Creatief ondernemen tijdens de crisis? Bullshit

De avondklok lijkt belangrijker dan de problemen van de ondernemer op de hoek

Het afgelopen jaar zagen we ze voorbijkomen, de creatieve ondernemers. De ondernemer die niet bij de pakken neer ging zitten, en toch maar iets creatiefs bedacht om er wat omzet uit persen. Ze kwamen in het nieuws en bevolkten de krantenpagina’s. Zo gaaf, mensen die iets bedenken.

Ik zag in Leeuwarden een horeca-ondernemer die een maaltijd aan je tafel kwam brengen met een op afstand bestuurbare auto. Nieuws. Zo opende dit jaar in Leeuwarden een restaurant dat het eten in kommetjes serveerden, mooi restaurant. Verkeerde timing. Inmiddels gesloten met een pak ellende want ja, nog geen omzethistorie. Wel een berg schuld. Dat haalt het nieuws dan weer amper. Had je ook maar wat creatiever moeten zijn.

Het zit mij dwars, dat creatief zijn. Dat je met je winkel op Instagram een collectie moet showen om in de avonduren op je brommer langs de deur te gaan met een pakketje. Dat je via de achterdeur nog wat verkoopt. Dat je moet oppassen dat de economische controledienst je niet betrapt en je een boete van 4.000 euro geeft.

Komen en gaan aan de deur

Of een boek afleveren, dat bij de gratie van klantloyaliteit is aangeschaft. Zo creatief ook, spullen verkocht via Facetime. Steun uw lokale ondernemer. Koop lokaal. Het is niet leuk. Begrijp me niet verkeerd: er zijn ondernemers die dit vol overgave en ook met enig succes doen, maar het zou allemaal niet nodig moeten zijn. Het is inmiddels wel een komen en gaan aan de deur. En de media zijn royaal als het gaat om het in de spotlights zetten van dit soort creativiteit. Leuk voor de mensen. Creatieve ondernemers is wat we willen zien.

Wat niet leuk is, is de wanhoop achter de voordeur

Wat niet leuk is, is de wanhoop achter de voordeur. Het in beeld brengen van die ellende doen we minder scheutig. Het is geen weelde om met weer en wind in de regen één boek langs te brengen op je fiets. Een half uur heen en een half uur terug. Exclusief inpakken. Dat kan natuurlijk niet. Het licht laten branden en je pand verwarmen kost meer dan de verkopen via social media opleveren.

Het is niet creatief, het is ellende. Een zaak hebben met nul omzet. Nul. En de gemeentelijke heffingen lopen gewoon door, net als de huur. Er moeten facturen worden betaald terwijl je geen inkomen meer hebt. Je moet geluk hebben met de juiste branchecode. Of je wel of niet in aanmerking komt voor hulp. Maar er is meer.

Hema

Hema kan zijn verplichtingen nog maar amper nakomen, las ik vorige week. Paul Moers, retaildeskundige, schrijft dat de online verkopen niet op orde zijn. De vraag: waarom heeft Hema het niet op orde, lees ik overal. Het geldt niet alleen voor Hema, de beschuldiging wordt naar voor veel noodlijdende retailers geuit: had je je online verkopen maar beter op orde moeten hebben. Zeker niet op zitten letten?

Maar mensen die het e-commerce dossier de afgelopen tien jaar hebben gevolgd, weten: online verkopen zonder fysieke winkel is geen uitkomst. Het is een missie met verlies.

Online verkopen zonder fysieke winkel is geen uitkomst. Het is een missie met verlies

Alles draait om omnichannel. Online en een winkel, dat kan nog wel eens wat opleveren. Het is niet voor niets dat online grootheden de afgelopen jaren in straf tempo winkels openden en online retail-publiekslieveling bol.com koers zette richting een platformmodel. Alleen online wordt er nog steeds geen bal verdiend, niches en uitzonderingen daargelaten.

In deze coronatijd heb je alleen online. Prima voor de klant, je koopt wat je nodig hebt. Maar voor een winkel werkt dat niet. Het is gewoon te weinig. En dan krijgt de ondernemer het nu voor de kiezen dat hij/zij niet creatief genoeg is en de zaken niet op orde had.

Verkeerde afslag?

De retailsector heeft in perspectief gezien misschien wel een verkeerde afslag genomen. Teveel gehamerd op open willen blijven om toch maar iets te verkopen en te weinig gericht op maximale compensatie. Dat zit natuurlijk in het ondernemersbloed: klanten helpen, mensen blij maken, personeel aan het werk houden, service verlenen en sociale contacten – soms gaat dit volkomen voorbij aan de economische ratio.

Je komt niet in aanmerking voor hulp of subsidie omdat je zelf al iets hebt geprobeerd

Proberen creatief te zijn, ik heb het talloze keren gezien en zelf meegemaakt. Je komt niet in aanmerking voor hulp of subsidie omdat je zelf al iets hebt geprobeerd en niet de juiste ambtelijke weg hebt gevolgd. Zo kan het nu zijn dat je in alle ellende nog geprobeerd hebt om er iets van te maken, dat dit straks gewoon in mindering wordt gebracht op je steun. Dan was het beter geweest om te gaan vissen en de boel de boel te laten.

Te weinig zichtbaar leed

Het gaat niet alleen om de retail, maar om alle bedrijven die worden getroffen. Retail, evenementen en reizen. Onevenredig hard. Maar er is te weinig zichtbaar leed, het verdriet is niet in beeld. Dat past ondernemers ook niet, je loopt niet graag te koop met je ellende. Jij wilde toch zo nodig eigen baas zijn? Er is ook te veel aandacht voor andere dossiers. Er is geen Omtzigt voor dit dossier of een Renske Leijten. Nee, jij had creatief moeten zijn en buffers op orde moeten hebben.

Er is geen Omtzigt voor dit dossier of een Renske Leijten

Ik zie een mainstream-gedachte zich ontwikkelen, door de media gecultiveerd. Heb je er zelf wel genoeg aan gedaan? Had je je online verkopen wel orde? Je stond er eigenlijk toch al niet zo goed voor, toch? Je was er dus niet klaar voor. Kijk eens naar die creatieve ondernemers, waarom heb jij niet zoiets gedaan? Kijk eens naar Thuisbezorgd. Zoveel groei. Dubbele cijfers. Nou, inderdaad veel groei. Terwijl er een wereldwijde pandemie heerst knijpen ze er nog even de laatste procent marge uit. Dat je als een gek staat de koken maar zelf geen dubbeltje verdient. Toch de handen op elkaar voor Thuisbezorgd, kijk eens wat een groei! Zo creatief ook.

Kijk eens naar groeicijfers van Jumbo, Dirk of AH die overal opduiken. Als jij open bent terwijl anderen moeten sluiten, profiteer je onevenredig hard. Dat is niet creatief, dat is poepen zonder drukken. Maar jij kunt toch via Instagram of Facebook verkopen? Nee, het is een doodlopende straat omdat het niet werkt. Omdat een overheid die jou vraagt je zaak te sluiten voor het publieke belang, niet loyaal naar jou is.

Online kolonisten uit China en de VS

Omdat diezelfde overheid oogluikend toestaat dat online kolonisten uit China en de VS jou het ondernemen onmogelijk maken. Dat er voor de fysieke winkel allang geen level playing field meer is. Er viel al niet te concurreren met internationale spelers die zich niet druk hoeven te maken om precariobelasting, of een bankje bij de voordeur, een lokale gloeilampenbelasting, parkeertarieven, de hinderwet. Of met sluitingstijden, terwijl de winkels van de online multinationals gewoon op volle toeren doordraaien.

Multinationale online spelers die geen dubbeltje belasting bijdragen aan een samenleving die nu heel hard piept en kraakt onder de druk van deze crisis. Bedrijven die geen zorgen hebben over arbeidsomstandigheden in een ver buitenland en met systemen die bezorgers over de kling jagen.

Online kolonisten beroven Europa ongehinderd van de belangrijkste moderne grondstof, data

Goed beschouwd zijn het online kolonisten die Europa ongehinderd beroven van de belangrijkste moderne grondstof, data.

Beter dan in de Gouden Eeuw

‘Als het gratis is, ben jij het product’ is misschien wel de meest onzinnige verantwoording voor dit systeem. Simpelweg gebruikmakend van Europa’s geavanceerde infrastructuur variërend van datanetwerken, zorgsystemen, vervoersnetwerken tot simpele postcodesystemen. Daar komt niets voor terug. Online kolonialisme loont vandaag de dag misschien nog wel beter dan in de Gouden Eeuw. Alleen Google verborg dankzij dit systeem de afgelopen jaren al meer dan 128 miljard euro op het eigen schateiland Bermuda.

Google, dat zetelt in Ierland, een leeglopend land dat in volstrekte wanhoop speciale belastingafspraken maakte. Zodat er maar mensen kwamen werken. Ierland kijkt nu lijdzaam toe hoe al die medewerkers verspreid over de wereld gewoon thuiswerken, thuisblijven dus en niets meer bijdragen aan de lokale handel terwijl de lege vestigingen van Google, Facebook, Microsoft, Amazon en Apple nog wel kunnen rekenen op een massieve belastingkorting. Een verkeerde regeling die in je eigen gezicht ontploft.

Een blind paard ziet dat het zo niet kan. De ongenuanceerde verheerlijking van een viswinkel die online soep verkoopt is volledig misplaatst. Je kunt niet concurreren met Amazon of Alibaba. Alles wat jij online wilt, kan voor de helft in China. Heb je een leuke niche ontdekt via Amazon, dan steelt Amazon jouw idee en brengt het onder eigen merk. Weg handel. En niemand die je helpt want je bent toch ondernemer? Een fout in het systeem. Het maakte Bezos zo’n beetje de rijkste man op aarde. Toch kreeg zijn concern alleen al in 2019 meer dan 250 miljoen euro Europees belastingvoordeel.

Onevenwichtig

Een Hema die zijn online winkeltje niet op orde heeft, betekent niets in het licht van de internationale ontwikkelingen. Het is onevenwichtig. Als je loyaliteit zoekt moet je ook loyaliteit tonen. Die andere 75 procent van de bevolking spaarde alleen al in het tweede kwartaal van 2020 meer dan 10 miljard euro extra. Gewoon omdat mensen niet weten wat er met dat geld moet gebeuren. In Europa spaarden we met zijn allen in 2020 al meer 250 miljard euro extra bij elkaar.

Natuurlijk is die andere 25 procent van de bevolking tegen maatregelen die de samenleving op slot zetten. Dat zijn de mensen die interen en genadeloos worden getroffen. Deze mensen kijken naar een overheid die maar blijft zeggen ‘we doen het samen’ terwijl we het helemaal niet samen doen. Ze vragen zich af hoe het kan dat een heel land vraagt om loyaliteit terwijl zij voor de rekening opdraaien. Een percentage dat waarschijnlijk aardig overeenkomt met mensen die het verdomd zwaar hebben.

Beloning voor bijdrage aan publieke zaak

Met in het vooruitzicht de enige regeling die er is voor ondernemers, de bijstand. Dat is dan nog in de meest gunstige omstandigheden, als je niet blijft zitten met (belasting)schulden. Anders rest het persoonlijke faillissement, dan is er de curator – in dat geval rest alleen zakgeld. Dat is de beloning voor je bijdrage aan de publieke zaak. We doen het samen. Dus verkoop je uit armoede nog maar een trui via Instagram of een kop koffie to go terwijl je restaurant op zijn gat ligt en de laatste marge door Thuisbezorgd wordt opgevreten.

Nee, als er weer een bericht langskomt van een ondernemer die wat creatieve corona-omzet maakt met een leuk ideetje dan word ik niet vrolijk. Het verbloemt het leed van ondernemers die hun levenswerk naar de klote zien gaan.

Vermogen maakt plaats voor schuld

Ondernemers die nog leven bij de gratie van interen op eigen vermogen maar ondertussen de vorderingen die de fiscus heeft op de balans moeten inboeken. Vermogen maakt plaats voor schuld. Daarmee wordt je zaak elke dag minder waard en de toekomst onzekerder. Niemand die dit een bal kan schelen. Staatssecretaris Mona Keijzer? Na haar ‘zie mij eens leuk pannenkoeken bakken in de keuken’-actie nooit meer iets van vernomen. Klaarblijkelijk gewoon te slap. Wouter Koolmees, na wat televisie-optredens in het begin van de crisis, nooit meer gezien. Kennelijk gewoon niet sterk genoeg. Uiteindelijk praten we toch liever over een avondklok dan over de problemen van de ondernemer op de hoek.

In de steek gelaten

Ik heb het allemaal zelf een keer meegemaakt tijdens de financiële crisis alweer een decennium geleden. Ik kan aardig meevoelen wat er gebeurt achter die voordeur. Dat je je in de steek gelaten voelt. Een financiële systeemcrisis die genadeloos toesloeg en veel ondernemers te pakken kreeg. Een crisis veroorzaakt door banken. Dezelfde banken die vooraan stonden om jouw geldkraan dicht te draaien om zo vooral en alleen de eigen schade te beperken. Ook toen stak er helemaal niemand een poot uit. Je bent immers ondernemer.

Het grootste gedeelte van de economie doet het heel aardig. We wentelen de financiële consequenties van deze pandemie al klagend over de lockdown, een vliegtuig op Schiphol of de carnavalsvereniging uit Oosterhout, moeiteloos af op een relatief kleine groep ondernemers.

Terwijl elke maand het salaris gewoon binnenkomt toch maar weer wijzen naar die anderen die iets doen dat niet mag, terwijl jij natuurlijk alles wel goed doet. Ondernemers die al tien maanden leven tussen hoop en vrees. En misschien nog wel een keer tien maanden te gaan hebben voordat het weer wat normaler wordt.

Hoe denk je zelf dat dat uitpakt?