Bouw je eigen publiek op als jong talent in de mediawereld

De rellen rond The Voice hebben natuurlijk heel erg met macht te maken; de jonge muzikanten voelden zich afhankelijk van een groep mensen die claimden: ik kan jullie loopbaan maken en breken. Dat zij dat gevoel geven aan jonge, kwetsbare mensen is vooral de schuld van die bandleiders en coaches zelf, maar het leert ons ook dat we moeten opletten met het geven van teveel macht aan te weinig mensen in de media. Of beter gezegd: aan het toestaan dat een hele kleine groep mensen alle touwtjes in handen heeft in de media.

Ik hoef jullie niet uit te leggen hoe de Nederlandse mediawereld in elkaar zit en het is geen wilde gok om te beweren té weinig mensen teveel te zeggen hebben. De geschreven nieuwswereld is in handen van twee Belgische families (AD, NU.nl en Volkskrant van de familie Van Thillo van DPG en Telegraaf en NRC van de familie Van Puyenbroek/aka Mediahuis), de radiowereld van de NPO (Radio 1,2,3 en de rest), John de Mol (Sky, Veronica, 538, Radio10) en diezelfde familie Van Thillo (Q Music) en de tv-wereld van twee, drie mannen (RTL, NPO en De Mol) die ook nog eens aan elkaar gaan snuffelen als het gaat om RTL en Talpa.

Met de toenemende macht van de NPO over de omroepen zou je kunnen zeggen dat Van Thillo, De Mol, Van Puyenbroek en Frans Klein veel bepalen qua media in Nederland. Natuurlijk weet ik dat er bij krantenredacties redactieraden zijn die over de inhoud gaan, maar als je het even platstaat dan komt het erop neer dat die vier mannen de rekening oppakken van de weg omhoog van bijna alle jonge artiesten, presentatoren, deejays en andere makers. In het geval van Mark Zuckerberg vinden we dat altijd een groot probleem, maar in Nederland moet dat blijkbaar allemaal kunnen. We zagen de afgelopen week welke twee kwalijke gevolgen die overconcentratie van mediamacht op de lange termijn kan hebben.

“Moet hij eigenlijk wel in een situatie komen om iets over de man te zeggen die hem miljonair maakte?”

1. Tegenwicht

Je zag de afgelopen weken dat het gekunsteld is voor tv-shows om The Voice-rellen te bespreken. De mannen van VI Vandaag denken weliswaar onafhankelijk, maar worden wel direct betaald door John de Mol. Johnny de Mol moest zijn eigen kritische vragen organiseren in zijn talkshow en Beau moest – heel ongemakkelijk – zijn eigen baas Peter van der Vorst interviewen. Het is heel hoopgevend dat die onafhankelijkheid wel werd opgezocht, maar al die makers moesten wel een drempel over allemaal.

En je kunt in je hoofd nog wel heel onafhankelijk van Sjon zijn zoals Johan Derksen dat is. Maar moet hij eigenlijk wel in een situatie komen om iets over de man te zeggen die hem miljonair maakte?

De ellende bij The Voice is blootgelegd door Tim Hofman van BNNVARA die daarvoor de noodzakelijke back up heeft van de juridische en redactionele kennis van de omroep waar hij werkt. De vraag is waarom die ellende niet is openbaard door de grote mediamerken van Nederland: AD, Telegraaf of Nu.nl. Ik weet het niet van alle merken, maar bijvoorbeeld de mediaredactie van het AD is niet ingericht op het blootleggen van zulke grootschalige misstanden.

Daar werken geen onderzoeksjournalisten die vrijgemaakt kunnen worden om daar eens maanden in te duiken, maar freelancers (zoals ik) en vaste mensen die zijn gericht op nieuwe programma’s en kijkcijfers. Die redacties zijn misschien wel zó ‘lean and mean’ gemaakt door Belgische families dat er voor het onderzoeken van diezelfde media te weinig tijd en kwaliteit is. Het enthousiasme waarmee nieuwsmedia aan de haal gaan met het goede voorwerk van Tim is goed, maar eigenlijk hadden de grote kranten zo’n groot schandaal moeten onthullen. Dan had gebleken dat het systeem van macht en tegenmacht nog optimaal functioneert en nu kan je daar aan twijfelen soms.

“Die redacties zijn misschien wel zó ‘lean and mean’ gemaakt door Belgische families dat er voor het onderzoeken van diezelfde media te weinig tijd en kwaliteit is.”

2. Macht

John de Mol vertelde in de Boos-docu tegen Hofman dat Jeroen Rietbergen geen machtspositie had binnen Talpa, maar dat is natuurlijk niet waar. Een van de vele vrouwelijke vermeende slachtoffers zei het treffend: het is wel de fucking zwager van John de Mol, de baas van alles. Zo is het natuurlijk; stel dat je een jonge radiomaker bent die de ambitie heeft om het helemaal te maken in de radiowereld. Van welke grillen ben je dan afhankelijk? Dan kan je natuurlijk bij Kink terecht als die aardige Michiel Veenstra jou goed vindt, maar indirect klop je altijd aan bij de genoemde heren die jouw loopbaan kunnen maken of breken.

Of stel dat je een jonge journalist bent die misstanden wil blootleggen, die stenen wil lichten. Misschien kan je dan aan de slag voor de leuke mensen van Follow the Money of De Correspondent, maar meestal bepalen twee Belgische families of ze zin hebben om jouw salaris te bepalen. En als je het in de TV-wereld wil maken kom je altijd terecht bij Sven Sauvé (RTL), John de Mol of Frans Klein. En waar kan je trouwens heen als jij met jouw start up met advertenties wat bekendheid wil verwerven? Dan kom je ook bijna altijd uit bij die twee Belgische families, de NPO of RTL/Talpa uit.

Touwtjes

Het is de taak van de politiek om streng te beoordelen of de macht in de media niet teveel in handen komt van een klein aantal mens….eh mannen. Misschien moeten ze die voorgenomen fusie tussen RTL en Talpa nog eens even kritisch bekijken want dan blijft alleen vanille of aardbei over. En is het wel zo verstandig dat Nu.nl en AD dezelfde eigenaar hebben? Of misschien moet de overheid onafhankelijke mediamerken als De Correspondent, Follow the Money en TPO wel wat meer helpen. Maar wat kan je doen als bedrijf, artiest of mediamaker om niet teveel afhankelijk te zijn van de grote vier?

Weer over dat viltje beginnen is te klein bier, maar het helpt wel als artiesten, journalisten én bedrijven zelf een publiek opbouwen zonder daarvoor afhankelijk te zijn van een kleine club mensen. Dat geldt voor Facebook op grote schaal, maar ook voor de grote vier in Nederland. Natuurlijk is het prima als een jonge deejay een rekening kan sturen naar De Mol of als een journalist verhalen maakt voor een Belgische mediamagnaat, maar de enige manier om onafhankelijk te zijn is als je zelf een publiek hebt.

Want ja, als Marcel van Roosmalen een jaartje geen Media Inside mag maken dan weten andere mediapartijen perfect dat er Van Roosmalen-fans zijn die hem altijd zullen lezen of bekijken. En als de AH niet langer wil samenwerken met Ilja Gort dan zal er altijd een andere partij interesse hebben in de fans die hij heeft opgebouwd met zijn wijn en verhalen. En wat als jij Zorg er dus voor dat je altijd een eigen achterban hebt dan ben je nooit afhankelijk van de club van vier.