Moeten we in 2025 na gaan denken over een comment-verbod?
In nieuwsmedia wordt nog dagelijks gerefereerd aan reacties op sociale media. De vraag is: wie hecht er anno 2025 nog waarde aan ongefilterde en polariserende comments, juist als waardevolle context in de vorm van feiten essentieel is? De overschaduwende vraag luidt: welk nut heeft commentaar van ongeverifieerde personen en welke schade hebben berichten van bots op hoe mensen de waarheid percipiëren? Scherper nog: moeten we niet af van het commentaar van Jan en alleman op sociale media?
The multiverse is now
De inflatie van de waarheid lijkt te leiden tot een gefragmenteerde realiteit. Waarheid lijkt steeds meer een gevoel te zijn waarbij men eenzijdig gevoed wordt door er zelf naar op zoek te gaan of door de echoput van het algoritme waar men in zit. Een recente aflevering van Tegenlicht onderstreept de crisis van het internet.
Over de auteur
Daan Jongen is Lead Concept & Content bij het creatieve label AM Beyond* van het mediabureau Abovo Maxlead. Hij schrijft sinds 2024 columns voor SWOCC waarin hij vragen stelt over hoe merken kunnen opvallen en over maatschappij-brede issues die raakvlakken hebben met marketing, sociale media en andere ontwikkelingen.
Naast honger naar bevestiging in plaats van feitelijkheid zien we ook platformen die verbogen of uitgesproken kleur bekennen. Denk aan X en Fox News. Bewust polariserend, onwaarheden als feiten gebracht. Of het feit dat je met de nieuwe policy van Facebook mag zeggen dat trans personen een mentale aandoening hebben terwijl kritische posts over nieuwe bestuursleden worden gecensureerd.
Maar kleur bekennen hoeft niet per se verkeerd te zijn, sterker nog; kijk naar een Left Laser. Die juist vanuit feitelijkheid liegende politici voor het blok zet door gigantisch goed voorbereid interviews te doen. Het enige probleem: deze activistische vorm van journalistiek is niet het wapen in de zoektocht naar feitelijkheid. Het staat te ver af van de realiteitsbubbel van de doelgroep die dit juist zou moeten zien.
Na de verkiezingen in Amerika voelde ik diezelfde bubbel. Keihard. De zojuist tot winnaar uitgeroepen Trump was zijn kabinet al aan het samenstellen terwijl ik naar een grappende John Stewart en Jimmy Kimmel zit te kijken. “Het maakt niet uit…” dacht ik. Dit is mijn waarheid. Maar die andere waarheid heeft het blijkbaar beter gedaan. Nog nooit klonk de echoput zo oorverdovend stil.
De plussen en minnen van commentaar
Persoonlijk vind ik comments soms leuker dan de content. Zeker op TikTok is het vaak een feest van gevatte, grappige en soms ook hele slimme opmerkingen. Zeker bij onzinverhalen zijn de comments een bron van noodzakelijke context. Een soort zelfregulerend systeem. Een idealistisch beeld van hoe het zou moeten werken. Eentje die het allerbelangrijkste argument voor comments onderstreept: vrijheid van meningsuiting. Alleen zit die de vrijheid van meningsvorming in de weg. Deze nieuwe campagne van Australian Lamb illustreert dat tamelijk briljant.
Maar is het verbannen van comments een vorm van censuur of een noodzakelijk kwaad? Want het glas-halfleeg-verhaal is dat de comment-sectie een plek is waar sentimenten gekaapt worden door trolls en bots. “Op ‘X’ reageert men woedend” of “De reacties op sociale media zijn niet mals.” Wie kijkt naar waar die reacties vandaan komen kan de identiteit van zo’n account vaak lastig achterhalen. Helemaal nu dergelijke frames als ‘sentiment’ op sociale media door populistische politici gekaapt worden om datzelfde sentiment weer te voeden is de vraag of we hier niet voorzichtiger mee moeten omgaan.
Dat sentiment is het grootste probleem. Het kan onbewust een onjuist beeld schetsen of verkeerde context geven bij een situatie die in de post zelf beschreven wordt. Jantje1851 die reageert is misschien wel een Russische overheidsmedewerker die comment voor comment het sentiment onder nieuwsberichten probeert te sturen met nog 157 andere nep-accounts. Met de opkomst van AI-bots die tekst uitlezen en automatisch comments plaatsen vanaf spammerige accounts wordt de vraag urgenter: hebben we commentaar nodig op elk stukje content?
Het moet anders
We hechten veel waarde aan onze eigen mening, die van anderen en vrijheid van meningsuiting in zijn algemeen. Maar als dat het geval is, waarom is er dan geen ophef op sociale media over de vertroebeling aldaar? En moet er in een wereld waar engagement verkocht wordt als KPI niet kritischer gekeken worden naar wat die engagement precies is? En vooral: hoe waardevol die is?
Ik ben voor een wereld waar iedereen een stem online kan uitbrengen. Maar alleen uit eigen naam. Niet uit die van Jantje1851. De wereld van social en de onbeperkte mogelijkheid ermee te interacteren zitten langzamerhand steeds meer diepgeworteld in hoe we ons begeven. Waarom maken we dat dan niet officieel? Een Europees DigiD. 1-malig inchecken met je paspoort en je kunt roepen wat je wil. Zo kunnen we intimidatie, racisme en haat indammen, beperken en aanpakken. Een einde voor alle toetsenbordridders op zolderkamers met gesloten gordijnen.
Het enige wat daarvoor nodig is, is een functionerende democratie en vertrouwen in de politiek, zowel nationaal als Europees. Een ander sentimentje waar volgens een aantal realiteiten nog wel echt aan gewerkt moet worden.
Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Commerciële Communicatie (SWOCC) doet fundamenteel wetenschappelijk onderzoek op het gebied van merken en communicatie. Deze kennis maakt SWOCC toegankelijk voor de praktijk, bijvoorbeeld door het uitbrengen van publicaties, het organiseren van lezingen en het schrijven van blogposts: via dit account zullen onderzoekers, docenten en andere schrijvers hun kennis over marketing delen. De stichting is in 1995 opgericht op initiatief van Giep Franzen en is gelieerd aan de afdeling Communicatiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam. Meer SWOCC? Ga naar swocc.nl of volg ons via @SWOCC_NL
Plaats reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.