Hoe blijf je als creatieve professional creatief?

Creativiteit wordt vanaf de wieg gevoed en tijd speelt daarbij geen rol. Morgen weer een dag, weer een plakwerk of tekening. Dat is de ultieme voedingsbodem voor creatieve ideeën. Maar gaandeweg worden die grenzeloze mogelijkheden voor creativiteit ingeperkt: geen tijd, geen ruimte, geen prio. Prestatie krijgt de nadruk, op school en later in je werk – zelfs als je als creative werkzaam bent. Hoe houd je die creatieve vlam brandend?

Rechts. Voor de kijker links. In die hersenhelft worden de creatieve verbindingen gelegd. Althans, zo wordt de werking van dat deel van ons brein vaak verklaard. Wetenschappelijk onderzoek bewijst echter dat het te simpel gesteld is om voor creativiteit alleen naar de rechterhelft van je brein te kijken. Er gebeurt meer daarboven. Een neuromythe, dus. Busted!

Depictions of the high- and low-creative networks.

Bron afbeelding: Roger E Beaty and colleagues, ‘Robust Prediction of Individual Creative Ability from Brain Functional Connectivity’ (2018)

Drie stappen naar creativiteit

Business Insider schreef enige tijd geleden het artikel ‘How your brain comes up with a brilliant idea’. Voordat je hieronder verder leest: een aanrader, zet hem op je leeslijst. Dit artikel noemt twee belangrijke uitgangspunten voor het produceren van ideeën, of voor het komen tot ‘creativiteit’:

1. Een idee – of creativiteit – is niet meer of minder dan het combineren van bestaande elementen
2. Het vermogen om bestaande elementen tot nieuwe combinaties samen te voegen, hangt grotendeels af van het vermogen om relaties te zien

Dat klinkt eenvoudiger dan het wellicht is. Maar om je brein – en dan dus niet alleen die rechterhelft – daadwerkelijk die relaties te kunnen laten leggen, is er een aantal zaken belangrijk:

• A. Blijf je hersenen voeden met nieuwe informatie
• B. Neem je tijd, dat briljante idee laat zich nu eenmaal niet altijd op uur en tijd dwingen
• C. Zoek tot slot een omgeving die je creativiteit stimuleert, waarin je creatief mag zijn

We need to train our minds in the process of producing new ideas naturally – James Webb Young

Creatief opgroeien

Creativiteit wordt vanaf de wieg gevoed. Je leert blokken stapelen. En weer omgooien. Je tekent hele vellen vol (en wellicht tot frustratie van je ouders zelfs muren). Je vouwt, frommelt, plakt, scheurt, schrijft en knipt naar eigen inzicht. Kortom, je ontdekt. En dat mag je doen in een veilige omgeving. Thuis, op school. Bij oma, bij vrienden. Tijd speelt daarbij nagenoeg geen rol. Morgen weer een dag en kunstwerk! De ultieme voedingsbodem voor creatieve ideeën.

“Morgen weer een dag en een kunstwerk”

Langzaam maar zeker evolueert die creatieve omgeving echter naar een wereld waarin prestatie de nadruk krijgt. Wiskunde, talen en cijfers voeren de boventoon. Creatieve activiteiten verdwijnen naar de achtergrond. Het AD kopte afgelopen jaar zelfs ‘Scholen doden de creativiteit van kinderen‘. Feit is dat je tijdens het opgroeien meer en meer bewust moet kiezen voor creativiteit als je het niet uit je leven wil verliezen.

Hoe vaak pak jíj je (analoge of digitale) pennen, stiften of verf er nog bij?

Toen ik na de middelbare school koos voor een creatieve opleiding, zwom ik voor die tijd tegen de stroom in. Klasgenoten bezochten massaal een economische of administratieve opleiding. Ik wilde juist vasthouden aan die creativiteit. Dat pad leidde uiteindelijk tot de plek waar ik nu alweer twaalf jaar zit. Hier mag ik dagelijks bezig zijn met creativiteit, in de vorm van onder meer creatieve concepten, bruikbaar webdesign en op het lijf geschreven huisstijlen. In een omgeving die mijn creativiteit stimuleert en waar ik (meestal) de tijd kan nemen om tot het juiste idee te komen. En dat binnen een team gelijkgestemden die de creatieve lat voor elkaar telkens weer hoger weet te leggen.

Blijf je hersenen voeden

Terugpakkend naar het A-B-C-tje hierboven, hoe blijf ik als creatief mijn hersenen voeden met nieuwe informatie? Ik en mijn collega’s lezen ten eerste veel. Heel veel. Mag ik je alvast – passend bij dit blog – ‘Ons creatieve brein‘ van Dick Swaab aanraden? Daarnaast verslinden we tijdschriften, pluizen we vele websites uit en bezoeken musea, evenementen en expo’s. Die informatie vullen we aan met gerichte opleidingen in ons vakgebied. Zo dook ik onder meer in designmanagement, growth hacking en UI-design. Het is van wezenloos belang om bij te blijven en door te kunnen bouwen op waar je al goed in bent.

“Het is van wezenloos belang om bij te blijven”

Maar als ‘creatieve professional’ merk ik dat jezelf verdiepen in materie die juist nét buiten die comfortzone of expertise ligt, zorgt voor de benodigde extra creatieve prikkels. Prikkels waarmee je brein bestaande elementen uiteindelijk sneller tot nieuwe en verrassende combinaties weet samen te voegen. Zo wordt er door meerdere collega’s getekend. Collega Rutger duikt graag in de werking en toepassing van kleuren. Ik schoof in het verleden met een collega aan bij een barista-workshop, Jeroen verdiepte zich in houtbewerking, terwijl Monique zich graag terugtrekt met een breiwerk. Alles voor het voeden van de hersens. En je kunt na afloop ook nog eens een fijne latte zetten, een kast bouwen of een kerstbal breien. Reuzehandig.

Creativity is just connecting things. When you ask creative people how they did something, they feel a little guilty because they didn’t really do it, they just saw something. It seemed obvious to them after a while. That’s because they were able to connect experiences they’ve had and synthesize new things. – Steve Jobs

Bestaande elementen, nieuwe combinaties

Met welke nieuwe informatie ik op dit moment mijn hersenen voed? Fotografie! Ik loop al vanaf mijn tienerjaren met een spiegelreflexcamera rond en heb een gezonde interesse voor beelden. Een ‘bestaand element’ in mijn persoonlijke leven zogezegd. Met een opleiding tot professioneel fotograaf til ik deze jaren mijn kennis en kunde naar een next level. Ik leer dagelijks nóg beter kijken. Ik denk 24/7 in composities en visuele mogelijkheden. Mijn theoretische en technische kennis wordt elke week aangescherpt. Ik ontdek mijn stijl en zie mijn klasgenoten datzelfde doen op hun manier. Ik leer van mijn werk en dat van anderen, en merk dat ik een nóg grotere voorliefde ontwikkel voor het vertellen van een visueel verhaal. En niet onbelangrijk: ik mag dat allemaal doen met een big smile. Ik heb immers zelf gekozen voor deze meerjarige opleiding en mezelf de tijd en omgeving gegund om creatief verder te groeien.

“Jezelf verdiepen in materie die nét buiten de comfortzone ligt, zorgt voor extra creatieve prikkels”

In hoeverre fotografie een plek in mijn professionele leven gaat krijgen is iets wat ik gedurende de opleiding verder ga ontdekken. Voor nu haal ik precies uit de opleiding waarvoor ik gestart ben: het bovengenoemde vermogen om bestaande elementen samen te voegen tot nieuwe combinaties. Oftewel, brandstof voor creativiteit!

Ik ben benieuwd, hoe houd jij als creatieve professional die creatieve vlam brandend?