Een stroom van geweld via Facebook Live: we zijn allemaal televisies
“Persoonlijk, emotioneel, rauw en instinctief”, zo moest Facebook Live worden, zei Mark Zuckerberg vorig jaar vlak na de lancering van zijn nieuwe videoplatform. “Mensen willen op deze manier met elkaar communiceren. Het is live, het kan op geen enkele manier gecureerd worden. En om deze reden bevrijdt het mensen, opdat ze zichzelf kunnen zijn.”
Afgelopen paasweekend werden zijn profetische woorden voor de zoveelste keer werkelijkheid.
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Thijs Pepping.
De 37-jarige Steve Stephens maakte op zondag via het platform bekend dat hij van plan was een willekeurig persoon te vermoorden. Een paar minuten later publiceerde Stephens een video waarin te zien is hoe hij een achteloze voorbijganger van dichtbij doodschiet. Deze video is wereldwijd door miljoenen mensen bekeken en werd na twee uur door Facebook verwijderd, nadat een oplettende gebruiker het bedrijf op de hoogte had gebracht van het incident.
“Het moet beter”
“Het is een afschuwelijke misdaad, een waar geen plek voor is op Facebook en die indruist tegen ons beleid en alles waar we voor staan,” zegt Justin Osofsky, vice president global operations bij Facebook, in een blogpost. “We weten dat we het beter moeten doen”. In zijn manifest schrijft Zuckerberg dat kunstmatige intelligentie de oplossing moet bieden.
Het neurale netwerk moet in de nabije toekomst zo slim zijn dat het geheel zelfstandig zelfmoorden en pesterijen in (live)video’s vroegtijdig signaleert en daar waar mogelijk voorkomt. Facebook is nu te afhankelijk van de goodwill van zijn gebruikers. Zij moeten aangeven of bepaalde content wel of niet door de beugel kan. Met miljarden gebruikers die allemaal de mogelijkheid hebben om een gebeurtenis live te streamen is dit een onbegonnen taak. Er is altijd wel iets dat door het netwerk van ogen heen glipt.
De lijst van misstanden die via Facebook Live worden uitgezonden neemt inmiddels schrikbarende vormen aan:
13 juni 2016: De 25-jarige radicale moslim Larossi Abballa steekt in een voorstad van Parijs een politieagent en zijn vrouw dood. In het huis van het echtpaar, waar ook zich ook een driejarig kind bevindt, maakt hij een dreigvideo die hij live via Facebook uitzendt.
6 juli 2016: Philando Castile wordt aan de kant gezet vanwege een kapot achterlicht en wordt neergeschoten door de politie op het moment dat hij zijn rijbewijs wil pakken. Zijn vriendin zendt de hele gebeurtenis live uit op Facebook.
Shanavia Miller slaat haar 16-jarige dochter Nia 4 minuten lang voor het oog van de camera. Nia zou sexy foto’s van zichzelf en haar vriendje op Facebook hebben geplaatst, waar haar moeder duidelijk niet achter staat. Aan het eind van de video doet Miller haar haar goed en zegt ze: “Jullie moeten me helpen om deze video viral te laten gaan, alsjeblieft deel hem. Want ik ben nog niet klaar. Nu kan iedereen op social media zien wat voor een sukkel je bent. Je hebt mij voor schut gezet, terwijl ik er alles aan doe om een goede ouder te zijn!”
Erdogan Ceren, een 22-jarige Turk, schiet zichzelf door het hoofd tijdens een livestream nadat zijn vriendin de relatie met hem verbroken heeft. Voordat hij de trekker overhaalt zegt hij: “Niemand geloofde toen ik zei dat ik zelfmoord zou plegen. Dus kijk dit.”
Na pesterijen op school en seksueel misbruik door een familielid, deelt Katelyn Nicole Davis haar zelfmoord in de tuin van haar ouderlijk huis met haar volgers. Op de video is te horen hoe familieleden haar naam roepen terwijl ze haar zoeken.
In een half uur durende Facebook Live uitzending is te zien hoe vier jongeren een verstandelijk beperkte man vastbinden, martelen en uitschelden.
Shayla Rudolph toont tijdens een live-uitzending op Facebook hoe ze haar 2-jarige zoontje tot stilte maant door hem met behulp van plakband aan de armen en het hoofd aan de muur te kleven.
In een besloten Facebookgroep kijken circa 200 mensen live naar de groepsverkrachting van een Zweedse vrouw door drie mannen. De beelden worden al snel buiten de beslotenheid van de groep gedeeld. Een van de kijkers alarmeert uiteindelijk de politie die de daders snel weet op te pakken.
Het 14-jarige meisje Nakia Venant zendt via Facebook uit hoe zij zichzelf van het leven berooft in de badkamer van het huis van haar pleegouders. Een kijker sloeg alarm, maar hulpdiensten komen te laat om haar te redden.
Acteur Frederick Jay Bowdy schiet zichzelf door het hoofd terwijl hij via Facebook Live aan het uitzenden is. Een familielid in een andere staat waarschuwt de politie, maar deze is te laat om de zelfmoord te voorkomen.
De groepsverkrachting van een 15-jarig meisje door 5 tot 6 mannen wordt uitgezonden via Facebook Live. Naar de uitzending kijken zo’n 40 mensen.
De 23-jarige Arjun Bharadwaj springt van de 19e verdieping van een hotel in Mumbai zijn dood tegemoet. Vlak daarvoor legde hij via Facebook Live uit hoe je zelfmoord moet plegen.
Witness me
In de post-apocalyptische film Mad Max: Fury Road uit 2015 wordt de zinsnede ‘Witness me’ veelvuldig gebruikt door de zogeheten War Boys. Deze jongeren spuiten hun mond vol met chromeverf alvorens ze zich met een kamikaze-achtige act in de strijd werpen. Door op deze manier te sterven moet hen in het Noorse mythologische Valhalla brengen: ‘We will ride eternal, shiny and chrome!’
Met het dringend appèl om getuige te zijn van iemands dood probeert men de eigen herinnering te bewaken. Camera’s bestaan er in de dystopische toekomst van Mad Max immers niet meer. Van een beeldcultuur valt men terug op een orale cultuur, waarin overlevering weer plaatsvindt door elkaar verhalen te vertellen. Des te spectaculairder de dood des te langer er over hem gesproken zal worden, is het idee.
The need to be seen
In zijn boek Existential Psychotherapy beschrijft de Amerikaanse auteur en psychiater Irvin Yalom de vier ‘ultimate concerns’ waar elke mens mee te maken heeft. De meest in het oog springend is de angst voor isolatie oftewel de ‘need to be seen’.
Het verhaal gaat dat toen Yalom werkte met mensen die hun partner hadden verloren, hij niet alleen was aangedaan door de eenzaamheid van de mensen, maar ook door de wanhoop van het leiden van een ongezien leven. De gedachte dat niemand wist wanneer ze thuiskwamen, naar bed gingen en wakker werden, teisterde hen. Veel mensen houden een sterk onbevredigende relatie gaande omdat ze snakken naar een getuige van hun leven als buffer tegen existentiële isolatie.
Onze behoefte naar verbinding en contact en ons besef ten diepste alleen te zijn in de wereld zijn in conflict met elkaar. Een diep gevoel van verbinding lost niet zomaar de existentiële isolatie op, maar het biedt wel troost. Mensen zijn sociale dieren. Chronische eenzaamheid is zelden een keuze.
De angst voor existentiële isolatie wordt waarneembaar als mensen erbij stilstaan dat er momenten zijn waarop er niemand op de wereld aan hen denkt. Dat zijn de momenten waarop we snakken naar Facebook-notificaties, apps, softwarebots, hologrammen, slimme thermostaten en slimme koelkasten die beginnen te praten. Maar ook de radio op de achtergrond of tv-kijken kan zo’n gevoel van isolatie verminderen. Je zou kunnen zeggen dat met de smartphone in de hand een einde is gekomen aan een ongezien leven.
We zijn allemaal televisies
We leven nu in een samenleving die draait om aandacht, maar door de oneindige stroom aan berichten, films en foto’s is het haast onmogelijk om nog op te vallen. Van de bekende ‘15 minutes of fame’ zijn nog slechts 15 seconden over waarin je even kunt shinen.
Het dorpsplein van vroeger is veranderd in een ‘global village’ waarin een goedkeurend woordje van moeder niet langer volstrekt. Nu is een wereldwijd podium nodig om gezien en erkend te worden. Cyberantropoloog Amber Case zei onlangs op Twitter het volgende:
“We are all televisions. We produce it every day. There are hundreds of millions of individual channels in our pockets.”
Live video is het logische vervolg op de selfie. Ik durf dan ook te stellen: we hebben nog niets gezien.
Sander Duivestein is professioneel spreker, trendwatcher, internetondernemer, adviseur, auteur en columnist over de impact van nieuwe technologie op mens, bedrijf en maatschappij. In dienst van VINT (het Verkennings Instituut Nieuwe Technologie van ICT-dienstverlener Sogeti) heeft hij aan meerdere onderzoeken meegewerkt. In de afgelopen jaren schreef hij meerdere boeken en rapporten over Bitcoin, Internet of Things, Wearables, Big Data, Social Media, Mobile, Cloud en de economische crisis. Sander is veel in de traditionele media terug te vinden. Regelmatig wordt hij gevraagd om zijn opinie in dag- en weekbladen, op de radio en op televisie te delen. Zo was hij onder andere te gast in Pauw en Witteman, Brandpunt en Nieuwsuur.