Parasociale relatie voedt Celebrity Death Prank op TikTok

Kinderlijk eenvoudig qua opzet

De opzet is kinderlijk eenvoudig: je doet alsof je naar de telefoon kijkt, ondertussen neem je stiekem een video op, voor een dramatisch effect snak je even naar adem, waarna je met een licht overslaande stem het vreselijke nieuws mededeelt: “Oh mijn god” en vervolgens kondig je het overlijden van de beroemdheid aan, waar je vader of moeder al heel hun leven fan van is, je legt hun reactie vast en deelt deze op TikTok.

De reacties op de videos zijn verschillend van aard. Sommigen vinden de video’s hilarisch. Anderen vinden de video’s duidelijk een grens overschrijden. Opvallend is echter hoe heftig mensen reageren op het nieuws. Het doet ze fysiek pijn. Ze staan te wankelen op hun benen, moeten zich vast houden aan de tafel of zakken letterlijk door hun knieën. Terwijl je de beroemdheid in werkelijkheid nooit echt ontmoet hebt, heb je er in de loop der jaren toch zo’n diepe band mee opgebouwd, dat je intens verdriet ervaart, wanneer je te horen krijgt dat die persoon gestorven is.

Parasociale relatie: de illusie van vriendschap

Het zijn zogeheten parasociale relaties. Het is een eenzijdige relatie met een persoon die je niet kent. Ook al beseffen we dat het een schijn interactie betreft, we kunnen onszelf niet helpen er toch in te geloven. Denk bijvoorbeeld aan de connectie die je voelt met het karakter “Rachel” uit Friends of met presentatrice Linda de Mol.

Of bekijk de commentaren bij de laatste video van influencer Monica Geuze, waarbij ze zegt voorgoed te stoppen met haar persoonlijke vlogs: “Je voelt als een grote zus.”, “Je voelt echt een beetje als een vriendin.”, “Vind het zo mooi om te zien dat wij als kijkers ook zijn gegroeid samen met jou. […] Je blijft voor velen als een soort grote zus.”, “Omg ik huil echt. Ik volg je al sinds het begin, je voelt echt als een vriendin voor me hoe gek dat ook klinkt.”

De term “parasociaal” werd al in 1956 gemunt en beschreven door Donald Horton en Richard Wohl in hun wetenschappelijke artikel “Mass Communication and Para-Social Interaction: Observations on Intimacy at a Distance“. Destijds was de term van toepassing op de relaties die mensen onderhielden met televisie- of filmsterren. In het huidige tijdsgewricht blijkt de term ook van toepassing te zijn op allerlei bekende internet-persoonlijkheden. Sterker nog, door de schijn van interactie door social media, hebben parasociale relaties alleen maar aan kracht gewonnen. Een duimpje, een hartje of een reactie versterken de illusie van vriendschap.

Celebrity Death Prank in Nederland

In Nederland is het fenomeen van de “Celebrity Death Prank” nog niet echt doorgedrongen. Toch zijn er al een aantal video’s te vinden van landgenoten die een grap uithalen met hun ouders. Zo is bovenstaande video van influencer Rijk Hofman, die zijn moeder voor de gek houdt met de “dood” van zangeres Adele, inmiddels meer dan 2 miljoen keer bekeken.

Vol ongeloof kijkt ze hem aan. Haar reactie valt dus mee. Maar gezien de aard van de parasociale relatie die mensen met hun idolen onderhouden, is het wachten op de eerste persoon die dood neervalt na het horen van zo’n misplaatste grap.

Veel kritiek in VS

Inmiddels is er vanuit de Verenigde Staten veel kritiek gekomen op de Celebrity Death Prank. De zoon van actrice Angela Basset verraste haar met het nieuws dat acteur Michael B. Jordan, haar tegenspeler in de beide Black Panther-films, op 35-jarige leeftijd onverwachts was overleden. De reactie van Basset loog er niet om, het nepnieuws raakte haar diep. Veel mensen voelden met haar mee, omdat hoofdrolspeler Chadwick Boseman een paar jaar geleden plotseling overleed na een voor de buitenwereld geheim gehouden gevecht tegen kanker.