Economisch weerbericht (91): WK Kennis & Innovatie
Mogelijk op het randje van de Derde of Diepe Depressie – aldus respectievelijk Krugman en Tissen – is het de allerhoogste tijd om te weten hoe we in Nederland ons kennisniveau en innovatievermogen op moeten schroeven om straks competitief een zo groot mogelijke deuk in het mondiale pakje boter te kunnen slaan. Ons op de wenken bedienend, presenteerde de KIA-coalitie [http://www.kennisinnovatieagenda.nl/over_kia.shtml] van Alexander Rinnooy Kan, Gerard Kleisterlee en de hunnen deze week haar Kennis en Innovatie Agenda 2011-2020 [PDF]. Paragraaf 2.2 volgend, staat Nederland er kort en goed beroerd voor:
Vanwege de financieel-economische crisis is er mogelijk geen geld voor de ontwikkeling en toepassing van nieuwe kennis om onze economie duurzamer te maken. We zitten bovendien in een kenniscrisis, en dat is een sluipend proces. Op de verschillende mondiale kennisranglijsten is Nederland de laatste jaren ver wegzakt onder de derde plaats die we ooit bekleedden. Op de Global Competitiveness Index (GCI, zie lijstje hierna) gleden we in 2009 van plek 8 naar plek 10 en op het European Innovation Scoreboard behoren we niet tot de eerste vijf, zoals beoogd, maar tot de innovation followers. Daar staan we vlak achter Frankrijk maar met Estland en Cyprus in onze nek, die het afgelopen jaar hun prestaties sterk verbeterden. Nederland bevindt zich iets boven het EU-gemiddelde, maar ontwikkelt zich minder snel dan de rest. Afgelopen maart constateerde de KIA-coalitie, “dat het beeld onveranderd zorgelijk is. De achterstand is eerder verder opgelopen dan ingelopen.” (Vrij naar KIA 2011-2020, p. 9.)
Als ongedurige lezer van de 70 pagina’s die de Kennis en Innovatie Agenda 2011-2020 telt, weet ik daarmee genoeg. Op naar de algemene 2020-doelen aan het eind. Verstopt in het “indicatorenoverzicht” zitten de doelen die de KIA-coalitie Nederland wil laten halen op EU- en mondiaal niveau. De rest is belangrijk, net als de context en de weg ernaartoe (lees daarvoor de hele Kennis en innovatie Agenda 2011-2020), maar ik ben nou eenmaal bloednieuwsgierig naar een tak-tak-tak-overzicht binnen de benoemde hoofdclusters Onderwijs, Onderzoek en Innovatief ondernemen. Dat ziet er als volgt uit:
Voor dit lijstje van 26 EU- of mondiale ambities (van de in totaal 60 items) heb ik de lijn in het indicatorenoverzicht gevolgd. Een hekje (#) in de ambitie betekent, dat we die plaats willen behouden. Om de andere doelstellingen te bereiken zullen we een sprong moeten maken – ik neem aan eentje die de KIA-coalitie haalbaar acht. Op 13 van de 26 ambitiepunten willen we in 2020 in de wereldtop5 zitten of beter presteren. Bedenk hierbij wel, dat het soms om sterk relatieve posities gaat. Zo is het behoud van plaats 1 op de mondiale octrooiranglijst gedefinieerd als “aantal ‘triadic patent families’ afgezet tegen GERD (Gross Domestic Expenditure on R&D) gedaan door de industrie (per miljoen USD private R&D uitgaven)”.
Stichtelijk woord tot besluit: ik hoop dat tussen droom en daad van de gedroomde Kennis&Innovatie-WK-positie niet al te veel wetten in de weg staan en/of praktische bezwaren (Elsschot). Concreet hoop ik, dat de vaderlandse Kennis en Innovatie Agenda 2011-2020 snel genoeg kan worden vertaald in heldere, samenhangende en uitvoerbare actie.
Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.
Jammer dat zo’n KIA-coalitie nou niet zelf met zo’n managementsamenvatting komt.
Kennis en innovatie. Beide ingrediënten waren in aanloop naar de kredietcrisis volop aanwezig. Toch, dreigen verschillende landen, banken, andere bedrijven en burgers te bezwijken onder de financiële last en dat de gevolgen in materieel opzicht nog steeds niet zijn te overzien. We zijn er nog niet.
Kennis en innovatie. Jazeker. Volgens mij is er een discussie nodig om te ontdekken welke vaardigheden er nog meer nodig zijn om ervoor te zorgen dat we blijvend kunnen plukken van de vruchten die kennis en innovatie ons zouden kunnen opleveren. Zonder deze vaardigheden kan de schade wel eens groter worden, dan met de financiële kennis van toen voorspelbaar was.
Kennis en innovatie. Beide ingrediënten waren in aanloop naar de kredietcrisis volop aanwezig. Toch, dreigen verschillende landen, banken, andere bedrijven en burgers te bezwijken onder de financiële last en dat de gevolgen in materieel opzicht nog steeds niet zijn te overzien. We zijn er nog niet.
Kennis en innovatie. Jazeker. Volgens mij is er een discussie nodig om te ontdekken welke vaardigheden er nog meer nodig zijn om ervoor te zorgen dat we blijvend kunnen plukken van de vruchten die kennis en innovatie ons zouden kunnen opleveren. Zonder deze vaardigheden kan de schade wel eens groter worden, dan met de financiële kennis van toen voorspelbaar was.
Uniek. Voor het eerst sinds een hele lange periode staan we ten opzichte van een jaar geleden minder rood op onze betaalrekening, hebben we minder krediet uitstaan en is ons spaarsaldo ook nog eens toegenomen. De gevolgen van de kredietcrisis zij nu ook zichtbaar in de statistieken – roodstand op betaalrekeningen, consumptief krediet, spaartegoeden – van het CBS.
Blijkbaar maken we rigoureuze keuzes. We snijden in onze maandelijkse uitgaven, we stellen de aanschaf van duurzame consumptiegoederen uit, en het geld dat we overhouden stallen we op een spaarrekening. Zelfs de van nature optimistische beleggers hebben een gedragswijziging doorgevoerd.
‘Vakantiegeld of niet, beleggers zijn dit jaar iets voorzichtiger met het vieren van vakantie: 30% geeft aan vanwege de economische situatie dit jaar minder vaak op vakantie te gaan dan anders en 35% gaat goedkoper op vakantie (www.ing.nl , Beleggersbarometer, 04/06/2010).’
Op korte termijn voorzie ik dat de gedragswijziging ten aanzien van het uitgavenpatroon ongunstig zal uitpakken voor de ontwikkeling van macro-economische factoren en meso-economische factoren. Consumenten weten dat het voorlopig in economisch opzicht niet beter zal gaan en dat vanwege de noodzaak om het overheidstekort terug te dringen, waarbij de rekening (direct of indirect) grotendeels bij de belastingbetaler wordt neergelegd, er maar één manier is om in financieel opzicht te overleven, namelijk door de eigen financiële situatie onder de loep te nemen en vervolgens te snijden in de uitgaven om daarmee vast een voorschot te nemen op toekomstige hogere uitgaven of verminderde inkomsten op allerlei gebied. Dat het voorzichtigheid troef is blijkt ook uit een persbericht van de ING. Geen Nederlander durft op dit moment een huis te kopen.
‘De index die de koopintentie weergeeft, staat op het laagste niveau sinds het begin van de meting in 1985. Dat blijkt uit een persbericht van ING. In de tweede helft van 2009 steeg de index nog, maar dat was slechts een tijdelijke opleving (www.huizenmarkt-zeepbel.nl , 02/07/2010).’
Waarom zou je ook? Als je goed woont, het naar je zin hebt, je kinderen blij zijn met hun vriendjes uit de buurt, waarom zou je jezelf dan nog meer in de schulden steken voor een groter huis, inclusief een nieuwe badkamer, keuken of een nieuwe tuin van minimaal 10.000 euro?
Kennis is belangrijk. Ook kennis van het eigen huishoudboekje en de gevolgen van het eigen gedrag op toekomstige financiële situaties. Hebben consumenten ook wat geleerd van de situatie waarin ze door de kredietcrisis in terecht zijn gekomen? Anders gezegd: ‘Komt de bovengenoemde gedragswijziging tot stand omdat onze kennis is toegenomen en we ervan overtuigd zijn geraakt dat het maken van schulden gewoon een risicovolle aangelegenheid is en dat dit gedrag op lange termijn eerder schadelijk dan profijtelijk is?’
Het is de vraag of we onze mening hebben bijgesteld op basis van reële argumenten of dat er sprake is van een tijdelijke gedragsverandering ten aanzien van uitgavenpatroon omdat we op dit moment geen vertrouwen meer hebben in de economie. Als blijkt dat het gedrag tot stand is gekomen vanwege het gebrek aan vertrouwen, dan heb ik er weinig vertrouwen in dat deze gedragsverandering blijvend van aard is. Als u ook uw uitgaven heeft beperkt, dan is het de moeite waard om eens stil te staan op basis van welke invalshoek deze gedragsverandering tot stand is gekomen.
Is het gek dat China in Afrika steeds meer voet aan de grond krijgt, en daardoor steeds meer grip krijgt op essentiële grondstoffen, energiebronnen of belangrijke mineralen. Door ondeugdelijk voedsel te dumpen in Afrika schiet Europa vroeg of laat in eigen voet. Vanuit een machtspolitiek kun je ondeugdelijk gedrag soms heel lang stand houden, maar vroeg of laat wordt de rekening vereffend. De rekening kan wel eens eerder worden vereffend dan gedacht omdat Afrika maatjes aan het worden is met China.
China beheerst op dit moment al de markt voor zeldzame metalen, die onder andere belangrijk zijn voor de productie van zonnecellen. Als Afrika zich meer en meer van Europa gaat afwenden omdat er een proces van zelfbewustzijn op gang komt en zichzelf serieus gaat zien als een belangrijk (economisch) machtsblok – bijvoorbeeld door zich te verenigen in een pact met andere grondstofrijke Zuid-Amerikaanse en Aziatische landen – , ja, dan kan ons dat heel duur komen te staan.
Amerika en Europa worden steeds afhankelijker van het buitenland ten aanzien van het financieren van begrotingstekorten, energievoorziening, grondstoffen en mineralen. Ooit zal er een einde komen aan de voorraad fossiele brandstoffen. Niet voor niets wordt de discussie over kernenergie weer opgestart. Als je een goede relatie wilt onderhouden met de leverancier van energie, essentiële grondstoffen en mineralen, dan moet je ook rekening houden met hun belangen en behoeften.
Het nieuwe plan van Obama, om twee miljard te investeren in zonne-energie kan wel eens spaak lopen omdat er om politieke redenen, economische redenen of gewoon schaarste een gebrek ontstaat aan zeldzame mineralen zoals: kristallijn en silicium. Om te voorkomen dat we in een later stadium in een nog grotere financieel-economische crisis terechtkomen is het juist noodzakelijk dat we haast maken met de ontwikkeling en toepassing van nieuwe kennis waarmee we onze economie duurzamer kunnen maken. Om dit te bereiken mogen we er ook op hopen dat er onderhuids een proces gaande is, waardoor er krachten vrijkomen die nieuwe innovatieve projecten mogelijk maken die synchroon lopen met processen zoals deze zich afspelen volgens de cyclus van Kondratieff. Het ontwikkelen van nieuwe grondstoffen voor de fabricage van zonnecellen lijkt me zo’n voorbeeld dat past in de cyclus van Kondrfatieff
Europa dumpt slechte voeding in Afrika: http://www.nu.nl/buitenland/2284604/europa-dumpt-slechte-voeding-in-afrika.html
Betere grondstof ontwikkeld voor zonnecellen: http://www.zonnepanelen-info.nl/nieuws/betere-grondstof-voor-zonnecellen/
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!