Dat Zou Handig Zijn: Over het belang van vrije overheidsdata

12 juni 2009, 05:13

Altijd al willen weten wat het stemgedrag van politici is? Altijd al simpel willen weten wat de bouwplannen in de buurt zijn? Op Dat Zou Handig Zijn, een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, kan iedereen zijn wensen en ideeen kwijt over het beschikbaar stellen van overheidsdata. Er wordt 20.000 euro beschikbaar gesteld voor de realisatie van plannen. Lees verder voor een interview met Informatiespecialist Ton Zijlstra: “Burgers zien andere toepassingen en mogelijkheden dan de overheid.”

Noot vooraf: Dat Zou Handig Zijn is een project dat The Crowds (het bedrijf waar ik werk) in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken uitvoert. Oftewel: ik heb er vanuit die hoedanigheid belang bij. Maar vindt het daarnaast ook maatschappelijk belangrijk. Vandaar deze post.

Maar waarom is het belangrijk dat overheidsdata vrij komt? Een interview hierover met Ton Zijlstra, specialist op het gebied van kennis en leren. Hij werkte in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken aan de site vrijedata.nl. Op die site wordt de stand van zaken bij de overheid op het gebied van vrije data beschreven en vinden ambtenaren en andere betrokken een handreiking over de manier waarop data beschikbaar kan worden gemaakt.

Waarom zijn vrije overheidsdata belangrijk?

‘Ten eerste is het belangrijk om de transparantie bij de overheid te bevorderen. Als je over de data kunt beschikken waar de overheid keuzes op baseert, wordt het makkelijk om te kijken of je vindt dat de overheid een goeie invulling geeft aan haar taken. Daarnaast is het zo dat de data die de overheid gebruikt voor haar taken ook voor andere dingen gebruikt zou kunnen worden. Zodat burgers en organisaties er voor hen waardevolle dingen mee kunnen die buiten de overheidstaken vallen maar wel nuttig kunnen zijn. Bijvoorbeeld: milieudata zou je kunnen gebruiken om voor jezelf een voorspelling te doen over de luchtkwaliteit in jouw omgeving.’

Je hebt onderzoek gedaan, hoe is het met de openbaarheid gesteld?

‘Er veranderen wel dingen, maar in de regel is nog altijd een beetje de houding ‘informatie wordt openbaar als mensen er om vragen, tot die tijd houden we ons stil’.

Je hebt in het kader van vrijedata.nl de stand van zaken in kaart gebracht. Wat trof je aan?

‘Zowel verrassend veel als verrassend weinig. Er is bijvoorbeeld veel beschikbaar op het gebied van het wegennet, gezondheid en milieu, maar tegelijkertijd is er weinig beschikbaar omdat je er niet makkelijk iets mee kan doen door de manier waarop het is opgeslagen. En heel vaak moet je om toegang vragen en kun je er niet meteen bij. Er wordt nog vaak een drempel opgeworpen om bij data te komen.’

Het is makkelijk gezegd dat data vrij moet zijn, maar wat komt er bij kijken?

‘Aan de ene kant zijn er juridische aspecten (is de overheid eigenaar van de data, hoe is het met privacy gesteld), aan de andere kant vergt het wat van de organisatie. Als je data vrijgeeft, krijg je feedback richting overheid over bijvoorbeeld de kwaliteit van de data of over fouten. Wat doe je daar dan mee? Dat moet je wel organiseren. Het dumpen van data is niet voldoende. Je moet organisatorisch wat inrichten, je moet technische aanpassingen doen en er zijn jurische aspecten om rekening mee te houden.’

Het beschikbaar maken van data is van de laatste tijd. Met bijvoorbeeld als doel om een beter beeld te krijgen van wat mensen er mee willen. Is dat in dit geval ook belangrijk?

‘Als overheid ben je niet in staat om alle mogelijke gebruiksvormen te bedenken die zouden kunnen met de data die je hebt. Burgers zijn in staat om met ideeen te komen die voor hun persoonlijk waardevol zijn waar een ambtenaar niet op zou komen. Het is niet efficient om als overheid te bedenken wat er allemaal met data zou kunnen. Het is efficienter om data beschikbaar te maken en mensen uit te nodig er gebruik van te maken.’

Zitten er ook gevaren aan?

‘Ik zou zeggen nee, mits je natuurlijk binnen de afwegingen rondom privacy e.d blijft. Maar er zit veel gevoeld gevaar aan, want je verliest de controle over wat je vrijgeeft. Dat is erg wennen omdat we op andere terreinen de illusie hebben hooggehouden dat je de controle kunt houden over wat je publiekelijk bekend maakt. Dat vergt een attitude verandering. En dat leidt tot weerstanden en een gevoel van gevaar. Er worden risico’s gevoeld, in hoeverre die echt zijn, daar kun je je twijfels bij hebben.’

En hoe neem je dat gevoel weg?

‘Door goede voorbeelden te geven, door wilde verhalen te weerleggen en door feitelijk te beschrijven hoe het zit. Dat hebben we op vrijedata.nl gedaan. Wat is het, hoe zit het juridisch en dergelijke.’

Wat zou jij aan data beschikbaar willen hebben?

‘Ik zou veel meer willen weten over verkeer in mijn omgeving zodat ik slimmer kan weten wanneer ik op pad ga, ik zou meer willen weten over CO2 uitstoot van de producten die ik gebruik, ik zou meer willen weten over onderwijs en over stemgedrag van politici.’

Ga naar Dat Zou Handig Zijn en voeg je idee, plan of wens toe. Zoals gezegd: er wordt 20.000 euro vrijgemaakt voor de beste plannen.

Kijk op vrijedata.nl als je wilt weten wat er bij het beschikbaar stellen van gegevens komt kijken.

En ga zaterdag 13 juni naar Hack De Overheid als je actief over dit onderwerp wilt meedenken of actief wilt meebouwen aan toepassingen. Zie ook: ‘Nieuwe ‘open overheid’ met HackdeOverheid.nl’.

Erwin Blom (Wormer, 1961) is voormalig hoofd van de afdeling Digitaal van de VPRO en mede-oprichter van The Crowds, een bedrijf dat zich specialiseert in ’social media’ en 'Fast Moving Targets', een platform over innovatie op het gebied van media, technologie en communicatie.

Categorie
Tags

Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!