Een sterke bedrijfscultuur als basis voor succes

Dat sterke bedrijven niet vanzelf ontstaan, zal geen verrassing zijn. Daniel Coyle combineert in zijn boek ‘De bedrijfscultuur-code’ wetenschappelijke inzichten met leiders van wereldklasse en legt uit hoe verwachtingen overtroffen worden. Omdat cultuur continu in beweging is, werkplezier bijdraagt aan een betere wereld en ieder individu daarbij het verschil kan maken, deel ik in deze blog de inzichten die ik opdeed uit dit boek. Je hoeft geen leider te zijn of leiding te geven om positief bij te dragen aan levens van anderen. Als je gedrag opvalt en mensen inspireert, creëer je vanzelf een olievlek.

Succesvolle bedrijven hebben iets gemeen: een sterke bedrijfscultuur. Een sterke bedrijfscultuur draagt bij aan betrokken en bevlogen medewerkers. Zij zorgen vervolgens weer voor 22 procent hogere klanttevredenheid, 2,5 keer hogere omzetgroei, 40 procent minder verloop en 40 procent minder ziekteverzuim, volgens onderzoek van Gallup. Is dit een verantwoordelijkheid voor marketing? Noem het internal branding, employee advocacy of het optimaliseren van de klantbeleving: de verbindende rol die marketing heeft, is uitermate geschikt voor het bijdragen aan een sterke cultuur.

Be the change you wish to see in the world – Gandhi

De kern van een sterke bedrijfscultuur bestaat volgens Daniel Coyle uit drie aspecten: veiligheid, kwetsbaarheid en een duidelijk doel. Ook de volgorde van deze aspecten is van belang. Veiligheid is het fundament van een sterke cultuur. Cultuur komt van het Latijnse ‘cultus’ en betekent verzorgen. Het is de optelsom van waarden die zorgen voor normen en samen een cultuur vormen. ‘Human capital’ als basis voor succes.

Teamgevoel

Als veiligheid in sterke mate gevoeld wordt door een team, benoemen ze het vaak als het ‘familiegevoel’. Het team is écht met elkaar in verbinding, durft daardoor meer risico’s te nemen, elkaar meer vrijheid te geven en zich kwetsbaarder op te stellen. Het patroon van interactie met elkaar zit vooral in kleine momenten van sociale verbinding: in fysieke nabijheid of oogcontact, in intensief, actief luisteren, humor, gelach en onopvallende beleefdheden zoals het openhouden van deuren en elkaar bedanken.

“Fysieke nabijheid werkt verbindend, ook bij digitale communicatie”

Als een groep of team in sterke verbondenheid is, komt de term ‘chemie’ bovendrijven. Een combinatie van spanning en grote troost. Deze chemie is te meten. Het kan worden vastgelegd door een sociometer die de prototaal vastlegt die mensen gebruiken om veilige banden te smeden. In de basis zijn drie eigenschappen van belang: energie, individualisering en toekomstgerichtheid. Worden deze saamhorigheidssignalen positief ontvangen, dan voel je je veilig.

Iets dat enorm bijdraagt aan groepschemie is fysieke nabijheid. Verticale scheiding in werkplekken blijkt van grote invloed te zijn. MIT-professor Thomas Allen onderzocht de frequentie van interactie en de afstand. Zijn conclusie: fysieke nabijheid werkt verbindend, ook bij digitale communicatie. De plaats waar bureaus staan, is van grote invloed en belangrijker dan intelligentie en ervaring.

Hoe bouw je veiligheid op?

Veiligheid creëren draait om het oppikken van kleine, subtiele momenten en het afgeven van doelgerichte signalen op belangrijke momenten. Dat doe je door duidelijk te laten blijken dat je luistert, ook door te laten blijken dat je fouten durft te maken en je eigen zwakte kunt toegeven, zeker in een leidinggevende rol. Leiders moeten mensen actief uitnodigen voor input door het stellen van oprechte vragen. Ook vooruitblikken op toekomstige relaties is belangrijk, om zo de huidige status te verbinden aan waar je naartoe wilt.

Faciliteren dat mensen zich gehoord voelen is ook noodzakelijk voor verbinding: inclusie. Gooi daarbij de sandwichmethode als het gaat om feedback geven vooral overboord, zegt Coyle. Focus je op de negatieve punten via een dialoog, waarbij je eerst toestemming vraagt om feedback te mogen geven. Het combineren van negatieve en positieve feedback in één gesprek blijkt namelijk verwarrend. Bij het geven van positieve feedback is het van belang om duidelijk je waardering en lof uit te spreken. Als laatste is samen lachen het meest basale teken van veiligheid en verbondenheid. Zorg dus dat je regelmatig ontspant en tijd neemt voor een geintje.

Kwetsbaarheid als sterkte

Succesvolle groepen zetten hun gevoel van verbondenheid om in onvoorwaardelijke samenwerking. Deze daadkracht verloopt niet altijd moeiteloos en vloeiend. Er zijn ook momenten die niet zo prettig aanvoelen. Juist tijdens die momenten is het van belang om elkaar steeds opnieuw om hulp te vragen. Een kwetsbare opstelling leidt vaak tot samenwerking en vertrouwen. Het is niet iets softs, maar een duidelijk signaal dat je zwakheden hebt en hulp kunt gebruiken.

“Succesvolle groepen zetten hun gevoel van verbondenheid om in onvoorwaardelijke samenwerking”

Jacqueline Brassey, global director learning & development bij McKinsey gaf er recent een interview over aan het FD. Als de kwetsbare opstelling een model wordt voor anderen, kun je onzekerheden overboord zetten en samenwerken. Als je nooit kwetsbare momenten hebt, gaan mensen hun eigen zwakheden verbergen en worden ze onzeker. Kwetsbaarheid is vooral iets van de ontvanger, en niet van de zender. Toont de zender zijn kwetsbaarheid en pikt de ontvanger dit door zijn eigen kwetsbaarheid te laten blijken, dan helpt deze wederzijdse openheid enorm bij samenwerking en vertrouwen.

Hoe ontwikkel je kwetsbaarheid?

Zorg als leider dat je als eerste en frequent kwetsbaar bent. Je kunt bijvoorbeeld deze drie vragen stellen:

1. Wat doe ik momenteel waarvan je graag wil dat ik ermee doorga?
2. Wat doe ik momenteel niet vaak genoeg waarvan je vindt dat ik het vaker moet doen?
3. Wat kan ik doen om jou effectiever te maken?

Maak ook overduidelijk kenbaar wat je verwacht van de ander en herhaal dit voortdurend. Wees tien keer duidelijker dan je denkt dat je moet zijn, want de ander geeft zijn eigen betekenis aan wat hij hoort.

Als je negatieve boodschappen moet brengen, doe dat dan persoonlijk en niet via e-mail. Weersta de neiging om spiegelend te sturen in gesprekken, want het draait niet om jou; hoe goed je het ook bedoelt. Dit is voor mensen met een groot empathisch vermogen een uitdaging, omdat ze gemakkelijk aanvoelen wat de ander doormaakt.

Bij het vormen van nieuwe groepen zijn twee momenten essentieel: de eerste kwetsbaarheid en de tweede onmin. Besteed daar tijd en aandacht aan, want wat er op die momenten gebeurt, bepaalt het patroon voor alles wat er daarna komt.

“Streef in je communicatie naar openhartigheid en vermijd botte eerlijkheid”

Streef in je communicatie naar openhartigheid en vermijd botte eerlijkheid, zodat mensen zich niet gekwetst of gedemoraliseerd voelen. Openhartigheid is kleiner, gerichter, minder persoonlijk en minder arrogant, maar wel even doeltreffend en zorgt voor het behouden van een groter gevoel van veiligheid en saamhorigheid.

Doelgerichtheid met verhalen als middel

Totale concentratie op een paar signalen is nodig voor een succesvolle cultuur. Vragen als: waar werken we naartoe en waar is het goed voor, zijn bakens die de aandacht en inzet naar een gezamenlijk doel trekken. Een doelgerichte omgeving weet waar ze nu staat en waar ze naartoe wil. Als dit realistische doel duidelijk is en je weet en visualiseert duidelijk welke obstakels nog in de weg staan, heb je de navigatie van doelgerichtheid te pakken. Mensen zijn ontvankelijk voor deze patronen. Dit ‘mentaal contrasteren’ verbetert je vermogen om te beter te communiceren, te onderhandelen, je tijd in te delen, et cetera. Vervolgens is het zaak deze doelen in verhalende vorm te delen en blijven delen, om mensen gemakkelijker de gelegenheid te bieden om verbonden te zijn met dit doel. Gebruik hierbij zinnen die dienen als geheugensteuntjes en helderheid. Ze dragen bij aan het creëren van bewustwording en eensgezindheid. Ook voorwerpen kunnen hierbij helpen om woorden tastbaar te maken.

“Organiseer je menselijke aandacht goed en gericht, dan levert dat winst op, op meer dan alleen financieel gebied”

Bovenstaande eigenschappen van een sterke bedrijfscultuur worden in het boek ‘De bedrijfscultuur-code’ geïllustreerd met vele voorbeelden. Ook al zijn de meeste Amerikaans, toch voelen de voorbeelden logisch. Ze worden uitgebreid beschreven en dienen als verhalen om de theorie te laten landen, van hoofd naar hart. Het boek geeft praktische en direct uitvoerbare tips over hoe je menselijke aandacht gericht organiseert en inzet. Doe je dat goed, dan levert dat winst op, op meer dan alleen financieel gebied.