De duurzame transitie begint bij grondstoffen

Niels Wagemaker (Circular Industries) over Europese afhankelijkheid, duurzaamheid en recycling

Op dit moment komen veel belangrijke grondstoffen voor computers of mobiele telefoons uit China. Daar liggen de aders, waardoor het rendabel is ze uit de grond te halen. Probleem: de middenklasse van Azië groeit razendsnel. En al die mensen willen straks ook allemaal een mobieltje of een computer. Dan is het maar de vraag of Europa nog grondstoffen kan kopen. “We stevenen af op grondstofschaarste. Daarom moeten we onze grondstofketens in Europa beter gaan borgen. Dat houdt onze welvaart op niveau. Als we dat niet doen, dan hebben we echt een probleem”, aldus Niels Wagemaker van Circular Industries.

Niels Wagemaker heeft een missie. Hij wil Europa minder afhankelijk maken van grondstoffen uit het buitenland door veel meer terug te winnen uit bestaande producten. In zijn geval: printplaten. “We hebben een businesscase ontwikkeld op afgedankte printplaten uit elektronica. Daar kunnen wij veel meer elementen uit terugwinnen die andere partijen laten zitten. Gemiddeld kunnen andere partijen vier tot zes elementen terugwinnen uit printplaten, maar er zitten wel zestig elementen in. Maar een heel klein deel wordt dus teruggehaald. Dat stoorde ons en wij hebben inmiddels technisch aangetoond dat het veel beter kan.”

“We hebben inmiddels aangetoond dat het beter kan”

Een proces waarbij plasma aan te pas komt. “Dankzij het gebruik van plasma hebben we vrijwel geen verlies van metalen of glasvezel. Bij conventionele technologieën verdwijnt er zomaar 5 tot 6 procent van de metalen in het glasvezel, bij ons is dat minder dan een half procent.”

Onbekend maakt onbemind

Wagemaker maakt zich sinds 2015 hard voor Circulair Industries. Een inzet die hem veel heeft gekost: tijd, geld, zijn relatie. Maar op dit moment lijkt de finish in zicht. Om de fabriek die nodig is voor hoogwaardige scheiding te kunnen bouwen, is in totaal 42 miljoen euro nodig. Daarvan is 34 miljoen binnen. “We hebben nog een gat van 8 miljoen. Die moet van een marktpartij komen. Dat is een eis van de andere financiers. Dat is vrij lastig, want de marktpartijen die er zijn snappen niet goed wat we doen.” Weliswaar heeft Circulair Industries aangetoond dat de technologie waarop het bedrijf rust werkt, maar het is een nieuw idee. “Wij zijn integrators en daarvan zijn er relatief weinig op de wereld. Als integrator moet je namelijk heel functioneel kunnen denken. Je moet kunnen combineren. Daarvoor moet je een generalist zijn, terwijl de meeste mensen worden opgeleid als specialist. Specialisme leidt vaak tot een tunnelvisie.”

“Specialisme leidt vaak tot een tunnelvisie”

De tien mensen uit het team hebben samen een oplossingsrichting geschetst. En aangetoond dat het kan werken. Daarom moet de fabriek er komen. “Een lean en mean fabriek, met relatief weinig kosten. Waar straks tachtig man werken op een oppervlakte van maar drieduizend vierkante meter waar alles in plaats kan vinden.” De grond is al aangekocht.

“Onze technologieën komen uit het buitenland. Die zijn hier onbekend. En wat je merkt: onbekend maakt onbemind. Financiers gaan eerst rondvragen bij deskundigen en als die het dan niet kennen, dan betekent dat een probleem. Op bepaalde vlakken hebben we echt een kennisachterstand in dit land. In mijn optiek met name omdat heel veel hoogleraren zich onvoldoende bewegen. Ze zijn druk bezig binnen hun eigen specialisme, maar soms moet je breder kijken om te zien wat er nog meer beschikbaar is. Wij zijn letterlijk een aantal keren de wereld rond gevlogen en zijn naar beurzen geweest, iedereen gesproken, overal gaan kijken.”

Kansen

Ondanks de huidige impasse blijft Wagemaker optimistisch. “We zien meerdere kansen. Er zijn nog zoveel afvalstromen waar niemand iets mee doet. In het periodieke systeem zitten 118 elementen, die hebben allemaal een functie. En toch zie je nog genoeg bedrijven heel veel weggooien: ze verbranden het, begraven het, stoppen het in een zoutmijn. Het verdwijnt en dat is zonde. Wij zien nog heel veel mogelijkheden voor allerlei andere grondstof stromen die we opnieuw in de markt kunnen brengen. Plastic is op dit moment hot: iedereen snapt het probleem en ze proberen er opnieuw plastic van te maken. Wij hebben een andere zienswijze: je moet niet het plastic recyclen, maar je moet grondstoffen recyclen. Je moet kijken wat erin zit.”

“Als iedereen telkens het wiel opnieuw gaat uitvinden, dan schiet die hele duurzame transitie niet op”

Als Wagemaker geweten had hoe lang het allemaal zou duren, was hij er naar eigen zeggen nooit aan begonnen. “Wij zeggen: als je duurzaamheid wilt accelereren, dan moet je gaan integreren. Als iedereen telkens het wiel opnieuw gaat uitvinden, dan schiet die hele duurzame transitie niet op. Dat duurt te lang.”

Over vijf jaar hoopt Wagemaker drie fabrieken te hebben draaien. “We moeten nu mee in het tempo van de financiers. Dat is wel eens jammer. Wij hebben een ander tempo. Wij zijn aan het pionieren, ook al gebruiken we bestaande technologieën. Dat moet je durven. Het kost tijd en energie. Ik snap echt niet dat iedereen accepteert dat een product af is als het gemaakt is.” Een product is wat Wagemaker betreft pas af als alle grondstoffen kunnen worden hergebruikt.

Bekijk het hele interview met Niels Wagemaker: