Economisch weerbericht (51): Knijp eens 2x in mijn arm
“Het bedrijfsleven krimpt en de werkloosheid groeit. In 2010 heeft Nederland een tekort van 36,5 miljard euro en daarna jaarlijks 35 miljard.” Zo ongeveer vatte Charlie Aptroot (VVD) de situatie laatst samen. Volgens Wouter Bos betekent dit nog niet dat we “in de toekomst” 35 miljard moeten bezuinigen. “We willen alleen voor 35 miljard aan opties op tafel hebben liggen.” Waarom? Omdat zo’n bedrag nodig is als de economie na de crisis net zo hard groeit als ervoor (gemiddeld 2 procent).
Knijp eens in mijn arm esveepee. Wat moeten we hier nu weer mee? “Na de crisis” is volgens het kabinet 2011. Daarover weten we zeker dat er dan een compleet andere wereld is. Waarom? Ten eerste, omdat de Arabieren, de Brazilianen, de Chinezen, de Fransen, de Indiërs, de Japanners, de Russen en anderen tegen die tijd de facto de dollar hebben afgeschaft.
Om te beginnen als oliebetaalmiddel. Hoe kan het ook andres, nu aan het eind van fiscaal 2009 is komen vast te staan dat het Amerikaanse begrotingstekort op 1,4 biljoen (trillion) dollar uitkomt: 950 miljard meer dan in 2008.
Allemaal erg vervelend voor om te beginnen de Amerikaanse economie, waarover Christina Romer, hoofd van Obama’s economische adviesorgaan, heeft verklaard dat ze die rakelings hebben weten weg te sturen van een tweede Grote Depressie. Geniet in dit verband van een schitterende skeptische quote van Robert J. Samuelson:
“Improved confidence is not optimism. It is the absence of terror. […] Unemployment is abysmal, the recovery’s strength unclear. […] Despite bottoming out in 1933, the Depression didn’t end until World War II. Some government policies aided recovery; some impeded it. The good news today is that the bad news is not worse.”
Blijft de vraag: wanneer bezuinigen? Niet als de recessie volop woedt, want dan breng je de economie pas echt om zeep. Dus “in de toekomst”, zoals Wouter zegt, en nu nog niet—heel verstandig. Maar de kans dat we in 2011 kunnen beginnen, omdat dan de economie weer gemiddeld 2 procent groeit—die acht ik klein. Het slechte nieuws: 35 miljard is het minste dat we nodig zullen hebben.
Kijk maar naar Duitsland. Daar voorspelt DIW, het Deutsche Institut für Wirtschaftsforschung, tegen Frau Merkel in dat “Bund, Länder und Gemeinden” tot 2016 jaarlijks (!) 50-75 miljard euro moeten bezuinigen. Oeps. Positief is dat we straks met één broekriem een heel mensenleven toekunnen, omdat die nooit meer onder spanning zal komen te staan.
Maar, knijp me nog eens in de arm. Nani Beccali, hoofd van General Electrics non-US business, zegt—en dat denken Wouter Bos en ik ook—dat overheden nog maar heel even moeten wachten met die exit-strategie. Echter:
“Act too soon and they could precipitate a double-dip recession, but act too late and there are worries about a return of inflation and sowing the seeds for the next crisis.”
Kwestie van precaire balans dus, inzake de vraag hoe noodzakelijk bezuinigen zich hiertoe verhoudt. In elk geval denkt Michael Geoghegan, topman van HSBC dat we met een W-recessie te maken gaan krijgen. In tegenstelling tot Nouriel Roubini, die nu een uiterst langzaam U-herstel verwacht.
Wat maakt het uit? Ik denk dat het én-én gaat zijn: een langzame U met nog wel een paar rimpels daarbinnen. Ach, in het licht der eeuwigheid stelt het toch eigenlijk allemaal ook helemaal niets voor. Microsoft-CEO Steve Ballmer zei het in juli al heel kernachtig:
“The world isn’t in a Recession, nor is it in a Depression. This is an ECONOMIC RESET.”
Zo’n fundamentele reset betekent dat we er goed aan doen om in de veilige modus op te starten, nieuwe virusscanners te installeren en het besturingssysteem te upgraden met verscherpte bonusregelingen, fiscaal regiem, betere regelgeving—de hele reutemeteut. Of—uitendelijk toch maar gewoon een nieuwe computer kopen. Eentje die ook de andere uitdagingen van deze tijd aankan.
Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.
Knijp eens in mijn portemonnee. Leeg, leger, leegst. Geen punt, zolang er nog een aantal bomen zijn te kappen, kunnen we de geldpersen laten draaien. Bovendien hebben we steeds minder bomen nodig omdat we steeds vaker digitaal of met een plastic kaartje betalen. Goed voor het milieu, dat wel.
Het begrip geld is aan inflatie onderhevig. We (zo ook economen) hebben ons te grazen laten nemen, door geld los te koppelen van waarde. Er lijkt in de wereld een tweedeling te ontstaan. Het Westen creëert geld uit het niets, het Oosten verzamelt waarde. Vermoedelijk om een nieuw financieel stelsel op te tuigen. Waarde vinden we in tastbare zaken, zoals grondstoffen en (edel)metalen. Daar kun je wat mee doen! Bovendien kun je deze zaken ook uitruilen voor andere tastbare zaken. Handel in dienstverlening is veel minder concreet!
Blijkmaar maken we ons niet eens zorgen om bovengenoemde, maar dreigende, ontwikkelingen. Terwijl de FED de grootste afnemer is geworden van het Amerikaanse schuldpapier ( http://www.blikopdebeurs.com/weblog1/pivot/entry.php?id=439#body ) en het IMF haar goud verkoopt (www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=DMF20090919_003 ) zijn het de Aziaten die naarstig op zoek zijn naar tastbare waarde. Sinds China haar bevolking het recht heeft gegeven om goud te bezitten wordt daar dankbaar gebruik van gemaakt ( http://www.z24.nl/analyse/artikel_91726.z24/Analyse_Kaj_Leers__Goud_blijft__gewone__vluchthaven.html ).
Zelfs het begrip schuld lijkt aan inflatie onderhevig te zijn doordat we met onze gedachten ervan overtuigd zijn dat we bijvoorbeeld een groter huis kunnen kopen, als we de schulden van onze koopgrage partner blijven betalen met eigenzinnig geschreven schuldpapier. Geen bank trapt daar in. Wij met z’n allen wel! Hoe ironisch is dit eigenlijk?
Geld wordt steeds abstracter. Niemand kent het loonzakje meer. Digitale schulden worden steeds groter omdat er geen bezit meer tegenover staat. Maar ook omdat geld geen gevoelswaarde meer lijkt op te roepen. ‘Hé, zoveel. Laat maar zitten!’ Nee, integendeel, met de ene creditcard wordt de schuld van de andere afgelost. Vervolgens wordt de waarde van ons bezit steeds meer opgeklopt. Uiteindelijk is er een situatie ontstaan waarbij de meesten van ons niet meer in staat zijn om de schulden af te betalen. Er is sprake van een dramatische toename van het aantal uitgesproken faillissementen. Eens moeten we weer met beide benen op de grond staan. Hoe lang gaat dit nog duren? Laten we snel zijn. Immers als de BRICS ons geld niet meer willen, zonder dat er iets tastbaars tegenover staat, is het snel gedaan met onze welvaart. In ieder geval zal de inflatie dan gierend omhoog gaan.
De ontkoppeling tussen de waarde van het geld en de onderliggende waarde van datgene waar we ons geld aan besteden is op de beurs mooi zichtbaar. De interpretatie van de meeste berichten worden losgekoppeld van de werkelijke ontwikkelingen. In plaats daarvan wordt er gehandeld op de suggestie van het bericht, namelijk: ‘Beter dan verwacht’. Bovendien worden negatieve ontwikkelingen systematisch genegeerd, en worden positieve of beter dan verwachte berichten omarmd. Ook vanmiddag weer (www.cnbc.com/id/33238883 ).
Je kunt je afvragen of de overheidssteun wel op de goede plek terecht komt. Terwijl ondernemers klagen over de kredietfaciliteiten, zijn banken ongenadig streng bij het verstrekken van een hypotheek ( http://www.huizenmarkt-zeepbel.nl/ ). Waar gaat het geld naar toe?
Als het geld wordt gebruikt om de beurzen op te peppen, leidt dat helaas tot nog meer werkloosheid en of een nog grotere krimp omdat het overheidsgeld niet op de goede plaats terechtkomt. Als blijkt dat bij de komende kwartaalcijfers de banken fikse winsten kunnen rapporteren, dan zijn zij de klant onvoldoende (als dank voor de reddingsoperatie) tegemoet gekomen in het verlagen van de rentekosten van krediet en hypotheek.
Zo, nu ga ik lekker genieten van het weekend en ga eens heerlijk uit eten bij een restaurant uit één van de BRIC landen. Per slot van rekening heeft de horeca het ook niet zo makkelijk. Alle kleine beetjes helpen.