Een wereld van digitale schaarste is de ‘nieuwe normaal’

Tijdens de allereerste Hackers Conferentie maakte Stewart Brand, oprichter van de Whole Earth Catalog, de volgende opmerking in een gesprek met Steve Wozniak: “On the one hand information wants to be expensive because it’s so valuable. The right information in the right place just changes your life. On the other hand information wants to be free because the cost of getting it out is getting lower and lower all the time. So you have these two fighting against each other“.

Dagelijks ondervinden we de gevolgen van deze strijd om de controle over informatie. Aan de ene kant proberen commerciële bedrijven als Google, Facebook, Amazon etcetera onze aandacht zo lang mogelijk vast te houden door in te spelen op onze intenties. Ook zien we overheden een zelfde strategie als deze organisaties hanteren om maar onze diepste zieleroerselen te achterhalen. Big brother is watching you!

Aan de andere kant zien we hoe met het vrijkomen van steeds meer informatie de wereld steeds transparanter wordt en zodoende de prijs van informatie naar beneden drukt. Napster is het geijkte voorbeeld om dit punt te maken. Transactie- en marginale kosten naderen nul, waardoor het behouden van concurrentieel voordeel niet meer een strategische keuze voor de lange termijn is, maar veel meer een vloeibaar begrip wordt. De versnelde verandering van technologie dwingt bedrijven om zich continu aan te passen aan de omstandigheden. Versnelde verandering is de enige constante in het digitale tijdperk.

Het idee dat dingen eindig oftewel schaars zijn, heeft tot op heden ons economische (en fysieke) wereldbeeld bepaald. Met de komst van het internet is hier verandering ingekomen. Dankzij het ‘information wants to be free’-mantra zijn we in het tijdperk van overvloed terecht gekomen. Digitale informatie kan met een druk op de knop gekopieerd en verspreid worden van hot naar her en dat 24 uur per dag.

Als data de nieuwe olie is, raakt de oliebron in het digitale tijdperk nooit uitgeput. Informatietechnologie democratiseert. Een verschuiving van macht is waarneembaar. Kennis is niet langer macht, de hefboomwerking van gedistribueerde kennis is kracht. Power to the people! Schaarste creëert vraag, overvloed creëert aanbod. Het gaat dus niet langer om eigendom, maar om toegang.

Digitale schaarste

Tot op heden bestaat schaarste in het digitale tijdperk niet. Het Bitcoin-protocol brengt hier echter verandering in. De onherroepelijke kern van Bitcoin is digitale schaarste. Dankzij het decentraal gedistribueerde grootboek is mathematisch onomstotelijk vast te stellen aan wie waarde of eigendom toebehoort. Hiermee wordt een situatie gecreëerd waarin waarde en eigendom vrijelijk over het internet kunnen stromen, net zoals content dat doet.

Niet voor niets wordt Bitcoin ook wel het ontbrekende vijfde protocol van de Internet Protocol Stack genoemd. Het netwerkprotocol slaat hiermee een brug tussen de fysieke en de digitale wereld. Twee werelden die voorheen gescheiden waren, zijn vanaf heden voorgoed onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit opent de weg naar tal van (financiële) innovaties.

Verandering van tijdperk

Jan Rotmans, hoogleraar duurzame transities aan de EUR, zegt in zijn nieuwe boek ‘Verandering van Tijdperk: Nederland kantelt’ het volgende: “De samenleving kantelt van een centraal aangestuurde, top-down maatschappij naar een decentrale, bottom-up samenleving”. Het is niet zozeer een keuze (of-of), maar een aanvulling (en-en) op: decentralisatie en centralisatie zijn twee uiteinden van een continuüm. Het is fragementatie en centralisatie tegelijkertijd.

Informatietechnologie snijdt de tussenpersoon uit de waardeketen. Het is dus zaak voor bedrijven om na te denken over waar welke onderdelen van hun bedrijfsprocessen beter tot hun recht komen: in een decentraal, gedistribueerd netwerk of in een centraal gestuurde hiërarchie?

Probleem is dat bedrijven gestuurd worden op basis van behaalde resultaten uit het verleden. Legacy zorgt ervoor dat verandering niet makkelijk te realiseren is. Veranderen doet pijn. Probleem is echter dat allerlei startups staan te trappelen om bestaande organisaties te ontmantelen. Bedrijven moeten zich aanpassen, of ze willen of niet, anders is het simpelweg verdwijnen. Het is digitaal darwinisme!