De verschuiving van het internet

De versnelling van een mondiale gemeenschap met internet

Het web is fundamenteel ontworpen zodat iedereen het kan gebruiken, ongeacht apparatuur, software, taal, cultuur, locatie en geestelijke en lichamelijke gesteldheid. Zo staat het gedefinieerd door het World Wide Web Consortium of W3C. Het is een mooi streven. Overheden timmeren aan de weg om overheidswebsites bruikbaar te maken voor iedereen. Net als hun gebouwen zijn overheidswebsites vooral steriel, functioneel en toegankelijk. Maar er is nog die andere groep die het web gebruikt om geld te verdienen en marktaandeel te verkrijgen. Voor die groep is de W3C-richtlijn hooguit een randvoorwaarde. Maar op het web is veel meer gelijkspel. Door de explosieve groei aan technische mogelijkheden en toename van autonomie, kan controle en autoriteit worden omzeild (denk aan Bitcoin). Daar zitten positieve en negatieve kanten aan. Zal het web het terrein worden van een eeuwig kat- en muisspel tussen autoriteiten en burgers? Of zal het ons echt naar het volgende niveau brengen waar gelijkheid en eerlijkheid zegevieren en het niet langer gaat om verrijking?

Precrime

Minority Report is een mooie verbeelding van onze nabije toekomst. Dat wil zeggen, het is mooi gemaakt. Naast de mooie nieuwe human-computer interfaces, augmented reality en de relaxte manier van forensen, is de film eigenlijk een dystopie: een naargeestig toekomstbeeld waar je niet in terecht wilt komen. Soort van het omgekeerde van een utopie. De verfilming is van Steven Spielberg, maar de visie is die van Philip K. Dick, de schrijver van Blade Runner en Total Recall. Science fiction verhalen met een vorm van realisme, maar met een duidelijke ethische boodschap.

Het centrale thema in Minority Report, waarbij op basis van accurate voorspellingen mensen worden aangehouden en veroordeeld voor een misdaad die ze nog niet hebben gedaan, speelt een cruciale rol in ons leven. Precrime wordt dat genoemd, en het verhaal stelt dat de voorspellingen zo betrouwbaar zijn dat de hoogst uitzonderlijke misser (Minority Report) niet opweegt tegen de deugd van het systeem.

In Tegenlicht aflevering ‘Het Veiligheidscomplex’ wordt verteld over groene en rode poortjes. Nog voordat je op Schiphol de ‘controle’ passeert word je ingedeeld. Want alles is van iedereen bekend. In onze Facebookprofielen geven we ons uiterst nauwgezet vrijwillig bloot. Welke merken je leuk vindt, waar je in gelooft en hoeveel je verdient. Oké, dat laatste misschien niet in getallen, maar wanneer je als vrouw Gucci leuk vindt en je op je timeline staat met je nieuwe Gucci-pumps, dan ben je geen alleenstaande moeder die van een uitkering rondkomt.

Macht

Dat Facebook rijk wordt van het verkopen van jouw gegevens, daar ligt de meerderheid van de bevolking niet wakker van. Mensen zeggen niets te verbergen te hebben en moderne technologie waarmee criminelen en terroristen worden opgepakt is goed. Maar tegelijkertijd ligt er heel veel macht bij een of enkele bedrijven en overheden, die vervolgens steeds verder gaan in het uitbreiden daarvan. De Amerikaanse overheid wil eenzijdig alle financiële transacties van en naar Europa inzien en daar conclusies aan te verbinden.

Als je zoekt of chat over ‘Glock’, ‘onthoofding’ en ‘vrouw’ riskeer je de kans op een aparte lijst te worden gezet waarmee je niet meer door het groene poortje kan gaan en altijd apart wordt genomen bij grenscontroles. De Amerikaanse overheid kan op basis van wat zij voldoende vinden mensen in een gevangenis stoppen, zonder rechten of proces. Europa is goed wakker geschrokken van de Amerikaanse praktijken.

Joden

De overheid mag dan je Facebookprofiel inzien, maar de meesten van ons vervolgen onze levensweg, betalen belasting en hebben geen strafblad. We gaan door het groene poortje en vinden het wel best. We geloven dat het systeem beter zal worden en de boeven gepakt.

In de Tweede Wereldoorlog had Nederland had een van de modernste bevolkingsregisters in de wereld waarin voor de oorlog al bijna iedere Nederlander met naam, adres en religie vermeld stond. Daar waren we toen trots op. Ideaal voor Hitler die daarmee in Nederland één van de grotere ‘Jodenzuiveringen’ kon doen, zoals hij dat noemde. Wat gebeurt er nu met al die data waarmee voorspellingen kunnen worden gedaan? Precrime is here.

Nog een dystopische fantasie werd eind vorig jaar verfilmd in het verhaal van Elysium, waar een handjevol elitaire burgers in rijkdom woont op een groot ecosysteem net buiten de dampkring terwijl de rest van de bevolking op een verwoeste aarde leeft. De verwoede pogingen van mensen om in gepantserde spaceshuttles Elysium te bereiken is griezelig herkenbaar in de vluchtelingen die Lampedusa proberen te bereiken.

Snowden-gate

De angst voor de Amerikaanse ‘cloud‘ is bij de grotere ICT-leveranciers aan de orde van de dag. Hosten bij Amerikaanse providers is pertinent not-done voor veel opdrachtgevers na Snowden-gate. Maar wat zouden Amerikanen nu moeten met de technische specificaties van een nieuwe website? Of met de financiële data van banken die ze toch al in bezit hebben? Hebben zij gelezen wat de risico’s en kansen zijn van het gebruik van cloud platformen? Het negeren van Amerikaanse platformen, die wereldwijd worden gebruikt en uitgebreid, is het steken van je kop in het zand.

Delen is het nieuwe bezitten

Meer dan ooit hebben mensen behoefte aan openheid en gelijkheid. Het tijdperk van ondoorzichtige gesloten overheden en instanties waar met financiële middelen wordt gesjoemeld komt ten einde. In Zweden kun je opzoeken of je buurman iets heeft uitgespookt. Bitcoin grijpt corruptie in de kraag, omdat er geen centraal orgaan is die het grootboek beheerd: het systeem is het grootboek. Het gaat niet zozeer om de valuta, maar om de compleet nieuwe manier om informatie vast te leggen en over te dragen zonder big brother én in de aanwezigheid van onbetrouwbare partijen.

Een ieder die bovenstaand gedachtegoed op zich in laat werken, begrijpt direct de enorme waarde van het bitcoin-protocol. Natuurlijk moeten we nog wel iets met de BTW en de aansprakelijkheid die in de gelijkheidsplatformen nog niet goed is ingeregeld. Maar dat duurt geen jaren meer. De wet van Moore zegt dat de adoptie van dit soort technologische innovaties steeds sneller gaat. Internet duurde jaren, Facebook een half jaar en Angry Birds enkele dagen.

Europa moet een standpunt innemen en eisen dat gelijke monniken gelijk worden behandeld. Inzage in onze persoonlijke gegevens door Amerika is niet langer éénrichtingsverkeer. De internetpijpen onder de oceaan worden public domain. Ons belastingparadijs wordt ontmanteld; Bono en IKEA mogen blijven, maar betalen gewoon net als ieder ander (naar rato). Openheid en delen is opgestaan. De verandering is op mondiale schaal ingezet. Toch opschalen naar een meer utopische wereld.