Flitsbezorgers: disruptieve blijvers of eendagsvliegen?

Disruptors in de sector

Het tienminutenmodel dat flitsbezorgers hanteren klinkt uiterst optimistisch. Toch neemt de populariteit toe en worden er miljarden geïnvesteerd door durfkapitalisten. Of het ook op de lange termijn levensvatbaar is, moet de toekomst leren. “Wellicht blijft het als nichemarkt over.”

Auteur Tessa van Glabbeek

In Nederland zijn er inmiddels drie flitsbezorgers actief: Gorillas, Flink en Getir. Drie andere staan te trappelen om ook onze markt te betreden. Allemaal beloven ze binnen tien minuten met de bestelde boodschappen bij je voordeur te staan (behalve het Britse Zapp, dat heeft 20 minuten nodig). Het fenomeen flitsbezorgers rukt in een gigantisch tempo op in ons land en ver daarbuiten.

De bezorgers werken vanuit zogenaamde dark stores, een term verwant aan dark kitchens die alleen maaltijden bereiden voor thuisbezorging. Het lijstje met bezorggebieden in Nederland groeit gestaag, in maart waren er vier steden waar flitsbezorgers rondfietsten: Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Op moment van schrijven zijn er steden toegevoegd aan het portfolio van de Nederlandse flitsbezorgers: Flink bezorgt nu ook in Delft en Tilburg, Gorillas koos voor een uitbreiding met Groningen, Haarlem, Leiden, Nijmegen en Tilburg en Getir bezorgt vooralsnog alleen in Amsterdam. De komende maanden volgen er nog meer steden, zo laten de bedrijven desgevraagd weten.

Flink

Simon Birkenfeld van het Duitse Flink: ‘Aan het eind van dit jaar willen we in vijftien Nederlandse steden aanwezig zijn. Flink bouwt aan de supermarkt van de toekomst en wij geloven dat boodschappen bestellen simpel, gemakkelijk en heel snel moet kunnen. Al twee decennia migreert boodschappen doen tergend langzaam naar online. De reden is simpel: veel consumenten bestellen geen boodschappen online omdat de bezorgtijd te lang is en de bestelling kan komen in brede tijdsvakken van twee uur.’

Gorillas

Luc van Emmerik, general manager Benelux van het eveneens Duitse Gorillas beaamt het lage online tempo van supermarkten: “De levensmiddelenbranche is enorm traag geweest met het implementeren van nieuwe en snellere technologische oplossingen. Wij hebben een eenvoudig doel: een ander spel spelen binnen de levensmiddelendetailhandel. Waar de traditionele supermarkt zich richt op de eigen inkoopbelangen, richten wij ons veel meer op de behoefte van de klanten.”

Just Eat Takeaway waagt een poging

Lieferando, de Duitse dochter van maaltijdbezorger Just Eat Takeaway.com, draait een pilot in Duitsland met boodschappenbezorging. Later wordt deze uitgebreid naar meer landen, waaronder Nederland. Dat Just Eat Takeaway interesse had in boodschappenbezorging liet ceo Jitse Groen eerder al weten. Voor het bezorgen van boodschappen werkt Lieferando samen met verschillende supermarktketens. De belofte is dat de boodschappen gemiddeld binnen 20 tot 30 minuten bij consumenten worden thuisbezorgd.

Het blijft lastig te bepalen welk gat in de markt de flitsbezorgers opvullen, zo geeft lector city logistiek aan de Hogeschool van Amsterdam, Walther Ploos van Amstel toe: “Soms vraag ik me dat ook af, maar ik ben al wat ouder en plan het boodschappen doen. Nederland heeft een dicht netwerk van supermarkten, avondwinkels, minimarkten en slijterijen. Zelf loop ik liever even binnen bij de winkel. Maar er zijn ook kleine huishoudens zoals singles of stellen zonder kinderen, die anders leven en plannen. Wat ik niet goed begrijp is de tijdwinst die je zou kunnen maken, als je vervolgens zelf nog moet koken. Dan bestel ik liever een maaltijd bij Thuisbezorgd. Ik denk dat het een leuke nichemarkt is van consumenten voor wie gemak belangrijk is en wat mag kosten.”

“Wat ik niet goed begrijp is de tijdwinst die je zou kunnen maken, als je vervolgens zelf nog moet koken”

De doelgroep van deze flitsbezorgers omschrijft Ploos van Amstel moeiteloos in detail: “De hedonistische, niet nadenkende, overmobiele stadsbewoner. Jong, single en in between Tinder-dates, met een Swapfiets voor de deur. Ze weten een uur van tevoren nog niet of ze naar het Westerpark gaan, gaan sporten of samen met elkaar een borrel met hapjes doen. Dat zijn ook de mensen die nu al een kratje bier thuis laten bezorgen.” Gorillas zelf omschrijft zijn doelgroep net iets anders, al komt het wellicht op hetzelfde neer. Van Emmerik: “We richten ons op een brede doelgroep maar zien dat de dienst vooral populair is bij mensen van 25 tot en met 45 jaar, young professionals en jonge families die al gewend zijn aan het integreren van snelle online diensten binnen hun levensstijl. Gorillas biedt een snelle en flexibele on demand-service. Het is zowel geschikt voor de kleine dagelijkse boodschappen als de wekelijkse boodschappen, allemaal binnen tien minuten bezorgd.”

Aanzienlijke investeringen

De afgelopen maanden werd er aanzienlijk geïnvesteerd in flitsbezorgers. Zo haalde Gorillas in een Serie B investeringsronde 240 miljoen euro op en kreeg Flink 43 miljoen euro toegezegd. En het Turkse Getir, dat sinds kort ook actief is in Nederland, kreeg in maart van dit jaar een kapitaalinjectie van omgerekend zo’n 255 miljoen euro in een Serie C ronde. Die volgde slechts twee maanden op hun Serie B investering van 108 miljoen euro. Het geld wordt bij alle partijen gebruikt om zowel de positie te versterken in de steden waar ze al aanwezig zijn als om uit te breiden naar nieuwe markten.

Van Emmerik licht toe: “De ambitie van Gorillas is groot en de schaal zal ervoor zorgen dat het voor ons alleen maar makkelijker wordt om producten tegen deze prijzen aan te blijven bieden. Op dit moment investeren we dus vooral in verdere groei ondersteund door onze investeerders.”

“Technologie is best sexy en je ziet de flitsbezorgers in hoog tempo uitbreiden”

Volgens Dirk Mulder, retail sector banker bij ING, is het makkelijk te verklaren waarom er zoveel geld in deze bedrijven wordt gepompt: “Technologie is best sexy en je ziet de flitsbezorgers in hoog tempo uitbreiden. Investeerders willen daar vroeg bij zijn en van mee profiteren. Wie weet is zo’n bedrijf wel de volgende Uber of Facebook.” Toch vraagt Mulder zich af hoe toekomstbestendig de bedrijven zijn: “Ik denk dat het een heel moeilijk businessmodel is dat bovendien redelijk duur is. Je zult toch verschillende hubs in steden moeten hebben, huur moeten betalen en mensen moeten inhuren die op het moment dat er een bestelling gedaan wordt meteen voor je gaan rennen. Ik vraag me af of er genoeg omzet uit te halen is. In een stad als Berlijn, Londen of misschien zelfs wel Amsterdam heeft het nog wel potentie, maar in de kleinere steden of dorpen wordt het al een stuk ingewikkelder om voldoende consumenten voor het concept geïnteresseerd te krijgen.”

“Ik zie het wel gebeuren dat bestaande partijen inspringen op dit fenomeen”

Het is dan ook lastig om te voorspellen of deze flitsbezorgers op lange termijn succesvol worden, licht Mulder toe: “Ik houd mijn hart vast, maar ik verwacht wel dat er iets van zal blijven hangen, wellicht in de vorm van een nichemarkt. Ik zie het wel gebeuren dat bestaande partijen inspringen op dit fenomeen. Dat een supermarktketen ermee start, of een partij als Thuisbezorgd, die toch al fietsers op de Nederlandse straten heeft rijden. Al heeft Albert Heijn dat een paar jaar geleden ook al geprobeerd in Rotterdam met het initiatief Rappie, daar zijn ze na krap een jaar ook weer mee gestopt.”

Appie testte Rappie

Flitsbezorgers zijn niet de eerste partijen die in snelle bezorging stappen. Zo startte Albert Heijn in 2017 een proef met Rappie in Rotterdam, waarbij boodschappen binnen twee uur bezorgd werden. De pilot, gedraaid in samenwerking met SuperBuddy, werd na een jaar weer stopgezet. De supermarkt testte ook leveringen binnen een kwartier, vanuit zijn AH to go-vestiging aan de Amsterdamse Zuidas; ook die optie sneuvelde binnen dat jaar. In 2021 waagt Ahold Delhaize een nieuwe poging en draait een pilot in Griekenland en Roemenië met Instant Delivery, bezorging binnen één of twee uur. ‘Misschien waren we wat te vroeg’, reflecteert ceo Wouter Kolk Ahold Delhaize Europe en Indonesië in BNR Zakendoen op de Rappie-tijd.

De uitdagingen

De uitdagingen voor snelle bezorgers zijn op verschillende vlakken te vinden. Het vullen van voldoende orders is daar één van, aldus Mulder: “Om het uiteindelijke proces te laten lopen moet je genoeg orders krijgen om de pickers en bezorgers voldoende werk te geven. Daarnaast moet je de pieken kunnen opvangen die bij on demand-shopping komen kijken. Ik kan me zo voorstellen dat de bestellingen binnen kunnen stromen op een mooie zomerdag waarop mensen net hun laatste fles wijn opmaken. Op dat soort pieken moet je als bedrijf zijn ingericht. Daarnaast is het van belang om goede locaties te vinden die voor het bedrijf werken, maar ook voor de omgeving. Ik begreep al wel dat het lastig kan zijn om deze dark stores te bevoorraden, omdat ze gehuisvest zijn op populaire locaties in de stad en daardoor moeilijk bereikbaar zijn voor vrachtwagens. Dat kan allerlei overlast veroorzaken.”

Ook Ploos van Amstel voorziet problemen voor de omgeving rondom de bezorghubs: “Het is een ramp voor de woonwijken. Nu al eet één op de tien huishoudens in de grote steden een bezorgmaaltijd ’s avonds. Je kunt de kinderen tussen ’s avonds zes en negen niet meer veilig op straat laten spelen door al die gehaaste e-bikes in de buurt. Die rijden het liefst over de stoep, door rood en tegen het verkeer in. Ik woon in zo’n buurt en zie ook dat de sociale cohesie verdwijnt doordat je je buren niet meer ziet op de markt of in de winkel.”

“Je ziet ook dat de sociale cohesie verdwijnt doordat je je buren niet meer ziet op de markt of in de winkel”

Toch ziet hij wel mogelijkheden voor flitsbezorgers: “Met het kleiner worden van huishoudens heeft dit fenomeen veel potentie. In 2050 is de helft van de Nederlanders vrijgezel, en zij wonen vooral in de stad. Het bedrijfsmodel van de flitsbezorgers is daarnaast extreem schaalbaar, je kunt met alle leegstaande winkelpanden morgen al een enorm netwerk neerzetten van dark stores. Ik verwacht wel dat de concurrentie met de maaltijdbezorgers hoog is, dark kitchens winnen namelijk ook steeds meer terrein.”

Vragend naar het mogelijke succes van flitsbezorgers, antwoordt Ploos van Amstel: “Succes als in mega cashen bij een Initial Public Offering? Absoluut. Succes als in een mega winst maken binnen vijf jaar? Nee. Succes als disruptor in de sector? Ja, als je zakken diep genoeg zijn, krijg je de concurrent wel kapot. Echt duurzaam voor people, planet en profit is het nog niet. Voorlopig maken deze clubs het vooral de traditionele retailers lastig.”

Dit artikel verscheen eerder in Twinkle nr. 6, juni 2021