De digitale voetafdruk van baby’s & peuters van nu

Content over je kind delen via social media

Woensdag 26 maart gaf ik tijdens het jaarlijkse Nationaal Mediawijsheid Congres in Ede een presentatie over de digitale voetafdruk van baby’s en peuters van nu. Veel baby’s staan al vlak na de geboorte op Facebook. Zo begint de digitale voetafdruk van de nieuwe generatie meteen bij de geboorte. Wie bevriend is met kersverse ouders, zal de stroom aan babyfoto’s in de timeline zeker herkennen. Maar hoeveel delen is ‘normaal’? Welke vraagstukken en dilemma’s loop je als ouders van jonge kinderen tegenaan? Mijn eigen zwangerschap was een mooie aanleiding om eens flink in dit thema te duiken.

Nationaal Mediawijsheid Congres

Het jaarlijkse Nationaal Mediawijsheid Congres wordt georganiseerd door de Nationale Academie voor Media en Maatschappij. Zo’n 500 mediacoaches en andere geïnteresseerden doen nieuwe expertise op over mediawijsheid en wisselen ervaringen uit. De slides van mijn presentatie kun je bekijken op mijn website.

Cijfers en beweegredenen

Alle onderzoeken die ik heb kunnen vinden over deelgedrag van ouders met jonge kinderen zijn gedaan in Groot-Brittannië. Blijkbaar zijn ze daar meer met dit thema bezig dan elders. Uit deze onderzoeken blijkt onder meer:

• De helft van pasgeboren baby’s wordt binnen een dag met een foto via social media gedeeld; 19 procent zelfs al binnen 15 minuten na de geboorte. Het gemiddelde zou een krap uur zijn.
• Mede hierdoor ontmoet twee derde van de familie en vrienden de kersverse baby eerder digitaal dan in het echt.
• Zo rond de 60 procent van de ouders deelt ten minste wekelijks iets over hun kind via social media. Voor twee derde is dit zelfs het enige waar zij Facebook voor gebruiken.
• De twee belangrijkste redenen om te delen zijn trots en het op de hoogte houden van verder weg wonende familie en vrienden.
• 6 tot 8 procent deelt nooit iets over hun kind via social media, voornamelijk om hun kind te beschermen.

Hoewel ik geen ‘echte’ onderzoeken uit Nederland heb gevonden, stuitte ik wel op een uitgebreide thread over de Britse onderzoeken op Nederlandstalig forum zwangerschapspagina.nl. De resultaten van de poll geven een iets minder extreem beeld dan de Britse getallen. Uit de comments blijkt wel dat de beweegredenen vergelijkbaar zijn: trots en anderen op de hoogte houden.

Vier vraagstukken voor ouders

Niets in het leven is zonder risico. Vooral de angst voor digitale pedofielen klinkt door in de thread op Zwangerschapspagina. In mijn presentatie besteedde ik aandacht aan vier relevante vraagstukken:

• Digitale pedofielen: een reëel probleem?
• Later negatief effect op het kind?
• Vervreemding van je eigen vrienden?
• Anderen die content over je kind verspreiden, wat nu?

Digitale pedofielen zijn een reëel risico

Is het ronduit dom om foto’s van je dochtertje in bikini via Facebook te verspreiden? Of vallen de risico’s allemaal wel mee?

Uit een redelijk recent nieuwsitem van de NOS over kinderporno blijkt dat de risico’s wel degelijk reëel zijn. De Nederlandse politie komt bij bijna alle onderzoeken naar kinderporno ‘gewone’ foto’s van kinderen tegen die afkomstig zijn van social media. Denk hierbij aan dagjes strand en dergelijke. Pedofielen blijken erg actief in het verzamelen van deze beelden. Dat verzamelen is ook niet strafbaar; dat wordt het pas wanneer er geslachtsdelen of seksuele handelingen bij gephotoshopt worden. En dat gebeurt helaas ook regelmatig. Het is dus verstandig om hier in je achterhoofd rekening mee te houden bij het delen van foto’s van je kind.

Schade of schaamte op langere termijn?

Van blootfoto’s tot overstromende poepluiers, van hondenbrokken etende kleuters tot kindjes die een lepel kaneelpoeder gevoerd krijgen: allerlei materiaal dat nu lief en schattig lijkt, maar later misschien minder leuk blijkt. Maar liefst de helft van de Britse ouders denkt dat sommige dingen die ze delen later zouden kunnen leiden tot schade of schaamte. Met de wereldberoemde Nirvanababy (Spencer Elden is inmiddels 22 jaar) is het gelukkig nog best goed afgelopen, maar in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst!

Maar waar ligt dan de grens? Het lastige is dat die heel persoonlijk is. Twee aanknopingspunten kunnen je helpen bij het nadenken hierover. Ten eerste is het goed om eens te bedenken of je liever deelt tot je kind aangeeft dat niet te willen of niet deelt tot je kind aangeeft dat leuk te vinden. Best een fundamentele keuze. Denk ten tweede eens zo af en toe aan de Gulden Regel: behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden. Hoe zou je het zelf vinden (als puber, als volwassene) als bepaalde foto’s van jou als baby, peuter of kleuter online zouden staan?

Vervreemding van je vrienden

Het blijkt met stip de grootste ergernis met betrekking tot het gedrag van ouders van jonge kinderen: die niet te stoppen stroom aan babygerelateerde socialmedia-updates. Het is zelfs een van de redenen dat jongeren afscheid nemen van Facebook. Verrassend: ook meer dan de helft van de Facebookers met jonge kinderen heeft wel eens een vriend verwijderd, omdat deze te veel babygedoe deelde.

Je social-mediavrienden zijn niet voor niets met jou bevriend en niet met je baby. Een beetje oppassen met al dat gedeel is dus wel zo verstandig, net als met het veranderen van je profielfoto in een foto van je kindje. Hoe trots je ook bent: cijfer jezelf niet weg en behoud je eigen online identiteit.

Delende naasten en instanties

Heb je eindelijk een visie op hoe je zelf gaat delen, moet je ook nog nadenken over het vaak impulsieve deelgedrag van anderen! Zo worden die supersnel gedeelde geboortefoto’s waar het in de Britse onderzoeken om gaat slechts in 62 procent van de gevallen gedeeld door de ouders. De overige 38 procent is gedeeld door andere familieleden en vrienden.

Veel kersverse papa’s en mama’s vinden dat prima, maar zeker niet elke ouder zit hierop te wachten. Een van de reacties in de discussie op Zwangerschapspagina is dan ook heel tekenend:

“Nu zwanger en ik zie de strijd met m’n schoonmoeder al komen, wil namelijk geen foto van mijn kind op internet vinden. Helaas leeft zij via FB…”

Een andere reactie betreft een voor de hand liggende oplossing:

“Familie wordt hier goed duidelijk gemaakt dat foto’s e.d. echt niet mogen, tenzij wij zelf toestemming geven.”

Het op die manier managen van je familie komt wellicht wat overdreven over, maar het is wel gewoon je recht. Combineer de Wet bescherming persoonsgegevens met het portretrecht en je komt tot de conclusie dat voor het online zetten van foto’s van minderjarigen toestemming van de ouders nodig is (journalistieke doeleinden, zwaarwegende belangen en nog wat uitzonderingen daargelaten). Dat geldt voor kinderdagverblijven, scholen, sportclubs en andere instanties, maar dus ook voor familieleden, vrienden en andere ouders (bijvoorbeeld bij kinderfeestjes). Niemand wordt een leuker mens van altijd en overal vechten voor je gelijk, maar durf zeker de strijd aan te gaan over situaties waarin je dit echt belangrijk vindt!

Bottom line: maak een bewuste keuze

Zoveel mensen, zoveel wensen: uiteindelijk is de hoeveelheid die je deelt een persoonlijke keuze. Wie gevoelig is voor ‘de norm’, kan uitgaan van ongeveer eens per maand iets delen. Veel meer dan dat zou je relatie met je vrienden kunnen schaden. Houd bij dat delen in je achterhoofd bewust rekening met het verzamelgedrag van pedofielen en de kans dat iets lolligs later schadelijk of beschamend kan zijn. En als je liever niet hebt dat anderen dingen delen over je kind, maak dan je wensen kenbaar: dat is je goed recht.

Wat vinden jullie? Herken je bepaalde dilemma’s? Hoe ga jij daar mee om?