Laat controle los, versterk het collectief: leiderschap in het AI-tijdperk

Cultuur maakt het verschil

Organisaties die succesvol zijn met AI hebben één ding gemeen: een cultuur die ruimte geeft aan experiment en samenwerking – over silo’s heen. Want AI raakt álles: van marketing tot HR, van operations tot klantcontact. Zo’n brede impact vraagt om net zo brede betrokkenheid. Een inspirerend voorbeeld is Amsterdam UMC. Daar wordt AI ingezet bij diagnostiek, maar altijd in samenspraak met ethische commissies en multidisciplinaire teams. Zo blijft technologie verbonden met mensen en maatschappelijke waarden. Die aanpak werkt ook voor commerciële organisaties: leg niet alleen de focus op tooling, maar op vertrouwen, afstemming en draagvlak.

“AI vraagt niet om meer controle, maar om betere begeleiding. Leiders die dat begrijpen, maken echt het verschil.”

Van sturen op KPI’s naar ruimte voor groei

AI faalt zelden op technologie – het struikelt over mensen, processen en cultuur. Als leiders alleen sturen op kwartaalcijfers, is er geen ruimte voor de leercurve die AI vraagt. Wendbare organisaties richten zich op groei: niet alleen in omzet, maar ook in vaardigheden. Intergamma laat zien hoe dat werkt. Door winkelmedewerkers actief te betrekken bij het testen van AI-tools voor voorraadbeheer, groeit niet alleen het vertrouwen, maar ook het gebruik. Leiderschap is hier: obstakels wegnemen, ruimte creëren en zorgen dat teams mee kunnen bewegen. Niet alles zelf willen oplossen, maar het juiste mogelijk maken.

Kleine stappen, groot effect

Een veelgemaakte denkfout: dat leiders direct een volledige AI-strategie moeten hebben. In de praktijk zijn het juist de kleine, concrete stappen die het verschil maken. Een team dat slimmer werkt dankzij een AI-tool. Een manager die open praat over zijn eigen leercurve. Vertrouwen ontstaat niet door visiedocumenten, maar door ervaringen die mensen zelf opdoen. Laat medewerkers zelf ontdekken wat werkt, en durf het tempo los te laten. Zo bouw je geen adoptieplan, maar eigenaarschap.

Nieuwe vaardigheden, andere rolverdeling

Zoals hierboven beschreven verandert de rol van leiders. Niet langer draait het om alles weten, maar om het mogelijk maken van groei. Leiders van nu werken minder vanuit lineaire voorspellingen en meer vanuit scenario’s, waarbij ze data combineren met menselijke intuïtie. Beslissingen zijn niet alleen analytisch, maar ook relationeel. Het gaat erom: wie betrek je? Wie voel je aan? En welke waarden geef je mee? Volgens McKinsey groeit de kloof tussen AI-leiders en achterblijvers snel – en die zit niet in technologie, maar in mensen. In hoe ze worden begeleid, gemotiveerd en betrokken.

“Vertrouwen win je niet met woorden, maar met ervaringen die echt verschil maken.”

Maak leiderschap zichtbaar in gedrag

AI is ongrijpbaar. Althans voor veel medewerkers blijft het abstract. Juist daarom is zichtbaar gedrag van leiders cruciaal. Dat begint met transparantie: laat zien waar je mee experimenteert, deel je twijfels, en toon wat je leert. Geef ruimte aan ethische vragen. En wees bereid om de koers bij te stellen. Dat maakt leiders menselijk en geloofwaardig. Tegelijkertijd vraagt het iets van voorbeeldgedrag: Als je wilt dat je organisatie beweegt, moet jij als leider eerst bewegen. Niet alleen in woorden, maar in daden. Pas dan ontstaat er een cultuur waarin AI geen project is, maar een gedeelde beweging.

De kunst van het loslaten

AI dwingt leiders om te vernieuwen. Niet door harder te sturen, maar door slimmer te faciliteren. Het vraagt om een cultuur van leren, experimenteren en vertrouwen. Laat controle los waar het kan. Geef richting waar het nodig is. En onthoud: goed leiderschap in het AI-tijdperk begint bij menselijkheid.