Economisch weerbericht (82): Economie op ram(p)koers
Boeken over wat begon als “de kredietcrisis” zijn er in soorten en maten, maar het definitieve werk lijkt nog lang niet geschreven. De meeste auteurs analyseren het ontstaan vanuit macro- en bedrijfseconomische factoren en stellen het gevoerde beleid van instituties centraal. Bijvoorbeeld de houding van de politiek, de toezichthouder en die van de (centrale) banken ten opzichte van kredietverlening. “Economie op ramkoers” onderscheidt zich door vermenselijking. Frank en Freek, de auteurs van dit boek, dat op 4 mei verscheen, laten ervaringdeskundigen en professionals aan het woord, die hun persoonlijke visie geven over het ontstaan en het verloop van de kredietcrisis. Tot nog toe, want de aanstaande hete zomer in het oosten en westen van Zuid-Europa, zal zijn mondiale weerslag hebben.
De miljarden vliegen ons weer om de oren, ze kunnen nergens meer vandaan komen, en het is maar de vraag of de Europese muntunie de datum van onze Tweede Kamer-verkiezingen haalt. Deel 1 van “Economie op ramkoers” laat deskundigen aan het woord over de oorzaken van de huidige kredietcrisis. Deel 2 serveert gedragsalternatieven van ervaringsdeskundigen en levenskunstenaars om ons in staat te stellen met een duurzame oplossing uit de huidige crisis te komen.
Op de pof
Belangrijk maar voor de hand liggend is de conclusie, dat we te lang op de pof hebben geleend. Dat inzicht vinden we dan ook terug bij de meeste geïnterviewde personen. Deze conclusie zal niet direct leiden tot een gedragsverandering, omdat politici, toezichthouders, (centrale) banken en consumenten maar uiterst moeizaam lijken te kunnen erkennen, dat ons vastgeroeste (wens)denken en de daaruit voortvloeiende handelingen desastreuze consequenties hebben gehad. De gedragsalternatieven die ons in de vorm van een zevental denkstappen wordt voorgehouden om over te stappen op een ander en duurzaam economisch systeem, vragen om grote psychosociaal-economische offers en zullen daardoor niet van harte tot stand komen.
Rampkoers
Hoe we het ook wenden of keren, uiteindelijk zal elk systeem vroeg of laat vastlopen. Wat mij betreft had het boek daarom ook “Economie op rampkoers” mogen heten. De financiële geschiedenis leert immers, dat we zelden op basis van vrijwilligheid ons gedrag bijtijds aanpassen. De meeste crises zijn ontstaan, doordat er te gretig gebruik is gemaakt van versoepelde kredietfaciliteiten. Het patroon is duidelijk: wij mensen willen nu eenmaal steeds meer van hetzelfde doen en bezitten. De ondertitel zegt het goed: “onze economie ontploft als we vetragen en ook als we doorrijden”.
Gedragsverandering kan geleidelijk plaatsvinden of schoksgewijs tot stand komen. Gedragsbeïnvloedende factoren kunnen van intrinsieke aard zijn, maar ook extrinsiek worden bepaald. De beloning of sanctie, die ons gedrag in het vooruitzicht stelt, heeft (onbewust) een grote invloed op onze overtuiging. Een blijvende gedragsverandering vindt dan ook pas plaats, nadat we onze overtuiging hebben bijgesteld. Zo kan de angst om het huis uitgezet te worden bij het ingebreke blijven van de maandelijkse hypotheeklasten een reden zijn om schulden af te lossen, minder te consumeren en toch maar geen geld te lenen om die lang gekoesterde wereldreis te maken.
Cultuurschok
De denkstappen in deel 2 van “Economie op ramkoers” vinden hoogstwaarschijnlijk pas navolging na een cultuurschok. De huidige muntunie-ellende in met name Griekenland, bakermat van de westerse “beschaving”, en Spanje, bakermat van het Nederlandse Calvinisme, konden wel eens het begin zijn van deze schokgolf. V, W, U – een tijdje terug wilden we het verloop van de crisis nog op een van deze noemers brengen. Op dit moment lijkt het Engelse “dubbel-joe”, vertaald in het Nederlands, helaas het meest waarschijnlijke scenario. Minimaal een dubbele U dus. Met de vele verkiezingsmomenten in onze wereldregio (Groot-Brittannië, Duitsland, België en Nederland) zal het stemvee er uiteindelijk andere normen en waarden op na moeten gaan houden: goed- en kwaadschiks.
Speed
“Economie op ramkoers” is geschreven met in het achterhoofd de film Speed uit 1994, waarin een bus op snelheid moet blijven omdat anders de bom eronder ontploft. Frank en Freek: FF: Fast Forward – toeval betstaat niet 😉 Het alleraardigste is echter, dat we nu weten, dat we rond dat jaar onverzadigbaar verslaafd begonnen te raken aan wat Alan Greenspan “irrational exuberance” noemde. Maar eigenlijk is het heel simpel: wie zelf het gevoel heeft, dat zijn geldscheepje op ramkoers ligt, moet het snel een schuldenvrije haven zien binnen te loodsen. Bijvoorbeeld door de auto te verkopen en voortaan de bus te pakken.
Arnoud Rademaker, auteur van het boek ‘Beleggen, volgens de principes van de beurscyclus, heeft grote belangstelling voor het menselijk (beleggers)gedrag. Met behulp van eenvoudige psychologische inzichten reflecteert hij ons gedrag op actuele economische ontwikkelingen. Hij is geïnteresseerd in economische- en beurscycli. De geschiedenis leert ons dat politici, toezichthouders, ‘het bedrijfsleven’ en consumenten zich continue laten verrassen door economische schokken. ‘Ken de geschiedenis, ken jezelf’. Hij weet als geen ander dat iedereen vanuit zijn eigen perceptie kijkt naar economische gebeurtenissen en dat hij daarmee ook zijn standpunten zijn inkleurt.
Hoe veel gelijk kun je nog meer krijgen, met de crash van de laatste dagen trillend op ons netvlies. Vanavond vergaderen de Europese leiders in Brussel over de 110 miljard voor Griekenland, die de glijvlucht van de euro niet schijnt te kunnen stoppen. Op rtlz.nl haalt euroskepticus Arjo Klamer zijn gelijk met 10 wijze lessen, 10 jaar na de invoering van de euro.
Frank & Freek, gefeliciteerd met jullie boek, dat alweer aan een update toe is. Arnoud, je was er met je column weer eens procies op tijd bij. Hulde!
Volgens mij behoeft het boek geen update. Wat er nu gebeurt met Europa, staat er al in, en ook wat hierna gaat komen. Jan de Bont wist het al, toen hij Speed maakte!
@frederik Je kunt best nog wel heel eventjes wachten met een update, maar niet te lang. Lees ftd.de:
In einem dramatischen Marktumfeld halten sowohl die G7 als auch die Europäische Zentralbank (EZB) Sondertelefonkonferenzen ab. Die sieben führenden Industriestaaten würden die griechische Schuldenkrise diskutieren, sagte Japans Vize-Finanzminister Rintaro Tamaki. “Die gesamten Märkte befinden sich in Aufruhr. Die Krise Griechenlands schwappt über die Grenze der Euro-Zone”, sagte Tamaki.
Het boek ‘Economie op ramkoers’ maakt een goede analyse over het ontstaan van de kredietcrisis. Niet meer en niet minder! Het boek is de moeite waard om te lezen voor degenen die het heft in eigen handen willen nemen. Dat neemt niet weg dat er nog vele hoofdstukken geschreven zullen worden. Ik ben het wat dat betreft helemaal eens met Jaap.
Terwijl wereldwijd het geld op de beurzen, weliswaar op papier, verdampt alsof het net zo goedkoop is als wc-papier, neemt de dreiging van een dalende dekkingsgraad bij pensioenfondsen alweer toe. Als de koersdaling doorgaat voorzie ik wederom een discussie ontstaan over het ophogen van onze pensioenpremie. Dat kunnen we er naast de hypotheekaftrek nog wel bij hebben 🙂
De koopkracht dreigt te dalen omdat we moeten lappen voor de Grieken en wie weet voor wie nog meer. Het stemvee accepteert het ook nog. De politieke praatjes gaan erin als koek(happen). Geweldig om te zien hoe we als Nederlanders onze schouders ervoor ophalen, terwijl het ons wel degelijk geld kost. Sterker, misschien krijgen we ons geld nooit meer terug. Ach, wie dan leeft wie dan zorgt. Alleen de SP en TON hebben tegen gestemd.
De euro dreigt kapot te gaan omdat er door instituties geen grens is getrokken. Als uw buurman met geld smijt, bent u dan bereid om hem geld te lenen? Ja hoor, Europa wel! Hoe dom kun je zijn? Goed geld gaat na verloop van tijd altijd naar kwaad geld. Vraag me niet waarom, maar het schijnt zo te zijn.
Tsjakka – een dramatisch weekendje in Brussel, waar momenteel een heel nieuw crisisboek wordt gelezen. Uit ftd.de:
Während eines dramatischen EU-Gipfels sehen die Regierungschefs die Eurozone als Ganzes bedroht und werfen zur Verteidigung ihrer Währung die geltenden Regeln um. Bis Sonntagabend soll der Abwehrmechanismus gegen den Euro-Angriff stehen.
Die Lage ist offenbar viel dramatischer, als es die eher braven Erklärungen beim Eintreffen in Brüssel vermuten lassen. Die G7 haben bereits konferiert und eine schnelle und klare Antwort der Europäer verlangt. Überall stürzen die Aktienmärkte ab. Der Chef der Europäischen Zentralbank (EZB), Jean-Claude Trichet, spricht in der Runde von einer “systemischen und andauernden Krise”, Sarkozy später von systemischen Risiken.
Mooi stukkie van Ferguson in Newsweek, getiteld “The End of the Euro”:
The United States has a federal system, while the euro zone does not. In America, Texas automatically bails out Michigan via the redistribution of income and corporation tax receipts. What the Greek crisis has belatedly revealed is that such fiscal centralization is the necessary corollary of a monetary union. The real choice is between becoming a fully fledged United States of Europe, or remaining little more than a modern-day Holy Roman Empire, a gimcrack hodgepodge of “variable geometry” that will sooner or later fall apart.
Laten we niet somberen. De RTLZ columnisten, Rene Tissen en Arjo Klamer (www.rtlz.nl , columns) kunnen op inhoudelijk niveau volledig gelijk hebben, maar zij realiseren zich, zo vermoed ik en (wellicht ten overvloede) naar mijn zeer bescheiden mening, te weinig dat elk systeem tot stand is gekomen door (onderlinge internationale) afspraken.
Economische processen vloeien voort uit kunstmatig afgesproken regels. Regels zijn aan verandering onderhevig. Bijvoorbeeld omdat men nieuwe afspraken maakt om de grenzen van de regels te verleggen, op te rekken, opnieuw te definiëren of om er iets nieuws bij te verzinnen. Een voorbeeld van een nieuwe (maat)regel is de kwantitatieve verruiming. In het geval van de EU kan Amerika het niet maken om hier tegen te zijn omdat ze deze methode zelf hebben verzonnen.
Niets menselijks is ons vreemd. Kijk naar uzelf. De meesten van ons, zullen ondanks alle voornemens en goede bedoelingen in de loop van de jaren letterlijk en figuurlijk toch een wat grotere broek hebben aangetrokken. Consumenten, toezichthouders, het bedrijfsleven en de politiek hebben allen belang bij stabiliteit. Daarom zie ik een mogelijke burgeroorlog zoals Rene Tissen als mogelijkheid voorziet nog niet gebeuren.
In de reacties op de rubriek Economisch weerbericht refereer ik regelmatig aan de wet van de sociale cycli van Sarkar. Volgens hem wordt het gevaar voor een burgeroorlog reëel zodra politici, het bedrijfsleven en toezichthouders de eigen bevolking zodanig leegmelken dat het volk of het stemvee geen kant meer op kan. Zover is het gelukkig nog niet!
De wereld staat op zijn kop. Ewald Engelen, hoogleraar Financiële Geografie van de Universiteit van Amsterdam, vindt dat de DNB zich als een schoothondje heeft gedragen ten opzichte van het bankwezen omdat de DNB volgens zijn zeggen vooral de belangen van de banken heeft behartigd ( http://www.nu.nl/economie/2243498/dnb-was-schoothondje-van-bankensector.html ). Behalve dan die van de DSB.
Nu de EU een poging doet om de euro te redden, vooral door middel van een kwantitatieve verruiming, blijft het zwaard van DE MARKT boven de al dan niet jarige aanwezigen van de extra EU-vergadering hangen. Waarom?
Vroeger waren financiële markten een afspiegeling van economische en politieke ontwikkelingen. Tegenwoordig beïnvloed de markt het verloop van een politieke vergadering. Onzinnig of niet? Na het dieptepunt in maart 2009 zijn de koersen van de meeste aandelen met meer dan 75 % gestegen. Een ongekende en bijna nooit vertoonde koersstijging in zo’n korte tijd. In maart/april 2010 stegen de koersen zelfs, even uit mijn hoofd, met bijna 10 procent. Irreële koersstijging worden met gejuich begroet. Niemand die zichzelf hardop durft af te vragen of dit wel normaal is. De analisten uit de financiële wereld zul je hier zeker niet over horen.
Nu de beurs met oog op de recente fikse koersstijging slechts met enkele procenten terugvalt, wordt de politieke agenda ineens door de markten bepaald. Men wil er voor de opening van de beurzen (aanstaande maandag) uit wil zijn. De hoge mate van urgentie over het eurobeleid staat in schril contrast ten opzichte van het gedraal over de woekerpolissen. Degene die betaalt, bepaald. Behalve dan de consument. Die betaalt en baalt. Slimme consumenten dienen daarom voor zichzelf te zorgen. Neem je eigen standpunten in en laat je niet gek maken door alle (krediet)faciliteiten. Bepaal wat je in het leven wilt bereiken. Zoek naar datgene wat je op langere termijn gelukkig maakt.
Kijk eens naar de piramide van Maslow. Als we op dit moment een analyse zouden maken van het oer-Hollandse landschap, volledig ingebed in de EU, dan zouden we zonder al teveel tegensputteren, kunnen concluderen dat we van zijn piramidetrap zijn afgedonderd en weer op de onderste trede staan. De onderste trede is een afspiegeling van het vervullen van lichamelijke behoeften. Ofwel, zoveel mogelijk consumeren.
De Grieken, met alle filosofische wijsheden die zij in pacht denken te hebben, gaan er als de winnaar van een soort Schuld-factor, een komische parodie op X-factor, met de krediethoofdprijs vandoor. Als we niet oppassen volgen wij, calvinistische Hollanders, spoedig in meedingen naar de hoofdprijs in een tweederangs surrogaat kampioenschap voor Idols. De Aziaten lachen om een schuldhoofdprijs. Zij verzamelen prijzen die er echt toe doen, namelijk: olie en grondstoffen!
Oude Wereld bedreigt Nieuwe. Volgende week de (noodlottige?) ontknoping. Uit NYT:
The increased global anxiety threatens to slow the recovery in the United States, where job growth has finally picked up after the deepest recession since the Great Depression. It could also inhibit consumer spending as stock portfolios shrink and loans are harder to come by.
“It’s not just a European problem, it’s the U.S., Japan and the U.K. right now,” said Ian Kelson, a bond fund manager in London with T. Rowe Price. “It’s across the board.”
The crisis is so perilous for Europe that the leaders of the 16 countries that use the euro worked into the early morning Saturday on a proposal to create a so-called stabilization mechanism intended to reassure the markets. On Sunday, finance ministers from all 27 European Union states are expected to gather in Brussels to discuss and possibly approve the proposal.
Oude Wereld bedreigt Nieuwe. Volgende week de (noodlottige?) ontknoping. Uit NYT:
The increased global anxiety threatens to slow the recovery in the United States, where job growth has finally picked up after the deepest recession since the Great Depression. It could also inhibit consumer spending as stock portfolios shrink and loans are harder to come by.
“It’s not just a European problem, it’s the U.S., Japan and the U.K. right now,” said Ian Kelson, a bond fund manager in London with T. Rowe Price. “It’s across the board.”
The crisis is so perilous for Europe that the leaders of the 16 countries that use the euro worked into the early morning Saturday on a proposal to create a so-called stabilization mechanism intended to reassure the markets. On Sunday, finance ministers from all 27 European Union states are expected to gather in Brussels to discuss and possibly approve the proposal.
Van Oud naar Nieuw? Een boemerangeffect? Of een kip-en-eiprobleem?
antwoorden via e-mail voor onderpand en niet onderpand lening.
lenen een beperkt bedrag van €2000 – naar maximaal bedrag van 5000,000euro.
voor info antwoorden via e-mail.
onderpand en niet onderpand lening.
Lenen geleende bedrag van € 3.000 tot maximum bedrag van 5000.000 euro.
contact opnemen via e-mail.
onderpand en niet onderpand lening.
Lenen geleende bedrag van € 3.000 tot maximum bedrag van 5000.000 euro.
contact opnemen via e-mail.
guptasuresh29@yahoo.com
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!