De digitale vergiftiging van een generatie

Zonnepanelen op het dak, ja gaaf. Zelf stroom maken en natuurlijk zit daar een app bij. Hoeveel stroom je maakt en wanneer je de meeste stroom maakt. Dat je buurman aan je vraagt hoeveel stroom je gister hebt geproduceerd. Niet dat je er invloed op hebt maar je kan het allemaal bijhouden. Handig.

Die elektrische auto. Dat je gevraagd wordt of het wel verstandig is om de ruitenwissers aan te zetten, omdat je onderweg bent naar Groningen. Of dat niet teveel stroom gebruikt. Je kunt zoiets volgen in een app. Even checken. Wanneer is het het goedkoopst om die auto op te laden? En waar? Is er een laadpaal vrij op het moment dat ik ‘m nodig heb? Gelukkig kan ik dat regelen met mijn phone.

En een laadpas. Die moet ik hebben. Daar zijn er een heleboel van, maar welke is waar en wanneer het meest voordelig? Ik Google het even op mijn phone want waar vind je anders die informatie? Ik reis met de trein maar wanneer koop je een ticket en moet je eigenlijk op daluren reizen? Wanneer is het goedkoop en wanneer is het duur? Even checken. Wat geldt voor je treinkaartje, geldt voor elk ticket. Je huis, daarvoor heb je een app voor dynamisch stroom inkopen. Handig. Kun je precies zien wanneer je je vaatwasser het beste kan laten draaien. Even checken. Hoe doe je dat eigenlijk zonder phone?

In de kou op de bank? Had je je energie maar beter moeten managen.

En die warmtepomp. Hoeveel energie produceer ik nu en ik heb ik eigenlijk wel zoveel stroom nodig? Kan ik tegenwoordig allemaal in mijn phone managen want ik heb namelijk een smart energy-meter. Wat moet je eigenlijk zonder beginnen? Even checken. Ja en die lekstroom. Dat je apparaten aan hebt staan die stroom lekken. Daar heb je gelukkig een app voor. Zodat je die vervloekte lekstroom kunt opsporen. Zo krijg je controle. Zit je in de kou op de bank? Ja toch een beetje eigen schuld: had je je energie maar beter moeten managen. Teveel lekstroom.

Je pakketje wordt thuisbezorgd. Maar wanneer? Je kunt het volgen in je app. Je ziet precies waar de bezorger is. Even checken. En wanneer die komt. Echt handig. Want je boodschappen doe je ook met een app. En ja, bankieren, dat doe je allemaal zelf net als verzekeren. Veel efficiënter. Alles regel je zelf, echt handig.  En als je iets bestelt. Dat regel je gewoon online. In je phone. Er zijn dertig wachtenden voor je. Ga maar naar het internet daar kun je zelf de service regelen. Dat het twee maanden kost om een kapotte vaatwasser te fiksen. Gewoon even in je mail kijken, daar verschijnt vanzelf een afspraak. Even checken. Gewoon dertig keer per dag je mail checken of honderd keer. Honderd mailtjes per dag. Wie draait daar zijn hand nog voor om? Even mijn phone pakken. Oh wacht ik krijg net een appje.

We hebben er een taak bij: overdag werken en ’s avonds je leven managen.

Afval, daar heb ik een digitale pas voor. Handig geregeld. Per 1 januari krijg ik een extra afrekening per klepbeweging. Hoe dat precies werkt, daar heeft de afvalverwerker een app voor. Echt handig, kijk het maar even na. De overheid maakt digitale stappen. Regel alles online. We hebben er een taak bij: overdag werken en ’s avonds je leven managen. In je phone.

Ik moest er aan denken toen ik vorige week via Mark Vletter werd gewezen op een artikel in de Volkskrant dat ging over onderwijs en aandacht.

‘Het Nederlands onderwijs maakt z’n leerlingen en docenten fysiek en mentaal ziek.’

Onderwijs kent de meeste burn-outs onder het personeel en ook 46 procent van de leerlingen ervaart (nogal) veel druk door school. Het Health Behaviour in School-aged Children-rapport 2021 concludeert: ‘De stijgingen in psychosomatische klachten en mentale problemen in de laatste vier jaar zijn ongekend groot.”

We praten als marketeers veel en vaak over het verbeteren van de wereld. Over purpose. Over hoe je je als merk manifesteert in deze wereld. Ja, ik ben criticaster. Ja, ik geloof dat we veel meepraten over purpose-oplossingen, die ons eigenlijk wel conveniëren. De meepraten-over-de-ver-van-mijn-bed-oplossingen als vervanging van de dingen die verkeerd gaan. Recht onder je neus. Meepraten over onderwerpen die goed klinken maar niets kosten.

Standpunten innemen die goed overkomen in de media. Inclusiviteit prediken die niet ingrijpt in de bedrijfsprocessen. Dat soort purpose hebben we het liefst. Terwijl marketeers in media op de inclusieve trom roffelen worden meer dan 2.5 miljoen mensen die niet beschikken over de juiste digitale vaardigheden zonder pardon aan de kant geschoven. ‘Iedereen moet meedoen’, galmt het over de bureaus. Purpose zonder kosten. Dat is de richting. Geen moeite. Geen kosten.

Iemand die zijn vinger durft op te steken?

Je kan de tv niet aanzetten of het gaat over duurzaamheid. Maar hoe zit het met de duurzaamheid van onze maatschappij? Over hoe we met elkáár omgaan, over kinderen. Hoe zit het daar eigenlijk mee? ‘De jeugd heeft de toekomst’, hoor ik altijd maar. Wat doen we daar dan mee? Wat laten marketeers op dát vlak zien. Welk voorbeeld geven we? En welke rol speelt marketing als het gaat om de weg wijzen? Waar duwen we die consument eigenlijk naartoe en hoe past dat in een maatschappelijke verantwoordelijkheid? Wat doen we met de signalen die zo helder zijn? De digitale vergiftiging van een hele generatie, wie is dáár eigenlijk verantwoordelijk voor? Iemand die zijn vinger durft op te steken?

“De smartphone.” Zo schrijft Albert Mark van Leeuwen in de Volkskrant. “Ik heb onze vijfde- en zesdeklassers hun mobiel laten uitlezen om te berekenen hoeveel van hun wakkere tijd ze op hun schermpje kijken. Gemiddeld zo’n 25 procent. Overdag besteden leerlingen een kwart van hun tijd aan een apparaat dat twintig jaar terug nauwelijks invloed had. 22 van de 188 leerlingen besteden meer dan 40 procent van hun tijd aan het kijken naar hun mobiel. Hoe je de kwaliteit van het onderwijs ook wil verbeteren, dit is de goedkoopste en eenvoudigste maatregel: je moet de tijd die je met je leerlingen krijgt, afschermen van de schermen die kinderen mentaal en fysiek beperken”

Het is alweer een tijdje geleden maar in 2018 was het wereldnieuws: Techbazen verboden hun kinderen om de smartphone te omarmen. “De top van Silicon Valley geeft in zijn thuisomgeving al langer blijkt van een grote voorzichtigheid tegenover technologie”, zei Nellie Bowles. Die top toont zich al langer bezorgd over de mogelijke schadelijke gevolgen voor hun kinderen. Onder meer Tim Cook, Chief Executive van Apple, gaf eerder dit jaar al te kennen dat zijn neef geen sociale media mocht gebruiken. Bill Gates verbood zijn kinderen lange tijd het gebruik van smartphones. Wijlen Steve Jobs, voormalig topman van Apple, sprak zich in gelijkaardige bewoording uit, net als investeerder John Lilly, gewezen chief executive van Mozilla. Chris Anderson, voormalig topman van Wired, is dezelfde mening toegedaan, net als Mark Zuckerberg van Facebook.

Je sleutels zitten erin. Je foto’s en je wachtwoorden natuurlijk.

In de periode na die verontrustende berichten uit Silicon Valley bestond er waarschijnlijk niet één marketeer die terughoudend was om de consument richting de smartphone te duwen. Terwijl de signalen onmiskenbaar waren. We weten het precies. Volwassenen zitten al de hele dag in die phone en allang niet meer omdat het leuk is. Nee je leven zit in dat ding. De wachtrijen. Je pensioeninformatie, je klantenkaart en je ticket voor een kanotocht over de Amblève. Je sleutels zitten erin. Je foto’s en je wachtwoorden natuurlijk.

Wat voor voorbeeld geef je dan aan de kinderen?

Niet alleen kinderen worden geconfronteerd met de schadelijke gevolgen van die phone. Het gaat verder en dieper. Onderhand ben je je leven digitaal aan het managen. Allemaal informatie die je moet structureren en een plek moet geven. En als er iets misgaat sta je in de wachtrij. Had je het maar beter moeten regelen. Het percentage Nederlanders dat zich psychisch niet goed voelt, is nog nooit zo hoog geweest. Misschien missen we de olifant in de kamer gewoon wel.

De cijfers uit het onderwijs zijn ronduit verontrustend en je hoeft geen raketgeleerde te zijn om te doorzien dat opvoeders een belangrijke rol hebben in dat systeem. Opvoeders die hun eigen leven in de phone hebben zitten. De energie managen, de bankzaken, de reizen, het weer en het checken van de mail, Facebook, Twitter en de foto’s. En LinkedIn natuurlijk. Welke professional kan nog zonder? Even checken. Wat voor voorbeeld is dat eigenlijk?

Een betere wereld is misschien ook wel een wereld die niet wordt gedomineerd door een phone. Daar zou je over na kunnen denken. Hoe het anders moet is nog niet helder, maar dat verandering begint bij bewustwording lijkt mij helder.