet met de “dit is niet OK “ knop.
4. Complex systemen groeien alle kanten op, dat vereist begrenzing door een overstijgend systeem dat per definitie nog complexer is. Organisaties hebben daarom 2 kaderstellende types nodig: leiders die richting geven aan de groei en scheidsrechters die het proces beheersen.
5. De elementen communiceren met elkaar. Optimale communicatie vindt plaats in kleine, cross-functionele teams.
6. De elementen houden zich aan regels. Zonder regels wordt het chaos, denk aan een snelweg, aan de protocollen in ziekenhuizen, aan de standaarden van het web. Het mooiste is als de elementen zo gedisciplineerd zijn dat ze zich uit eigen beweging aan de regels houden. In aflopende fraaiheid is het een coach, de peers, de systemen, de supervisor of de manager die de discipline afdwingt.
7. Het systeem groeit. Dit moet voorkomen worden! Denk aan Eckart Wintzen die de cellen van BSO deelde in tweeën als ze de magische grens van 150 medewerkers overschreden.
8. Het systeem is onderhevig aan risico’s, deze moeten verzacht worden.
9. Het systeem moet weten hoe het ervoor staat. Meten =weten en vervolgens moet men streven naar een optimale situatie voor het hele systeem. Dat kan een suboptimum betekenen voor de samenstellende delen, jammer maar helaas.
10. Het systeem zou moeten reageren op input. Er ontstaat ellende als er niets wordt gedaan met informatie van buiten, dan raakt het systeem op hol en los van de werkelijkheid. Denk aan alle gesloten regimes in de wereld, aan de ivoren torens van bedrijven, aan sektes.
11. Het systeem moet leren.
12. Het systeem moet met onzekerheid om kunnen gaan.
13. Het systeem verzint heus wel een manier om zich aan moet passen. Denk aan Darwin.

Als je al deze regels leest besef je het pas echt: we zijn allemaal complexe systemen, individueel al, laat staan in relaties en organisaties. Wij als mensen veranderen maar langzaam, organisaties daarentegen veranderen al sneller, technologieën zijn helemaal op hol en het internet is hard op weg slimmer te worden dan wijzelf!