Het nieuwe origineel
De Metagids #65: Er is zelfs al een top 75 van de beste AI-hits.
“Aan welke kant van de geschiedenis wil je staan?” Platenmaatschappij Universal Music Group stelde onlangs deze vraag. “De kant waar artiesten, fans en menselijke creativiteit centraal staan of de kant die gekenmerkt wordt door deepfakes, bedrog en artiesten die vergoedingen mislopen?” Aanleiding was de door kunstmatige intelligentie gegenereerde track “Heart On My Sleeve” waarin de nagebootste stemmen van popsterren Drake en The Weeknd waren te horen. Dit neplied bereikte binnen korte tijd een miljoenen publiek alvorens het van de diverse platformen verwijderd werd.
Klonen van stemmen van beroemdheden
Het is vechten tegen de bierkaai. Vooruitgang is niet te stoppen. Een groeiend legioen van amateurs zet kunstmatige intelligentie in om de stemmen van bekende artiesten te klonen. Het levert compleet nieuwe nummers op die niet van echt zijn te onderscheiden. Complete stem-modellen van bekende artiesten zoals Kanye West, Michael Jackson en Rihanna worden online gratis met elkaar gedeeld. Via een voorgeprogrammeerde omgeving op Google of websites als Musicfy, Covers.ai en Superdub kun je elk nummer door de artiest van jouw keuze laten inzingen. Ook Nederlandse nummers worden door AI in een modern jasje gestoken. Zo zingt Frank Sinatra het nummer “Het is koud zonder jou” van Andre Hazes en “Telkens weer” van Willeke Alberti. Er is zelfs een top 75 van de beste AI Hits. Kunstmatige intelligentie democratiseert menselijke creativiteit.
“Kunstmatige intelligentie democratiseert menselijke creativiteit.”
Het betekent de “decompositie van de menselijke cultuur in verkenbare latente ruimtes.” AI geeft iedereen de instrumenten in handen om deze ruimtes zelf te onderzoeken en dus creatief te zijn. De definitie van wat het betekent om artiest of kunstenaar te zijn komt hierdoor onder druk te staan. De onderscheidende, kenmerkende stijl van een artiest, zoals het bespelen van een instrument, een bijzonder stemgeluid, een schrijftalent, een teken- of schilderstijl en zelfs iemand zijn uiterlijk zijn met de hulp van AI hyperrealistisch na te bootsen. Vaak zijn het zwaarbevochten vaardigheden die jaren of decennia aan bloed, zweet en tranen gekost hebben om ze te ontwikkelen. Kunstmatige intelligentie heeft hier geen enkele boodschap aan. Artiesten verliezen hun “monopolie op het artiest” zijn. AI-generatoren slurpen meedogenloos elke vorm van menselijk talent en creativiteit op. Artisticiteit is slechts een patroon, een template, een sjabloon, een merknaam dat eindeloos herbruikt kan worden om een continue stroom van digitale kopieën te genereren, die niet langer van het origineel zijn te onderscheiden. Wat vroeger door ambacht tot kunst werd verheven, wordt nu door AI tot gemeengoed gemaakt
Relatie tussen bron en artefact onder druk
De relatie tussen de originele bron (het archetype), het al dan niet authentieke vervaardigingsproces en het eindresultaat (het artefact), wordt door kunstmatige intelligentie onder druk gezet. De nieuwe mogelijkheden tot content manipulatie en creatie zorgen voor nieuwe nuances tussen wat echt of nep is. Het biedt tal van mogelijkheden om te spelen met de realiteit. Zangeres Grimes neemt alvast een voorschot op zo’n toekomst. Op Twitter maakte ze bekend dat ze de helft van de royalties van ieder succesvol AI-nummer dat gebruikmaakt van haar stem met de maker zal delen: “Voel je vrij om mijn stem zonder boete te gebruiken. Ik heb geen platenlabel en geen wettelijke verplichtingen.” Ze vindt het “cool om versmolten te worden met een machine” en ze is “voorstander van het idee om kunst openbaar te maken en auteursrecht af te schaffen.” Via het platform Elf.Tech is het inmiddels mogelijk om met haar stem muziek onder de naam GrimesAI-1 uit te brengen.
Vorige week maakte persbureau Reuters bekend dat de Europese Commissie werkt aan nieuwe AI-wetgeving om de nietsontziende kunstmatige-intelligentietechnologie te reguleren. De makers van generatieve AI moeten voortaan openbaar maken welk auteursrechtelijk beschermd materiaal is gebruikt bij het trainen van hun modellen. Zo wordt voorkomen dat het verdienmodel van organisaties en instituten, dat een-op-een verbonden is met identificeerbare werken, door kunstmatige intelligentie ontmanteld wordt. Het is ouderwets denken. Vernieuwing wordt zo afgeremd. De geschiedenis laat zien dat we voortdurend voortborduren op andermans ideeën. Het is staan op de schouders van reuzen, zoals de wereldberoemde natuurkundige Isaac Newton ooit in een brief aan zijn collega schreef. Alles is een remix, ook deze nieuwe vorm van AI-expressie.
Digitaal darwinisme: Verander of verdwijn
De muziekindustrie heeft in het verleden vaak een voortrekkersrol vervuld bij vraagstukken omtrent intellectueel eigendom. Vragen over sampling en fair use, maar ook vraagstukken over hoe ieder’s bijdrage aan een voltooid nummer moet worden gewaardeerd. Niet alleen de muziekindustrie, maar ook andere industrieën waarbij creatieve expressie een grote rol speelt zullen op de korte termijn door generatieve kunstmatige intelligentie worden aangetast. Het roept een scala aan ethische en juridische vragen op die visionair leiderschap vereisen. Hopelijk is men in staat om de handschoen op te pakken en met de tijd mee te gaan. Het is digitaal darwinisme: verander of verdwijn.
Sander Duivestein is professioneel spreker, trendwatcher, internetondernemer, adviseur, auteur en columnist over de impact van nieuwe technologie op mens, bedrijf en maatschappij. In dienst van VINT (het Verkennings Instituut Nieuwe Technologie van ICT-dienstverlener Sogeti) heeft hij aan meerdere onderzoeken meegewerkt. In de afgelopen jaren schreef hij meerdere boeken en rapporten over Bitcoin, Internet of Things, Wearables, Big Data, Social Media, Mobile, Cloud en de economische crisis. Sander is veel in de traditionele media terug te vinden. Regelmatig wordt hij gevraagd om zijn opinie in dag- en weekbladen, op de radio en op televisie te delen. Zo was hij onder andere te gast in Pauw en Witteman, Brandpunt en Nieuwsuur.