Hoe ga je om met een toename van stress, demotivatie en eenzaamheid?

Zo zorg je voor mentale fitheid, bij jezelf en in je team

We hebben het met z’n allen onderschat: de mentale impact van de pandemie. Dat is mijn conclusie uit de vele gesprekken die ik de afgelopen tijd voerde met teamleiders, directeuren, bestuurders en mensen van HR-afdelingen. Er is veel aandacht (en terecht) voor de economische impact en over het in stand houden van onze essentiële maatschappelijke instellingen en functies zoals de zorg en het onderwijs. Als het gaat om de mentale impact merk ik veel ongemak en onwennigheid in hoe om te gaan met een toename van stress, demotivatie, frustratie en eenzaamheid. Dit kan en moet anders.

Een greep uit wat ik hoor: “De rek is eruit”, “het energieniveau zakt weg”, “er is weinig perspectief”. Alle lof voor toffe initiatieven als: starten met een check-in, de online borrel, de wandel-bila’s en de online bingo. Maar in veel gevallen zijn dit pijnverzachtende pleisters. Ook de goedbedoelde thuiswerkvergoeding en de tegemoetkomingen voor een goede werkplek vallen wat mij betreft in deze categorie. Niks mis met pleisters, maar er is meer mogelijk!

Niks mis met pleisters, maar er is meer mogelijk!

In deze crisis liggen volop kansen om met meer diepgang te werken aan de mentale fitheid en veerkracht van mensen en teams. Ik neem je hier graag in mee.

Uit het privéleven van collega’s

Eerst nog even over het ongemak. Velen van ons worden in de werkomgeving geconfronteerd met veel zaken uit het privéleven van collega’s, maar ook met hoe corona ons leven blijft ontregelen: huiskamers die een mix worden van plek om te spelen of huiswerk te maken voor de kinderen, kantoor voor mam en/of pap met een droogrek met wasgoed op de achtergrond. Dit zijn we niet gewend, alles was voorheen netjes geordend: afdelingen zaten bij elkaar, er waren flexplekken, vergaderplekken en je ontmoette elkaar bij de koffieautomaat, bij de lunch en in de wandelgangen. Als je iets over je privéleven wilde vertellen dan kon dat, maar het hoefde niet per se.

Doorgaans zijn de meesten van ons niet opgeleid om met deze aanhoudende ontregeling en stress om te gaan. Of zoals iemand het formuleerde: dit ligt buiten ieders comfortzone, hier hebben we geen aanpak of richtlijnen voor. Ook geen diploma of rijbewijs.

Het was niet ideaal

De pandemie heeft ons leven ontregeld, maar is natuurlijk niet de oorzaak van alle stress die we nu ervaren. We denken te vaak dat onze manier van werken in het pre-coronatijdperk helemaal top was en dat het nu behelpen is. De cijfers die ik in een eerder blog de revue liet passeren, tonen een andere werkelijkheid. Ik licht er een voorbeeld uit: het State of the Global Workplace-onderzoek van Gallup laat zien dat slechts 15 procent van de medewerkers ‘engaged’ (bevlogen, betrokken) is, ongeveer 11 procent is ‘actively disengaged’, en de overgrote meerderheid valt in de categorie ‘not engaged’. ‘Nederland doet het vast beter’, denken we dan, maar dat valt dus tegen: we blijven steken op 9 procent.

Het zijn in essentie dezelfde patronen waar we moe en moedeloos van worden

Zo ideaal was het kennelijk niet, en ook niet altijd efficiënt: uitlopende vergaderingen (en veel te veel), bomvolle agenda’s, veel reistijd of het gevoel altijd bereikbaar te moeten zijn. We zaten kennelijk ook wel een beetje vast aan allerlei patronen, gewoontes en routines. Nu hebben we veel digitale routines ontwikkeld, maar het zijn in essentie dezelfde patronen waar we moe en moedeloos van worden. Ik heb veel mensen gesproken die elke dag tussen vijf en veertien digitale meetings hebben…sommigen heel trots hierover! Áls je brein dit al aankan… het is slopend voor je mentale (en fysieke) fitheid en uiteindelijk schadelijk voor je productiviteit en je gezondheid. En dat is dus feitelijk aangetoond door breindeskundigen als Erik Scherder en Theo Compernolle. Beiden hebben fascinerende publicaties hierover.

Het kan wel beter worden

De kennis over hoe we mentaal beter, efficiënter en gezonder kunnen functioneren als individu en als team, is de laatste decennia enorm toegenomen. Met name vanuit de positieve psychologie en de neurowetenschappen is er enorm veel goed toepasbare kennis en methodologie ontwikkeld. Gelukkig neemt ook de ontvankelijkheid en nieuwsgierigheid in organisaties toe. Mindfulness en werken aan ‘teamgeluk’ zijn bespreekbaar geworden (wellicht nog niet overal). Maar ook thema’s als vertrouwen, empathie en kwetsbaarheid zijn – mede dankzij onderzoekers als Brené Brown – in leiderschapsontwikkeling op de agenda gekomen.

We weten inmiddels dat mediteren de belangrijkste sleutel is tot mentaal welbevinden

In deze tijd waarin de pandemie langer aanhoudt dan we verwacht en gehoopt hadden, is er een perfecte aanleiding en excuus om te werken aan je eigen mentale fitheid, veerkracht en balans. Veel mensen zijn hier slordig en nalatig in. Ondertussen weten we dat mediteren de belangrijkste sleutel is tot mentaal welbevinden. We weten ook dat regelmatig bewegen (liefst elke dag) essentieel is om je (fysiek en) mentaal goed te voelen. Uit hersenonderzoek weten we dat de meeste vormen van multitasken schadelijk zijn voor ons brein en onze gezondheid in het algemeen. En zo kunnen we nog even doorgaan.

Soms lijken we in het bedrijfsleven wel topsporters die vergeten zijn dat (fysieke en mentale) fitheid de basis is om goed te presteren. Werken aan je mentale fitheid zit blijkbaar nog bij velen in de categorie ‘belangrijke bijzaken’, ‘leuke ontspanning’ of – en dat is wellicht erger – in de categorie ‘soft’. Daarom ploffen relatief veel mensen ’s avonds neer op de bank.

Tips

Ik zou iedereen die ermee ‘aan de slag wil’ adviseren om aan de slag te gaan met Miracle Morning van Hal Elrod. Hij heeft uit alle zogenaamde zelfhulpboeken een methode ontwikkeld, waar iedereen mee aan de slag kan: simpel, aanpasbaar aan je persoonlijke behoeften en bijzonder doeltreffend. Bij LUNAR Institute werken we met het Human Design Canvas: een canvas dat inzicht geeft in het gedrag, de mentaliteit en de omgangsvormen in een organisatie. Verder zijn ook ‘Grip’ (Het geheim van slim werken) van Rick Pastoor (ex-Blendle) en het SoChicken-platform van Jelle Hermus (‘Leven met de wind mee’) zeer aan te bevelen.